Eva (28) werd aangerand tijdens het stappen. Ze is niet de enige. Dit is de schaduwkant van de Groningse nacht

Tweede Kerstdag 2023. Terwijl veel mensen in bed hun zoveelste grote diner snurkend liggen te verteren, klinkt in feestcafé Shooters rond 3 uur de hosmuziek luid als elke andere nacht. Kleurrijke zoete shotjes en volle glazen waterig bier gaan in razend tempo over de bar. De vloer plakt. De wc is goor.

Eigenlijk wilde Eva (28) er niet heen, maar ja, haar vrienden stelden voor naar Shooters te gaan. En als de keuze is: vroeg naar huis of Shooters, kiest ze die avond toch maar voor het feestcafé. Ondanks het publiek dat er komt. Ondanks de muziek.

Eva houdt een groepje jongens in de gaten, een jaar of 20, type studentikoos. Ze heeft geen goed gevoel bij ze, waarom precies weet ze niet. Eén van hen wil dat ze een flesje Flügel drinkt. „Dat ging ik natuurlijk niet doen. Ten eerste neem ik niet zomaar alcohol van iemand aan, en al helemaal niet van die gore zoete meuk.”

Maar de jongen geeft niet op. Als Eva even later bij de bar staat, slaat hij uit het niets zijn armen om haar heen. Zijn handen op haar billen. Hij pakt ze vol en hard vast. Komt veel dichter bij haar dan normaal is voor een onbekende. Eva voelt zich onveilig en vies.

Ze is razend, doet een stap achteruit, wil dat de jongen excuses aanbiedt. Hij doet net alsof er niks aan de hand is. Zijn vriend komt eraan en deelt mede dat Eva weg moet gaan. Wat er is gebeurd, boeit hem niet. Ze moet teruggaan naar haar vrienden.

De woede raast door Eva heen. Dat de gast haar zomaar aanraakt. Háár leuke avond uit verpest. En daarna doet alsof zíj degene is die zich misdraagt.

Eva vertelt haar verhaal aan een beveiliger. Hij probeert te bemiddelen tussen haar en de dader. Hij zet ze letterlijk in een hoek met de boodschap: praat het maar uit. De arrogantie vindt ze stuitend. Dat hij iets verkeerd heeft gedaan, geeft de jongen niet toe. „Je deed de hele avond al vervelend”, is zijn verklaring. Eva: „Alsof dat een excuus is om iemand aan te randen.”

„Als je hem nou gewoon een klap had gegeven...”, zegt de beveiliger later tegen Eva. „Dat laat wat mij betreft wel zien dat zo’n beveiliger geen idee heeft hoe hij met een situatie als dit om moet gaan. Wil hij dat ik een strafblad krijg ofzo?”

Ze is er klaar mee en wil niet langer accepteren dat dit normaal is.

Talloze jonge vrouwen in Groningen vermijden ‘s nachts de stad, blijkt uit een enquête over seksueel grensoverschrijdend gedrag die Sikkom begin dit jaar deelde. Als vrouwen op stap gaan, is de kans groot dat ze aangerand worden. Dat gaat van tikken op de bil, tot mannen die onder een rokje grijpen of verkrachting.

Die enquête werd door 1231 mensen ingevuld. 61 procent zegt het afgelopen jaar aangerand of betast te zijn in het nachtleven. Meer dan de helft heeft seksueel grensoverschrijdend gedrag minstens drie keer meegemaakt tijdens het uitgaan in Grunn. En het overkomt niet alleen vrouwen, hoewel dat wel de grootste groep is.

Deze mensen weten dat ze bij bepaalde kroegen beter niet naar binnen kunnen gaan. Hun ervaringen maken ze angstig of somber. Of ze kiezen ervoor te accepteren dat seksueel grensoverschrijdend erbij hoort.

Zo is de nacht van Groningen niet langer die plezierige uitlaatklep, een speeltuin waar jonge mensen zichzelf en hun leeftijdsgenoten kunnen ontdekken. Of zoals politiechef binnenstad Gerard de Jonge het zegt: „Ik schrik van wat ik soms zie. Het lijkt erop dat de ernst van grensoverschrijdend gedrag, maar ook van ander geweld, zoals steekpartijen en schietpartijen, toeneemt. Ouders liggen thuis in bed te slapen in de veronderstelling dat iemand let op de veiligheid in cafés. Dat is niet altijd zo.”

