De nacht in Groningen. De personen op de foto hebben inhoudelijk niks met het verhaal te maken. Foto: Corné Sparidaens
Aangifte doen van seksueel grensoverschrijdend gedrag is moeilijk. Je moet het hele verhaal opnieuw vertellen en zelden levert het iets op. Waarom de stap naar de politie toch de moeite waard is.
„Ik denk dat jullie straks een beter beeld hebben van de omvang van het probleem dan ik heb”, zegt Gerard de Jonge, politiechef in de binnenstad van Groningen. „Ik denk dat de meeste vrouwen die in het uitgaansleven betast worden, de stap naar de politie niet zetten.”
Van de 1231 mensen die hun ervaringen met seksueel grensoverschrijdend gedrag deelden met stadsblog Sikkom, dat begin dit jaar een enquête hield over dit onderwerp, geven elf aan dat ze aangifte hebben gedaan. Terwijl er veel meer ervaringen tussen zitten die een aangifte verdienen.
Gerard: „Als je aangeraakt wordt en het is tegen jouw wil, dan kun je al aangifte doen.”
Aangifte gaat niet alleen om vinden dader
Eva, die tijdens een avondje stappen werd aangerand, deed één keer aangifte. „Ik was nerveus, want ondanks dat Nederland zich presenteert als een liberaal land, hoor je de verhalen. Over vrouwen die totaal niet serieus genomen worden of alles eindeloos opnieuw moeten vertellen.”
Illustratie: Coen Berkhout/ Midjourney
Maar voor Eva was aangifte doen een prettige ervaring. De agent die het proces-verbaal opmaakte luisterde goed, nam de tijd en was erg begripvol. Na afloop belde Slachtofferhulp haar en online kon ze het politieonderzoek volgen. Overigens is er nog altijd niks uit dat onderzoek gekomen.
Maar daar ging het haar niet per se om.„Het voelde als erkenning, dat wat ik had meegemaakt écht erg was. Het hielp mij beseffen dat ik zulk gedrag niet hoef te accepteren omdat het niet oké is. Eerder had ik het gevoel alsof ik er maar akkoord mee moest gaan, omdat het erbij hoort.’’
De eerste keer dat ze in haar billen werd geknepen was ze 15. ,,Nu ben ik 28 en het is bizar dat het zo lang heeft geduurd om te realiseren dat dit gedrag consequenties mag hebben.” Als je helemaal niks zegt, verandert er sowieso niks, aldus Eva.
Gerard de Jonge is heel eerlijk. De meeste aangiftes van seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben geen prioriteit. Of de aangifte wordt opgepakt, is afhankelijk van meerdere factoren. Bij de meeste aangiftes ontbreekt informatie over de dader, wat het volgens Gerard lastig maakt dit soort voorvallen te bewijzen.
Soms moeten agenten kiezen, vanwege het gebrek aan tijd dat ze hebben. Welk delict is het zwaarst, hoeveel moeite gaat het kosten om de dader te vinden, moeten we beeldmateriaal van een hele nacht bekijken? ,,Als in eenzelfde nacht duidelijke beelden zijn van een dader die iemand tegen zijn hoofd schopt, heeft dat prioriteit”, aldus Gerard.
Aanranding is sowieso lastig te bewijzen. ,,Een pleger kan altijd zeggen: het was druk, het kan best dat ik met mijn hand langs een bil kwam maar dat was per ongeluk.”
Maar dat betekent niet dat je geen aangifte moet doen. „Zo krijgen wij een goed beeld van de horecazaken waar het plaatsvindt en kunnen wij de meldingen samen met de gemeente en andere partners oppakken”, zegt Gerard. Bijvoorbeeld door in gesprek te gaan.
„Als wij zien dat er in een half jaar tijd tien meldingen – van seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar ook geweld, drugs dealen of alcohol serveren aan minderjarigen – kwamen op één plek, dan kunnen wij bij de gemeente adviseren met die zaak in gesprek te gaan.”
De politie gaat ook in burger de binnenstad in om te zien hoe het eraan toe gaat. „Het is voorgekomen dat jonge vrouwelijke agenten zelf aangerand zijn tijdens zo’n nacht.”
Klein vergrijp blijft bij agenten met een basisopleiding
Het is niet gemakkelijk om naar de politie te stappen. Je moet als slachtoffer alles opnieuw vertellen en herbeleven. Dat kan mentaal zwaar zijn, aldus psycholoog Willy de Konink. Gerard kan zich dat ook voorstellen. „Al helemaal als je weet dat de kans groot is dat de dader niet gevonden kan worden.”
Daarom deed Kim (26), die aangerand werd in de stad, geen aangifte. „Voor mij zou het meer lasten geven dan dat het iets op zou leveren. Dan moet je de afweging maken: wil ik het risico nemen dat ik me niet gehoord voel? Die angst weegt best zwaar.”
Illustratie: Coen Berkhout/ Midjourney
Je weet natuurlijk niet hoe een agent reageert op jouw verhaal.
In principe heeft elke agent een basisopleiding op het gebied van zeden gehad. Is een zaak ernstig, dan gaat het onderzoek al vrij snel naar de zedenpolitie. Sara (24) werd verkracht in de binnenstad en ging daarna in gesprek met de zedenpolitie. „Zij waren heel respectvol en ik heb uren met ze gezeten. Wat mij was overkomen, was in hun ogen echt een misdrijf, maar ze waren ook heel eerlijk dat verkrachting moeilijk te bewijzen is.’’
Ze namen alles af: kleding, ondergoed, inwendige testjes. ,,Ze zeiden dat ze er niks mee hoefden te doen, maar dat het goed was om te hebben als het nodig was. Ik waardeerde dat ze zo eerlijk waren. Tegelijkertijd waren ze ook heel meelevend en empathisch. Het voelde alsof we een team waren en gingen bespreken wat het beste was voor mij om te doen. Het voelde geruststellend dat iemand naar mij luisterde.”
Sommige agenten kunnen zakelijker reageren
Een ‘klein’ vergrijp blijft bij de gewone politie waarvan Gerard chef is. „Hoe een gesprek met zo’n agent gaat, komt voornamelijk aan op de gespreksvaardigheden en het inlevingsvermogen van diegene. De basis is: aandacht voor de sociale kant. Er zijn meer dan honderd collega’s, het kan zijn dat je een keer een agent hebt die wat zakelijker reageert. Ik kan dat niet uitsluiten, maar hoop dat het niet gebeurt.”
Sommige horecaondernemers zeggen dat een slachtoffer meteen aan moet geven of zij of hij aangifte wil doen, terwijl dat op dat moment heel moeilijk is om te zeggen. Wat kunnen cafés wel doen om de politie te helpen een dader te vinden? Gerard: „Het beste is om meteen te bellen met de agenten die die nacht dienst hebben, elke horecazaak heeft dat nummer. Als het niet meteen een aangifte wordt, kunnen we de pleger wel identificeren. Maar alleen een naam opschrijven kan al veel helpen.”
Heb jij een nare seksuele ervaring meegemaakt en heb je hulp nodig? Bel 0800-0188 of chat met het Centrum Seksueel Geweld: .
Om privacyredenen is de naam Sara gefingeerd, haar echte naam is bekend bij de redactie.
Serie: De schaduwkant van de Groningse nacht
In deze serie over seksueel grensoverschrijdend gedrag in het nachtleven duiken we in één van de grootste problemen van de Groningse nacht. We belichten het probleem van verschillende kanten, zoals horeca, politie en de mentale gevolgen.
