Floor angels, huisregels, trainingen en apps: dit wordt al gedaan om aanrandingen in de nacht tegen te gaan

„Als je een nachthorecazaak hebt, is het het allerbelangrijkst om iedereen een veilige en toffe nacht te bezorgen”, zegt Lennart Deddens van The Boilermaker Group, bekend van onder meer The Stockroom en Cilinder (met daarin nachtclub Oost).

„Een paar jaar geleden kwamen wij erachter dat bij Oost een keer drugs in een drankje werd gedaan. Dit was een probleem in de hele stad. Daar schrok ik erg van en was voor ons reden om maatregelen te nemen.”

Alle mensen die bij zijn horecazaken werken, volgen trainingen. Onder meer op het gebied van grensoverschrijdend gedrag. „Ik ga ervan uit dat mensen beter willen worden in hun vak, maar we vragen wel wat van ze. We krijgen terecht de vraag: geldt dit als werktijd? Dus werken we met een waarderingssysteem. We kunnen niet al het personeel in uren betalen voor de trainingen, dus krijgen ze er bijvoorbeeld reisjes voor terug naar brouwerijen of distilleerderijen.”

En bij Oost lopen de floor angels rond. Dat is een groep vrijwilligers die elke nacht aanwezig is als ‘extra ogen op de dansvloer’, zegt Kos van Erp, creatief directeur van Oost. „Ze lopen rond en zijn zichtbaar aanwezig zodat ongewenst gedrag melden hopelijk makkelijker wordt. We weten namelijk dat het best een grote stap kan zijn om naar personeel of beveiliging te stappen.”

Ook kunnen de floor angels zelf naar mensen toe stappen, als ze signaleren dat iets niet helemaal lekker loopt. Dat zien ze volgens Van Erp bijvoorbeeld aan ,,postuur, lichaamstaal, gebaren, aanrakingen, hoezeer iemand onder invloed is en of er een zichtbare machtsverhouding is”. „Maar van een afstandje is dat natuurlijk niet altijd makkelijk te zien. Als we twijfelen, vragen we of iemand oké is of halen we de persoon met een trucje uit de situatie. Dan zeggen we bijvoorbeeld: ‘Je had nog een drankje tegoed, loop je mee?’.”

„We zien dat de cultuur in de club hierdoor – en door onze huisregels – verandert”, zegt Van Erp. „Het is duidelijk hoe mensen zich bij Oost horen te gedragen. En we zien ook dat bezoekers elkaar aanspreken als ze zien dat een situatie niet in de haak is.”

Dit betekent niet dat in club Oost nooit meer mensen worden aangerand. De grootste verantwoordelijkheid ligt bij de dader. Het betekent wel dat áls dit het geval is, personeel weet hoe hiermee om te gaan.

Een van de manieren in Groningen om dit begrip te verspreiden is een training die het Centrum Seksueel Geweld (CSG) geeft. Die training wordt betaald door de gemeente, de horecabedrijven moeten alleen zorgen dat hun personeel drie uur aanwezig is.

In het Convenant Veilig Uitgaan uit 2022 (de derde na eerdere versies in 2001 en 2015) hebben gemeente, politie, brandweer, de afdeling Groningen van Koninklijke Horeca Nederland (KHN) en de deelnemende horecabedrijven onder meer afgesproken dat elk horecabedrijf een training volgt. Tot nu toe hebben alleen Oost en Brouwerij Prael (maar dat is geen nachthoreca) de training van CSG gevolgd. Die bestaat uit twee delen: het opstellen van een beleid over hoe om te gaan met seksueel grensoverschrijdend gedrag en een praktische training voor personeel.

Ook staan in het convenant – dat vijf jaar geldig is – afspraken over deurbeleid, vertrouwenspersonen, een nachtstadhuis en horecaontzeggingen. Het is nu twee jaar oud en van veel afspraken is maar weinig terechtgekomen.

„Volgens mij heeft niemand contact met ons opgenomen om het convenant te ondertekenen,” zegt Geeske Smid van Palace en Ocean41. „Ook niet nadat wij vroegen om hem in te zien.”

Ze hadden graag aan de training meegedaan, maar zijn daarvoor ,,helaas” niet officieel benaderd, aldus Smid. „Dat er nog stappen genomen kunnen worden in de communicatie tussen de betrokken partijen, zodat we beter samen kunnen werken, is voor ons een feit.”

Anderen hebben gekozen hem niet te ondertekenen. Zo zegt Jan Hoeve van de Negende Cirkel: „Er zitten elementen in waar ik het niet mee eens ben, zoals dat ik mijn pand moet onderhouden. Ik huur het pand, de eigenaar is daar verantwoordelijk voor. Dat ik niet tekende heeft niks met de training te maken. Veel andere punten in het convenant vind ik vanzelfsprekend.”

