Over de brug in Pekela: waarom er na twee jaar nog niet één van de 21 te slopen bruggen is verdwenen

„We doen het samen.” Het is zomer 2022. De door de gemeente ingehuurde bruggenexpert Nicolay Vronink probeert de gemoederen in het volle dorpshuis in Nieuwe Pekela te sussen. „Sodemieter op!”, schreeuwt iemand uit de zaal.

Inwoners zijn al maanden woest op de gemeente Pekela. Aan het eind van 2021 nam de gemeenteraad het besluit dat met de bruggen over het Pekelder Hoofddiep echt iets moet gebeuren. Jaren is er geen of amper onderhoud geweest, daarvoor was geen geld opzijgelegd. Hout kan inmiddels op plekken met handen worden afgebroken, verf bladdert af en de bruine rot kruipt bij de betonnen funderingen omhoog. Sommige bruggen zijn te gevaarlijk om nog te openen voor het scheepsverkeer.

Er wordt een klap op gegeven: jaarlijks kan de gemeente maximaal vijf ton uitgeven aan het vervangen en opknappen van bruggen. Het is niet genoeg voor alle bruggen over het dertien kilometer lange kanaal, maar meer is er niet te halen, vinden politici. Van het geld moet bovendien de beschoeiing worden aangepakt. Vronink wordt ingehuurd en in het voorjaar komt er een commissiebijeenkomst in het gemeentehuis over de communicatie van het plan. En dan blijkt de bom te zijn gebarsten.

Normaliter is zo’n bijeenkomst een vrije saaie aangelegenheid, met – op een paar ambtenaren na – een nagenoeg lege raadszaal. Nu niet. Er komen zoveel Pekelders op af dat er extra stoelen in de kantine en foyer van het gemeentehuis gezet worden.

Woest zijn de bezoekers na afloop. Verdwijnen er 21 bruggen? Hier had niemand het over gehad tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. Eén van de mensen in de zaal is Maurits Langeler. Buiten wijst hij met een boze vinger naar de buste van stakingsleider Fré Meis: zo moesten ze het aanpakken in Pekela. Met stoom en kokend water richtten hij en andere de actiegroep Bruggen Belang Pekela op.

In korte tijd is het een begrip. Op bruggen worden spandoeken gehangen, er worden enquêtes opgehaald, er komt zelfs een BBP-journaal. Honderden mensen demonstreren in juni bij het gemeentehuis. Maar de coalitie wil door. Pas als het dorp volledig polariseert en niemand meer wil meepraten over het plan, draait de raad het besluit terug. En begint opnieuw.

Nu, november, liggen de bruggen er buiten niet beter bij. Op sommige plekken zijn dranghekken geplaats als aanvulling van de reling, het contragewicht is van een andere brug afgehaald. En meer dan vijf ton per jaar is er nog steeds niet om uit te geven. Vanuit het dorp is bovendien een coöperatie opgericht, die onderzoekt of ze het onderhoud van de bruggen zelf kan doen.

In MFA de Binding in Oude Pekela gaat het niet meer over de geschiedenis. „Ik mis de bootjes toch wel”, zegt een 60’er. „Dat ze dan zo zwaaien vanaf het dek.” Nathalie knikt instemmend. „En dat de kinderen terugzwaaien.”

In een zaaltje buigen zich woensdag zestien inwoners over de toekomst van het Pekelder Hoofddiep. Welke rol moet het water en de directe omgeving daarvan hebben in het leven van een Pekelder in 2040? Druk is het met zestien mensen niet. Er zijn nog tien andere bijeenkomsten ingepland, maar twee daarvan zijn al afgezegd. Iedereen had zich ervoor op kunnen geven, maar er zijn te weinig aanmeldingen.

Over twee tafels buigen degene die wel willen meepraten zich in groepjes van vier over een reeks stellingen op kaarten. Voor hen ligt een grote kaart van Pekela, waarop ze met houten piefjes kunnen aangeven wat ze belangrijk vinden in het dorp. Op een grote schijf worden uitkomsten van stellingen gelegd. Die is ingedeeld in hoe belangrijk ze het vinden. De roos is ‘essentieel’, de ring daarbuiten ‘belangrijk’ en de buitenste ring is ‘interessant’. Aan het eind van de avond zal de stapel kaarten in ‘essentieel’ bij verre weg de grootste zijn.

Van de enorme volkswoede die ruim een jaar geleden nog overal te voelen was, is tijdens de meepraatavond weinig meer te merken. Het voelt haast als een spelletjesavond, ondanks het summiere aantal, gonst het aan de tafels.

Van bankjes aan het water, tot ruimte voor natuur en natuurlijk het belang van een goede bereikbaarheid: van alles komt voorbij. Nathalie heeft al een aantal keren drenkelingen uit het kanaal moeten vissen, op sommige plaatsen is de wal en beschoeiing zeer steil. Soms drijven er dode katten of reeën in het water.

„En de stijgende zeespiegel, houden jullie daar ook rekening mee?”, wil een pensionado weten. „Want Johan Derksen, die had het daar laatst ook over. En die heeft veel wereldkennis.” Een ingenieur van de gemeente knikt. „Het kanaal moet ook water afvoeren.”

Aan ideeën is geen gebrek, maar oplossingen voor het behoud van bruggen met het geld dat er ligt vloeien nog niet over tafel. Ellen haalt haar schouders op, ze is gekomen om mee te praten en ideeën aan te dragen. Niet om strepen door bruggen te zetten. Hoe het precies betaald moet worden, dat is niet voor nu. „Het is heel belangrijk om het te hebben over hoe wij willen dat het dorp er straks uitziet.”

Jan oppert nog wel een aantal financieringsopties. Cofinanciering, vanuit Den Haag of de provincie. Aardgasbaten, een EU-fonds? Of misschien kan het waterschap nog wat betekenen? Het blijft allemaal wat abstract.

Bruggenexpert Nicolay Vronink hoort het aan. Hij is niet opgesodemieterd, zoals hem anderhalf jaar geleden werd toegeschreeuwd. „Er is niemand die zomaar geld geeft omdat bruggen in slechte staat zijn”, zegt hij. Daarvoor moet er eerst een plan komen. „Bij de provincie is bijvoorbeeld veel geld beschikbaar voor toerisme.” Als uit de bijeenkomsten naar voren komt dat inwoners de plezierbootjes door het dorp heel belangrijk vinden, dan kunnen uit zo’n ‘potje’ een paar euro’s worden getrokken. „Dit soort bijeenkomsten helpt daarbij. Alle kaarten met stellingen worden ook bewaard.”

Met de inbreng van inwoners wordt een plan gemaakt. Dat gaat terug naar de klankbordgroepen, die legt het terug in de dorpshuizen van de de drie dorpen, dan komt er een concept en daarna wordt een besluit genomen, zo ergens in de komende zomer. Vronink: „We hopen eind volgend jaar bezig te kunnen.”