Rondje Ereschuld in Zuidwending. 'Een dependance van Wageningen Universiteit, dat zou goed zijn voor Groningen'
Mannus van der Laan en Matthijs SorgdragerGroningen
Geen enkele schade in de boerderij van Nicole Smid is erkend. Foto: Corné Sparidaens
Ook in Zuidwending schudt de aarde. Ligt het aan de gasopslag, zout- of gaswinning? Straks komt er misschien ook nog opslag van perslucht en groene waterstof in de cavernes. De inwoners strijden om hun schade vergoed te krijgen.
De Wending is een klassiek dorpshuis met koffie en koek op bruin gelakte tafels. Aan de muur hangen dartborden en in het midden staat een biljart. Even na het middaguur valt Kor van Dijk (77) uit Veendam de gelagkamer binnen. Hij tilt duimdikke dossiers uit een fietstas en laat ze op het biljart ploffen. Hij is één brok emotie.
De gepensioneerde groenteboer, die mantelzorger is voor zijn vrouw, voert al acht jaar lang strijd over de schade aan zijn huis. Die wordt maar niet vergoed. Zuidwending ligt niet in het epicentrum van de aardbevingen, maar de bodem trilt wel. Ook hier heeft ‘Den Haag’ volgens hem wat goed te maken.
Hein in 't Hout nam zijn verlies. Een rechtszaak zou teveel stress opleveren. Foto: Corné Sparidaens
Hein in ’t Hout (69) heeft van dichtbij ervaren dat er mede in opdracht van het bestuur gaslocaties, windmolens en zonneparken op zijn geboortegrond in de Veenkoloniën werden gebouwd. ,,Er wordt ons van alles door de strot geduwd vanwege het landsbelang.’’
‘Ik wilde wel naar de rechter, maar mijn vrouw niet’
Maar als het schade veroorzaakt, schuiven ze de verantwoordelijkheid af. In 2012 liet hij een woning bouwen in Zuidwending. Al snel ontstonden de eerste scheuren. In 2018 telde hij er 65. Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) wilde wel wát vergoeden, maar niet genoeg om alles te repareren. Ze werden het niet eens.
,,Ik wilde wel naar de rechter, maar mijn vrouw niet. Het leverde haar te veel stress op.’’ Ze namen hun verlies. ,,Mijn buurman zit ook met veel schade, hij krijgt helemaal niets. Dan weet je: hier klopt iets niet.’’
De schade van Be Leffers uit Wildervank wordt slechts ten dele erkend. Foto: Corné Sparidaens
Ook Be Leffers (72) kan erover meepraten. De aannemer heeft zijn boerderij − een van de oudste in Wildervank − grotendeels zelf gerestaureerd. Het huis was nog niet klaar of er ontstonden verzakkingen en zettingsschade. Volgens hem is de zoutwinning door Nedmag ‘de grootste boosdoener’.
‘Het IMG verzint uitvluchten’
Het IMG stuurde op verzoek van Leffers een inspecteur ‘met kennis van monumentale gebouwen’. Er stond in het eindrapport dat de schade voor 25.000 euro hersteld kan worden. Volgens Leffers’ eigen berekening bedraagt de schade minstens 70.000 euro. Als voorbeeld noemt hij het geschilderde plafond in de gang, dat doormidden is gescheurd. ,,Ik heb daarvoor een offerte binnengekregen van 2200 euro, maar in het rapport stond er slechts 900 euro voor.’’
Het plafond van Be Leffers is doormidden gescheurd. Foto: Corné Sparidaens
Nadat hij bezwaar had aangetekend, kwam er een ander onderzoeksbureau bij hem over de vloer. Dat kwam tot zijn grote verrassing tot een schadebedrag van 15.000 euro. Leffers: ,,Het IMG verzint allerlei uitvluchten om onder de betaling van de werkelijke schade uit te komen. Toen ik dreigde met een rechtszaak maakte het zonder mij in te lichten 25.000 euro over. Maar dat bedrag is lang niet toereikend.’’
‘Er is veel ongelijke behandeling in Zuidwending’
Van de woningen in Zuidwending heeft naar een ruwe schatting van de 57-jarige Everhard Sprik 80 procent schade. Zelf had hij 58 scheuren, waarvan het merendeel in 2019 door het IMG werd erkend als mijnbouwschade. Hij heeft er ook een vergoeding voor gehad.
Nicole Smid (54), die een eindje verderop in een antieke boerderij woont, viste naast het net. Het IMG telde 206 schades bij haar. ,,Het heeft 206 keer geconcludeerd dat er andere oorzaken zijn dan mijnbouwschade. In het merendeel van de gevallen was het ‘zettingsschade’ of ‘slappe ondergrond’. Dus kreeg ik 0 euro vergoeding.’’
Net als Hein in ’t Hout ziet Smid dat er veel ongelijke behandeling is in Zuidwending. Sommige bewoners met schades krijgen net zo’n dik rapport als zij in de bus en die worden merendeels door het IMG wél erkend. Dat geeft scheve gezichten. ,,Soms lijkt het op een loterij. Hoe staat de wind? Welk bureau word je toegewezen? Welke inspecteur waait er binnen? Je moet geluk hebben.’’
Zij en haar man hebben lang gedubd of ze voor de vaste vergoeding van 5000 euro zouden gaan. Uiteindelijk besloten ze een zienswijze in te dienen, maar die werd afgewezen. ,,Nu hebben we een bezwaar aangetekend. Dat loopt nog.’’
Kor van Dijk heeft de rapporten van het IMG meegenomen. Foto: Corné Sparidaens
‘Vestig een dependance van Wageningen Universiteit in Groningen’
Toch is Smid niet zo overstuur als sommige andere gedupeerden in het dorpshuis van Zuidwending. Ze kijkt verder dan haar eigen dossier. Over de ereschuld heeft ze ook al nagedacht. Betere voorzieningen, dat is het eerste wat bij haar opkomt. ,,Misschien moet de bus in Zuidwending terugkomen, voor mensen die naar Veendam of Groningen moeten.’’
Ze denkt ook aan leefbaarheid en sociale cohesie. De jeu-de-boulesbaan in haar dorp is een mooi voorbeeld van hoe je dat kunt stimuleren. ,,Daarnaast moet je groot denken. Er mag extra aandacht voor onderwijs komen, dat kan worden gebruikt om achterstanden weg te werken. En kennisinstituten, zoals een dependance van de Wageningen Universiteit. Dat zou goed zijn voor Groningen. Misschien zitten we daar wel meer op te wachten dan op datacentra.’’
Drie weken. Achttien locaties in Groningen en Drenthe. Eén vraag. Hoe zou jij willen dat Nederland en de regering de ereschuld inlossen voor jou en jouw gebied? Verslaggevers van Dagblad van het Noorden trekken eropuit om met inwoners van Groningen en Drenthe te praten over de ereschuld die Nederland heeft aan het aardbevingsgebied. Maandag zijn we om 10.00 uur in Overschild. Op dinsdag komen we om 10.00 uur naar Woltersum en om 12.00 uur naar Ten Boer.
