Ook rond Grijpskerk hebben veel mensen scheuren in hun huizen. Volgens bewoners worden die veroorzaakt door de gaswinning uit kleine velden en de gasopslag. Maar bij Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) krijgen ze geen gehoor. ,,Het wordt hoog tijd dat wij eens in beeld komen.’’
Als Fenna Brondsema (61) even met haar arm op de vensterbank van haar slaapkamer leunt, breekt deze plots in tweeën. Ze ondergaat het gelaten. ,,Heel veel kun je hier niet meer afbreken hoor.’’ Bijna elke muur in haar boerderij in ‘t Dorp vlakbij Lutjegast heeft scheuren. Sommige kozijnen zijn ontzet waardoor deuren niet meer sluiten. Van een schadegeval meer of minder kijkt ze niet meer op.
Wanneer Brondsema samen met haar man Hein (68) een rondje langs haar boerderij maakt, wijst ze ook de talrijke scheuren en gleuven in de buitenmuren aan. Hier en daar steekt ze probleemloos haar vingers tussen de kozijnen en de muur. Door tocht stookt het stel zich suf. Daar komen de hoge gasprijzen nog eens bovenop.
De buitenmuren van de boerderij van Fenna Brondsema barsten van de enorme scheuren. Foto: Corné Sparidaens
‘Onze boerderij is kapot, onze toekomst ligt in puin’
Hein was melkveehouder en wilde rustig rentenieren, maar dat is er niet bij. Hun woning is door alle schade onverkoopbaar. ,,Het huis is helemaal kapot en onze toekomst ligt in puin.’’
De prachtig gelegen boerderij staat vlakbij de gaslocatie in Eibersburen. Fenna en Hein zijn ervan overtuigd dat de schade aan hun woning is ontstaan door bodembeweging als gevolg van de gasopslag. Fenna is bang dat de voorgevel uit 1848 een keer bezwijkt. ,,Ik durf mijn kleinkinderen niet meer in de logeerkamer te laten slapen.’’
Toen ze het schaderapport na drie jaar wachten in 2021 eindelijk ontvingen, schrokken ze van de conclusie. Volgens het IMG kan de schade aan van alles liggen, behalve aan aardbevingen. Het ligt aan droge zomers, slappe klei, droge ondergrond, zwakke fundering, et cetera. Ze hadden dus geen recht op compensatie. ,,We hadden vakantie maar dan ga je toch weer bellen en mailtjes te sturen om opheldering te krijgen’’, zegt Fenna. ,,Maar het IMG heeft er een eigen kijk op.’’
Fenna Brondsema vreest dat de voorgevel uit 1848 van haar boerderij zou kunnen bezwijken door de schade. Foto: Corné Sparidaens
‘Ook wij hebben een kruiwagen vol geld nodig’
Hein wierp de handdoek al snel in de ring, maar Fenna blijft strijdbaar. Dat ze samen niet op een lijn zitten, zet hun relatie onder druk. Dat helpt niet mee in de strijd voor erkenning van hun schade. Fenna: ,,We ervaren soortgelijke problemen als de mensen in het kerngebied van de aardbevingen, maar wij worden niet gezien.’’
Ze heeft een duidelijk idee hoe Den Haag de ereschuld moet inlossen. ,,Ook het Westerkwartier moet geholpen worden. Onze streek moet op dezelfde wijze worden beoordeeld als het kerngebied. Uiteindelijk hebben ook wij een kruiwagen vol geld nodig.’’
‘Bodemdaling zet huizen ook onder druk’
Grietje Zijlstra (59) uit Pieterzijl, die al jaren vecht voor erkenning van de problematiek in en rond Grijpskerk, vindt dat mensen die in de knel zitten het eerst moeten worden geholpen. ,,Dat staat op numero 1, numero 2 en numero 3. Daarna kun je denken aan wat het voor de gemeentes en de provincies kan betekenen.’’
De hulp moet niet alleen ten goede komen aan gedupeerden boven het Groningenveld, maar ook aan die in de ‘effectgebieden’ daarbuiten. Ook zij denkt dat de schade aan haar woning is gerelateerd aan de gasopslag en kleine gasvelden bij Grijpskerk. ,,Er wordt gedacht dat alleen bevingen schade veroorzaken, maar ook onregelmatige bodemdaling zet huizen onder druk, waardoor er schade ontstaat. Helaas behandelt het IMG alleen schade vanuit het Groningenveld en de gasopslag Norg. Die van ons wordt niet erkend.’’
Grietje Zijlstra en Frans Talstra delen graag hun ideeën over het inlossen van de ereschuld. Foto: Corné Sparidaens
Betteke de Haan (73) uit Niehove pleit voor de aanleg van een netwerk van monitoren in het Noorden. Overal waar mijnbouw plaatsvindt moeten krachten en trillingen in de bodem worden geregistreerd, zodat helder wordt wat er exact onder de grond gebeurt en hoe dat doorwerkt in de gebouwen die er bovenop staan. ,,Ons huis heeft 175 scheuren. Het is verschrikkelijk.’’
‘Inwoners merken dat schade door grondtrillingen toeneemt’
Ook Frans Talstra (73) uit Kommerzijl vindt dat Grijpskerk en omstreken onderbelicht blijven. ,,Het wordt hoog tijd dat wij eens in beeld komen. Veel inwoners merken dat hun schade door grondtrillingen alleen maar toeneemt.’’
Talstra vindt dat er voor gaswinning uit de kleine velden naar alternatieve oplossingen moet worden gezocht. ,,Ze moeten minder winnen en meer oog hebben voor de bodemeffecten.’’
Frans Talstra (73) wil erkenning voor de gaswinningsproblemen in en rond Grijpskerk. Foto: Corné Sparidaens
‘Hier gaan de huizen stilletjes kapot, maar niemand ziet ons staan’
Volgens Zijlstra wordt er altijd geredeneerd vanuit het Groningenveld. Dat doen ook instanties als de Groninger Bodem Beweging en het Gasberaad. ,,Hier gaan de huizen stilletjes kapot. Maar niemand ziet ons staan.’’
Fenna hoopt dat de erkenning gauw komt. ,,Ik voel me zó in de kou gezet. Bas Kortmann (de per 1 mei afzwaaiende voorzitter van het IMG, red.) zegde mij tijdens een bewonersbijeenkomst op 21 februari persoonlijk toe dat hij binnen drie weken naar ons rapport zou kijken. Hij heeft nooit meer iets van zich laten horen.’’
Drie weken. Achttien locaties in Groningen en Drenthe. Eén vraag. Hoe zou jij willen dat Nederland en de regering de ereschuld inlossen voor jou en jouw gebied? De komende drie weken trekken verslaggevers van Dagblad van het Noorden er op uit om met inwoners van Groningen en Drenthe te praten over de ereschuld die Nederland heeft aan het aardbevingsgebied. Donderdag zijn we om 10.00 uur in Zuidwending en vrijdag op hetzelfde tijdstip in Slochteren.