Inmiddels heeft Hoeve stappen ondernomen om de training te volgen, maar dat had nogal wat voeten in de aarde. „Het was voor mij best wel moeilijk om te achterhalen waar en hoe deze training gegeven wordt. Staat nergens vermeld op website, dus ga dan maar eens zoeken. Dat kan veel laagdrempeliger lijkt me.”

Bij Het Feest zijn ‘toevallig’ twee mensen getraind, omdat die bij Vindicat zitten. En alle studentenverenigingen hebben de training wel gevolgd. Verder vond Vincent van der Schuur van Het Feest het niet zo nodig. „Volgens mij kunnen wij als leidinggevenden best constateren dat iets fout gaat. We komen als personeel vaak genoeg bij elkaar om te praten.”

Marcel Levee van onder meer Shooters en bestuurslid van KHN zegt dat hij zich als eerste opgaf voor de training, maar dat hij de training graag op wilde splitsen in twee keer anderhalf uur omdat hij zijn personeel niet drie uur bijeen kon krijgen. „Ik kreeg op het laatste moment te horen dat dat niet mogelijk was.”

„Zodra je weet dat de training bestaat, is het moeilijk om een reden te vinden om hem niet te volgen”, zegt Kos van Oost. „Het is gratis en je steekt er als team enorm veel van op. Het is een onderwerp waar iedereen ervaring mee heeft, dus we merkten dat iedereen fanatiek meedeed.”

Van Oost: „Het was een lange, intensieve training, maar heel duidelijk. Als je alleen je eigen morele kompas hebt om op te varen, lijken de meeste dingen in een grijs gebied te vallen. Met de richtlijnen uit deze training kom je snel tot de conclusie dat veel gedrag heel duidelijk correct of incorrect is.”

„Het eerste deel van de training bevat veel informatie over seksueel grensoverschrijdend gedrag, gevolgen, lichamelijke reacties, cijfers en een stukje persoonlijke ervaring”, zegt Martijn Schokker, die de trainingen namens CSG geeft. „We zien dat dat veel impact kan hebben op deelnemers. Het is heel belangrijk om daar de tijd voor te nemen. Je gaat als team ook samen bepalen wat je wel en niet oké vindt in je kroeg.”

Het zit Schokker dwars dat hij maar bij twee zaken in de stad langs is geweest. „Het is jammer dat het bij veel ondernemers uiteindelijk niet tot een afspraak komt. Maar we komen graag langs voor een kop koffie.”

De gemeente praat nu over de mogelijkheid van een nachtvisie, twee jaar na het opstellen van het convenant en een jaar na een motie om dit te doen. In zo’n nachtvisie, die steden als Amsterdam en Rotterdam al hebben, staat bijvoorbeeld beschreven hoe de stad de toekomst van de nacht ziet. Zijn er bijvoorbeeld genoeg plekken waar jong talent op kan treden? En hoe ga je om met geweld?

Buiten Groningen zijn er andere initiatieven die de nacht veiliger maken, zoals een zwarte lijst. Wanneer iemand in het Groningse nachtleven iemand mishandelt, ongewenst aanraakt of geweld gebruikt, wordt deze persoon als het goed is uit de kroeg gezet, maar kan hij in andere kroegen gewoon door.

Met een zwarte lijst valt dat te voorkomen. Iemand die zich dan in de horeca misdraagt, krijgt een verbod en mag er ook in andere kroegen niet meer in voor een bepaalde periode. In zeven steden, waaronder Emmen, geldt op dit moment zo’n verbod. Het werkt afschrikkend, want het betekent dat je nergens anders naar binnen mag.

Ook lanceerde de gemeente Rotterdam de Stop App: een app om seksuele straatintimidatie te lokaliseren. Wanneer je de app downloadt, zie je een plattegrond en kun je een melding maken op de plek waar jij het hebt meegemaakt. Je kunt melding maken van ‘aanraken’, ‘doorgang blokkeren’, ‘naroepen, sissen, uitschelden’, ‘volgen’ of ‘lhbti-gerelateerd’.

Je kunt het tijdstip aangeven, het aantal daders en in een opmerking achterlaten over wat er precies is gebeurd. Zo krijgt de gemeente een duidelijker beeld over waar intimidatie plaatsvindt.

Ook heeft gemeente Rotterdam de Safe ‘R Spot in het leven geroepen: een busje met vrijwilligers die op vrijdag en zaterdag in de binnenstad staat. Hier kun je terecht als je ‘s nachts extra ondersteuning nodig hebt. Bijvoorbeeld als je wordt lastiggevallen, even wilt ventileren of seksueel grensoverschrijdend gedrag hebt meegemaakt. Het moet een veilige plek zijn bij het uitgaan.