De zes dingen die Groningen en Groningers nodig hebben | Rondje Ereschuld

Drie weken. Achttien locaties in Groningen en Drenthe. Eén vraag: Hoe zou jij willen dat Nederland en de regering de ereschuld inlossen voor jou en jouw gebied? Dit was de meest in het oog springende aanbeveling in het rapport van de parlementaire enquête commissie gaswinning. Met een groep verslaggevers trokken we er voor onze rubriek ‘Rondje Ereschuld’ op uit en kwamen er in waardevolle, felle, soms emotionele gesprekken achter dat de wensen heel divers zijn. En tegelijkertijd eenduidig:

Dit is het meest onomstreden punt. Waar wij ook kwamen, overal zeiden de bewoners hetzelfde: dit moet ‘gewoon’ geregeld worden. ,,Help de mensen. Behandel ze niet als verdachten”, zei bijvoorbeeld een vrouw uit . Veel aardbevingsgedupeerden noemen het frustrerend dat Nederland niet in staat is om de versterkingsoperatie fatsoenlijk en menselijk op gang te krijgen. De bureaucratie rondom schadeherstel is voor veel mensen slopender dan welke aardbeving dan ook. Het duurt te lang en dat zorgt voor wantrouwen. Wil je het vertrouwen weer winnen van Groningers en Drenten, dan moet eerst dat gevoel weggenomen worden. En dat kan alleen door vaart te maken met herstel en versterken.

Eerst deze problemen oplossen, voordat je het überhaupt over het inlossen van een ereschuld kan hebben.

Waarom krijgt de een wel een duurzaam nieuw huis in en zijn overbuurman niet? Waarom krijgt een moeder uit 5000 euro aan immateriële schadevergoeding en haar man en zoon niet? Terwijl ze toch allemaal hetzelfde formuliertje hadden ingevuld? Over die ongelijke behandeling heerst veel boosheid.

,,Soms lijkt het op een loterij. Hoe staat de wind?”, vertelde een vrouw uit treffend. Sommige bewoners met schades kregen net zo’n dik rapport als zij in de bus. Maar die werden wel erkend door het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG). Dat geeft het gevoel dat een grote mond hebben en zeuren om je recht beloond wordt. Het zorgt voor scheve gezichten en geregeld voor onderlinge afgunst. Niet alleen in straten en dorpen, zelfs tot voorbij het kerngebied.

,,Hier gaan de huizen stilletjes kapot, maar niemand ziet ons staan”, vertelde een vrouw uit . ,,Vergeleken met Groningen is dit misschien klein bier, maar voor ons is het heel groot”, hoorden we een man in het centrum van zeggen.

Groningen verandert. Veel inwoners uit Groningen maken zich zorgen over hoe het karakteristieke beeld van Groningen beetje bij beetje verdwijnt. Inwoners zien hun dorp van een schilderachtig mooi plaatje veranderen in een eenheidsworst: nieuwbouwwijken met catalogushuizen. ,,Alle woningen zijn van binnen en van buiten identiek. Alleen de bewoners zijn verschillend”, meldde een dorpsbewoner uit .

,,Veel dorpen zijn monumentaal in hun totaliteit. Dat er een paar huizen tussen zitten die niet op een monumentenlijst staan, zegt niks. Dan zijn ze nog wel waardevol! Zuinig zijn op erfgoed is belangrijk om de ereschuld in te lossen”, vertaalde een van de inwoners uit het breed gedeelde gevoel bij de mensen die wij spraken. Of zoals een andere inwoner uit zei: ,,Minder afbraak. Meer herstel. Zelfs als dat meer gaat kosten.”

,,Als je een levendige provincie wil, dan moet je zorgen dat jongeren hier blijven”, gaf een inwoner uit ons mee. Investeren in werkgelegenheid en opleidingen. Daar zou ‘Den Haag’ zich op moeten richten. Juist nu al, klinkt het veelvuldig. Dat is nog veel belangrijker dan welke spoorlijn of verdubbeling van de N33 dan ook. Want veel van de plannen die de inwoners nu horen vanuit Den Haag of van de regiobestuurders vliegen tamelijk hoog over. Terwijl er juist behoefte is aan lokale investeringen: in een multifunctioneel centrum, nieuwe busverbindingen, een buurtsuper, schooltjes of investeringen in de toneelvereniging. En: extra groen. Want, zoals meerdere mensen ons toevertrouwden: bomen worden omgezaagd vanwege de versterking. En komen niet meer terug.

Dat al die voorzieningen verdwijnen en daarmee de leefbaarheid langzaam wegkwijnt, zorgt voor buikpijn bij inwoners: jong en oud. Een vrouw uit vertelde dat haar volwassen kinderen buiten de provincie willen wonen. Omdat ze in wisseldoosjes worden gestopt. ,,Mark Rutte, dat is geen Centerparcs! Ga jij daar maar eens vijf dagen logeren.’’

,,Jongeren en ouderen staan schaakmat en hebben perspectief nodig”, zei een man in . Hij legt de vinger daarmee op de zere plek. Want mensen voelen zich vergeten en willen gehoord worden. In elke plaats die we bezochten, hoorden wij hoe fijn de mensen het vinden om even een praatje te kunnen maken. Dat er naar hen geluisterd wordt. ,,Mensen met geestelijke schade help je niet met een smak geld”, zei een man in .

Staatssecretaris Hans Vijlbrief is er sinds zijn aantreden ook al van overtuigd geraakt: daar waar het beleid wordt gemaakt (Den Haag) en daar waar dat beleid landt (de regio in dit geval) zijn twee verschillende werelden. En die kunnen alleen worden overbrugd als een van de twee naar de ander gaat. In hoorden wij: ,,Premier Rutte noemde het in Garmerwolde de laatste kans om het goed te doen. Als ze dat echt willen, laat ze dan mensen hierheen sturen. Gewoon aanbellen en praten.’’

Het is misschien een beetje flauw, maar het is wel wat we horen: veel gedupeerden zien Mark Rutte liever vertrekken als onze minister-president. Want al ruim twaalf jaar de baas van ons land en medeverantwoordelijk voor de problematiek in Groningen en Noord-Drenthe, hoe kun je dan nog aanblijven?

Lees hier alle afleveringen van ‘Rondje Ereschuld’: