In Garsthuizen gunnen ze elkaar veel, dat moet Den Haag ook gaan doen | Rondje Ereschuld

We parkeren de bus van Rondje Ereschuld naast dorpshuis ‘t Binhoes, het kloppend hart van Garsthuizen. In het dorp zijn nog geen tweehonderd huishoudens, maar deze woensdagochtend is het loeidruk aan de koffietafel. En dat is elke week zo, zegt Janette Snijder. Ze schenkt koffie achter de bar in ‘t Binhoes.

Die bar staat vol met kannen koffie en heet water en in het midden van de ruimte een grote tafel vol lege kopjes. Aan de muur hangt een groepsfoto, genomen op de parkeerplaats, van een grote groep dorpsbewoners. Er is veel hout en de vensters zijn paars. Het is een prototype dorpshuis.

Garsthuizen is een hecht dorp, ongeveer twee derde van de inwoners is actief bij het dorpshuis en/of dorpsbelangen. Er lopen in totaal dertig vrijwilligers rond die in het dorpshuis bardienstjes draaien, schoonmaken of klusjes doen. Elke zaterdag is er snackavond en kunnen inwoners friet, kroketten en andere snacks eten of afhalen. Woensdagochtend is de wekelijkse koffieochtend. Wat ze dan doen? „Bijpraten over alles wat maar ter tafel komt”, zegt Harry Veen, die er vandaag zit met andere vertegenwoordigers van Dorpsbelangen om het met de gemeente te hebben over het aanpakken van een stoep in het dorp.

De onderwerpen die op een gemiddelde woensdagochtend ter sprake komen gaan alle kanten op: soms aardbevingen, maar ‘soms bespreken we ook leuke dingen hoor’, zegt Veen. Zo is er de versterkingsoperatie die al zes jaar niet op gang komt, maar ook de plannen voor het nieuwe gebouw dat op de plek van de afgebroken kerk op een wierde tegenover het dorpshuis moet komen.

Ereschuld zegt de aanwezige inwoners van Garsthuizen niet veel. ,,Je wilt gewoon waar je recht op hebt, na al die jaren’’, zegt Irma Denneman. ,,Als je meteen gecompenseerd zou zijn, was er ook geen ereschuld geweest. De compensatie coulant maken en rechttrekken, dat is het minste wat Den Haag kan doen.’’

Het gaat vaak over investeringen in de provincie, zoals het verbreden van de N33. In Garsthuizen zijn ze allang blij met een patatkraam of een jeu-de-boulesbaan. Het dorpshuis is de enige voorziening. Er zou daarom meer geld voor bewonersinitiatieven moeten komen.

,,Uiteindelijk is dat goed voor de sociale cohesie’’, zegt Veen.

Daar valt een sleutelwoord. Want die sociale cohesie is in sommige Groningse dorpen ver te zoeken, waar bewoners in sommige gevallen meer of juist minder geld krijgen voor versterking of een nieuwbouwwoning dan de buren.

Hoe is dat in Garsthuizen? Denneman kijkt haar buurman aan tafel aan. ,,Zeg jij het eens, Jan, wat voor dorp is dit?’’

,,Een vrij normaal dorp’’, klinkt het. De bewoners lachen. ,,Je kunt hier jezelf zijn. Iedereen wordt geaccepteerd, er is veel samenhang en mensen gunnen elkaar veel’’, zegt Snijder.

Op de parkeerplaats lopen kippen rond. Zijn ze ontsnapt? Moeten we op zoek naar de eigenaren en ze waarschuwen? Nee hoor, zegt Snijder. Zij en twee andere gezinnen houden kippen in hun tuinen, maar echt honkvast zijn die beesten niet. De kippen van Snijder logeren vaak in de tuin van Veen, terwijl de haan van een andere buurman vaak om 6 uur ‘s ochtends voor de deur bij Veen staat te kraaien.

Roling: „Als hier een huis te koop staat, wordt die verkocht aan een jong gezin. Er worden hier veel kinderen geboren, dus van vergrijzing is geen sprake. Dat is hoopvol.”

Maar voordat al die bewonersinitiatieven gerealiseerd kunnen worden, moet de schade hersteld worden. Snijder: Al die investeringen, dat is allemaal heel mooi, maar als je huis in de stutten staat ben je niet geholpen met de komst van een speeltuintje.’’

Harry Veen kwam twintig jaar geleden naar Garsthuizen. ,,Je stopt geld, ziel en zaligheid in je huis. Maar in een paar jaar tijd zie je dat gewoon verdwijnen door alle schade. De compensatie weegt daar niet tegenop.’’ Hij ziet veel problemen die onoplosbaar zijn. ,,Mensen met geestelijke schade help je niet met een smak geld. Maar los in elk geval de schade aan huizen op.’’

Herman Roling vindt dat mensen bovenaan de prioriteitenlijst moeten komen. ,,We zijn jarenlang benadeeld, laat ze ons nu eens bevoordelen.’’

Aldert van Es las over de afgunst tussen inwoners van ‘t Zandt. ,,Dat speelt hier gelukkig niet. Nog niet, want hier is na zes jaar nog niets aan versterking gebeurd.’’ Hij vreest dat de huidige aandacht voor Groningen gauw wegzakt. ,,Ze moeten blijven geven wat nodig is en geen vast bedrag verbinden aan schadeherstel.’’

Veen wijst op de kromme regelingen voor immateriële schade. ,,Het ene gezinslid krijgt dan meer geld dan het andere. Waarom? Je moet gewoon iedereen in een gezin evenveel toekennen. Wil je perspectief bieden, dan moet je het beleid eenduidig uitvoeren.’’

Dan komt Bettie van Veen binnen. Ze schuift gelijk aan om haar verhaal te doen. Wat haar betreft moet het ‘geouwehoer’ over geld en investeringen ophouden. ,,Zorg dat mensen veilig kunnen wonen en hun leven terugkrijgen. Daar gaat het om. Wat heb je aan een goede infrastructuur als mensen hier niet eens meer veilig kunnen wonen?’’

Zij mist een menselijke benadering. ,,Tegen het IMG moet je hele veldslagen voeren. Bij elke scheur moeten ze weer komen. Ik word schijtziek van de gedachte dat ik de rest van mijn leven schade zal hebben en mensen over de vloer moet krijgen.’’