Willem de Winter (64) is speciaal vanuit Westermden naar Middelstum gereden om zijn hart te luchten. Foto: Corné Sparidaens
,,Help de mensen, ze gaan eraan onder door.’’ Die boodschap klinkt in Middelstum. Door ellenlange schadedossiers zijn veel inwoners moegestreden. Herstel en versterking moeten worden versneld.
We staan op het plein bij het gezondheidscentrum in Middelstum. Voor Rondje Ereschuld is Willem de Winter (64) met de bestelbus van zijn rioolservicebedrijf vanuit zijn woonplaats Westeremden speciaal naar ons toegereden. Hij is dankbaar dat hij zijn hart kan luchten.
De Winter heeft wel een idee hoe de overheid de ereschuld moet inlossen. ,,Er moet meer aandacht komen voor woningeigenaren. Nu worden woningcorporaties en degenen met de grootste bek het eerst geholpen. Net als ik worden veel mensen aan het lijntje gehouden. Dat moet afgelopen zijn.’’
Drie weken. Achttien locaties in Groningen en Drenthe. Eén vraag. Hoe zou jij willen dat Nederland en de regering de ereschuld inlossen voor jou en jouw gebied? De komende drie weken trekken verslaggevers van er op uit om met inwoners van Groningen en Drenthe te praten over de ereschuld die Nederland heeft aan het aardbevingsgebied. Maandag zijn we om 12.30u in Grijpskerk, de rest van de week zijn we elke dag om 10.00 uur op de volgende plekken te vinden: dinsdag in Norg, woensdag in Schoonebeek, donderdag in Zuidwending en vrijdag in Slochteren.
Drie keer kwamen ze langs bij zijn huis, dat hoog op de wierde staat, om aardbevingsschade op te nemen. Het eerste rapport kwam volgens De Winter nooit boven tafel. Het tweede stond vol fouten. ,,Had die kerel achter de vraag ‘Is er sprake van een wierde?’ in koeienletters ‘nee’ geschreven. Dan denk ik: jij hebt je werk niet goed gedaan, jij moet maken dat je wegkomt.’’
Illustratie: Infographics DVHN
Voor het derde rapport kwamen twee mensen een hele ochtend langs. ,,Krijg je na twee jaar de uitslag dat er meer onderzoek moet plaatsvinden. Het is alleen maar traineren, traineren, traineren. Uitstel op uitstel, in de hoop dat mensen het opgeven.’’
Volgens De Winter moeten alle Groningers met schade worden ontzorgd. ,,Ruimhartig compenseren en maken dat ze opschieten. Allerlei spiegeltjes en kraaltjes, een speeltuintje hier, een speeltuintje daar, daar moet je van mij niet mee aankomen.’’
De vergoeding voor de immateriële schade moet volgens hem worden verhoogd tot minstens 10.000 euro. ,,Ook kinderen moeten daar recht op hebben. Door de bevingsellende hebben mijn kleinkinderen geen normale jeugd gehad. Al is geld denk ik niet voldoende om alle problemen op te lossen.’’
Isa Tuinenga (27) uit Middelstum is het met hem eens. ,,Ze moeten alles gelijktrekken. Er is veel ongelijke behandeling. Dat leidt tot frustraties tussen bewoners onderling.’’
Ze denkt bovendien dat het goed is om alle woningen in de provincie aardgasvrij te maken. ,,Dat is een goed begin. Ik ken mensen die al jaren in een slecht geïsoleerde woning zitten. Als je jaren wacht op versterking ga je ondertussen niet investeren in je huis. Dat moet Den Haag ook gaan betalen.’’
Ook Max Kalff (74) heeft gehoord van de ereschuld. Hij probeert te verwoorden wat het precies betekent. ,,De ereschuld is dat ze tientallen jaren ontkend hebben dat de schade aan de huizen door aardbevingen is veroorzaakt, zodat het geen geld kost. Dat is de hele materie.’’
Max Kalff uit Middelstum: ,,De ereschuld is dat ze tientallen jaren ontkend hebben dat de schade aan de huizen door aardbevingen is veroorzaakt, zodat het geen geld kost. Dat is de hele materie.’’ Foto: Corné Sparidaens
Om die schuld in te lossen moeten ‘ze’ (lees: alle instanties die erbij betrokken zijn) voortaan ‘eerlijk’ zijn. Ze komen er niet mee weg door simpelweg ‘sorry’ te zeggen. Maar hij heeft geen flauw idee met hoeveel geld ze over de brug moeten komen. ,,Ik ben niet zo van de cijfertjes. Ik kan het bedrag niet goed overzien. Wel weet ik dat ze meer dan 400 miljard euro uit de bodem hebben gehaald. Is 30 miljard dan niet een druppel op de gloeiende plaat van het leed dat ze hebben veroorzaakt?’’
Harm Brouwer (66) uit Feerwerd komt langs om het plan voor het aardbevingsmuseum EPIQ in Loppersum te promoten. Dat moet wat hem betreft ‘een levend monument van ereschuld’ worden. ,,Waarop we trots kunnen zijn, in de zin van: dit hebben wij doorstaan in Groningen en zo sterk zijn we eruit gekomen.’’
Verder vraagt hij aandacht voor het behoud van erfgoed in de provincie. Door de vernieuwingsslag krijgt de historische gegroeide bebouwing op veel plekken een stevige knauw. ,,Het culturele landschap moeten we goed bewaren. Ik pleit voor minder afbraak en meer herstel. Groningen moet Groningen blijven. Geld moet daarbij geen belemmerende factor zijn.’’
Wat Harm Brouwer (66) uit Feerwerd betreft, kan het plan voor het aardbevingsmuseum EPIQ in Loppersum een levend monument van ereschuld worden. Foto: Corné Sparidaens
Als we willen wegrijden, klopt Herman Stol (75) nog op het raam. Hij wil graag een dorpshuis in Middelstum. Toen ontmoetingscentrum Vita Nova door aardbevingsschade moest sluiten, kwam er geen alternatief. ,,We willen gewoon een nieuwe plek waar iedereen welkom is’’, zegt Stol. ,,De gemeente moet daarin het voortouw nemen.’’
Hij mist ook goed openbaar vervoer vanaf Middelstum naar omliggende dorpen. ,,Sommige mensen moeten vaak naar het gemeentehuis in Delfzijl. Er wonen hier veel mensen op leeftijd. Die hebben goede verbindingen nodig, want ze willen hier graag hun oude dag doorbrengen. Daarom moet er hier ook een nieuw bejaardentehuis komen.’’
Volgens hem zijn veel bewoners van Middelstum, met name ouderen, te bescheiden om voor zichzelf op te komen. ,,Sommigen maken veel kabaal, maar veel slachtoffers hoor je niet. Zeuren wordt beloond, maar dat zit niet in ieders karakter. Veel mensen vinden het ‘immoreel’ om immateriële schade aan te vragen. Dat leeft hier wel. Help ze.’’