„Ik vind het ontzettend klote dat dit probleem zo groot is, ook omdat ik weet hoe het is om zoiets mee te maken”, zegt Loesje Drenth. Zij is binnen de Groningse nachtraad actief met het onderwerp seksueel grensoverschrijdend gedrag. „Wat wij horen is het topje van de ijsberg”, vervolgt ze. „Elke vrouw maakt in haar leven zoiets mee. Dat is teveel.”

In Nederland heerst een machocultuur en is nog steeds sprake van een ongelijke man-vrouwverhouding, legt Martijn uit. Sommige mannen hebben het idee dat ze tegen elkaar op moeten boksen en tonen daardoor respectloos gedrag naar vrouwen. Dat is onder jongeren extra erg. Als je elkaar opjut, bijvoorbeeld door pandapunten (hoe langer geen seks, hoe meer punten) bij te houden, normaliseer je een bepaalde cultuur en ga je elkaar ook niet aanspreken op slecht gedrag.

Wat ook meespeelt is dat veel jongeren tijdens coronatijd in een isolement hebben gezeten waardoor ze nooit hebben geleerd dat bepaald gedrag niet oké is. Martijn: „Dan gaat het ook over agressie, drugs en alcohol. Nu ze weer uit kunnen, gaan ze er vol voor. Maar ze hebben niet geleidelijk de normen en waarden van het uitgaan meegekregen. En omdat mensen niet altijd worden aangesproken op hun gedrag, komen ze er ook niet achter dat ze iets verkeerd doen. Al helemaal als ze om hen heen zien dat anderen hetzelfde doen.”

Aanrandingen in het nachtleven zijn niet nieuw. Alleen herkennen we slecht gedrag nu meer en accepteren het minder. Veel dingen die we nu als grensoverschrijdend zien, werden twintig jaar geleden volgens Martijn minder als zodanig erkend. Zoals naroepen op straat of een ongewenste hand op een bil. Prettig was het nooit, vroeger werd het alleen meer als normaal gezien.

Die omslag kwam onder meer door de MeToo beweging en de aflevering van BOOS over The Voice. Ineens hadden mensen door: dit heb ik ook meegemaakt, en nee dat was echt niet oké en daar heb ik nog steeds last van.

We zijn er nog lang niet, maar de omslag naar meer bewustwording kan volgens Martijn wel de toekomstige oplossing zijn voor een groot probleem. De politie, horeca en organisaties als het Centrum Seksueel Geweld kunnen een heleboel doen, maar uiteindelijk moeten mensen elkaar meer aanspreken.

Martijn: „Dat iedereen elkaar aanspreekt, klinkt heel idealistisch, maar we moeten het als samenleving samen doen. We moeten niet langer normaal vinden dat vrouwen in hun kont geknepen worden. En als iemand haar of zijn verhaal vertelt, moeten we een ervaring niet bagatelliseren. We moeten zorgen dat iemand zich echt gehoord voelt.”

Daar is Loesje het mee eens. „Overheden zijn verantwoordelijk, maar ook horecaondernemers moeten hier iets mee. Als maatschappij moeten we in gesprek gaan over wat oké is. Als iemands beste flirtmove is om in iemand billen te knijpen, moeten we zeggen: dat is een slechte move.’’ Plegers moeten volgens haar niet meteen afgeschoten worden. ,,Dat zijn ook gewoon mensen die iets doms doen en vaak niet eens doorhebben dat dat fout was.”

Eva deed uiteindelijk aangifte van haar ervaring met kerst, maar zegt ook: „Als ik terugdenk hoe vaak ik aangifte had kunnen doen, was dat misschien wel tien, twintig keer.” Er is nog niks uit die aangifte gekomen, maar de dader heeft wel een ban gekregen bij Shooters. „Toen ik vertelde wat de bewaker tegen me had gezegd over die hoekslag, keek de agent me met open mond aan.”

„Na 3 uur lijkt het wel alsof de jacht op vrouwen geopend wordt”, zegt Eva. „Soms is het echt guur. Maar je merkt ook dat als je wel een keer met iemand aan het dansen bent, dat diegene denkt dat ie overal aan mag zitten. Dat je één vinger geeft en hij neemt meteen de hele hand. En je kont. En de rest.’’