Het Pekelderhoofddiep in Nieuwe Pekela. Het kanaal met zijn bruggen strekt zich tot de horizon. Foto: Huisman Media
Pekelders kunnen de bruggen over het diep veel beter zelf onderhouden dan de gemeente dat kan. Dat zegt een groep (oud-)inwoners. Die gooit The Right to Challenge op tafel: het uitdaagrecht.
Dat is een uit Engeland overgewaaid systeem om inwoners meer zeggenschap te geven over hun directe omgeving. Mensen kunnen een beroep doen op het uitdaagrecht als zij denken dat ze een gemeentelijke taak effectiever of goedkoper kunnen uitvoeren dan een gemeente. Het kan dan gaan over het onderhoud van een plantsoen, de vuildienst of het behouden van bruggen.
En om dat laatste gaat het bij de initiatiefnemers van Dorpscoöperatie Pekela. Veel van de 34 bruggen zijn nu gevaarlijk. Geld voor het repareren en langdurig onderhoud van alle bruggen heeft de gemeente niet. Daardoor zullen mogelijk bruggen verdwijnen, tot woede van veel inwoners.
Maar een groep (oud-)Pekelders denkt met een coöperatie veel, zo niet alle, bruggen te redden. In de raadszaal van Pekela vertellen ze dinsdag hoe ze dat willen doen. De publiekstribune zit vol, politici luisteren verwachtingsvol.
Gemeenschap kan het beter
Geestelijke vaders van het plan voor een dorpscoöperatie zijn Willem Foorthuis en Aard Groen. Laatstgenoemde is hoogleraar ondernemerschap aan de Rijksuniversiteit Groningen. Foorthuis is lector Duurzaam Coöperatief Ondernemen aan de Hanzehogeschool. Beiden groeiden op in Pekela. En beiden willen zoveel mogelijk bruggen in stand houden. ,,Dat kunnen wij als gemeenschap beter dan de gemeente’’, zegt Groen.
Op een afstandje streamt voorman Maurits Langeler van actiegroep Bruggen Belang Pekela de presentatie voor zijn volgers op Facebook. Voor de verandering is hij niet gestoken in een knalgeel protestshirt, maar in een colbert. De haren zijn vers geknipt. De avond is een belangrijke voor hem: hij dacht mee aan het plan.
Reddingsboei
Langeler wil niet alleen protesteren, maar ook een oplossing bieden. ,,Ik wil de reddingsboei uitgooien. Die kunt u oppakken als u gelooft in de kracht van de inwoners.’’
Die reddingsboei is de dorpscoöperatie. Daarbij kan iedereen die zich betrokken voelt zich aansluiten. Elwin Roelfsema, directeur van het bruggenbouwbedrijf De Eendrachtgroep, heeft zich al als geïnteresseerde gemeld. De geboren Pekeler ziet het als zijn ‘ereplicht’ om te helpen. Samen zijn bedrijven en leden verantwoordelijk voor het onderhoud van de bruggen. Het geld om dat te doen moet deels vanuit de gemeente komen en deels vanuit de gemeenschap. ,,Via sponsors en leden kan het budget worden aangevuld’’, zegt Groen.
Het werk kan met deze leden goedkoper worden gedaan, denkt de professor. Onder begeleiding van de aangesloten professionele bedrijven kunnen vrijwilligers de bruggen onderhouden. ,,We willen niet dat Jan en alleman zomaar aan een brug gaan timmeren’’, zegt Foorthuis. ,,We werken bedrijfsmatig. Vrijwilligers zijn flankerend in het verhaal.’’
Vrijwilligerswerk niet voor niets
Vrijwilligers kunnen bovendien andere hand-en-spandiensten leveren, zoals het openen van de bruggen voor bootjes of het onderhouden van de omgeving.
Maar, vragen raadsleden zich af, is dat wel duurzaam? Wat als mensen het vrijwilligerswerk niet meer willen doen? Groen: ,,We bestaan niet alleen uit vrijwilligers, we werken met ze samen.’’ Bovendien kan een breed netwerk leiden tot een grote groep mensen.
En die gaan dat allemaal voor niets doen? Groen: ,,Ze krijgen een andere waarde terug. De burger die meedoet, vindt het belangrijk dat de brug er goed uitziet, dat ze trots kunnen zijn.’’
En de verantwoordelijkheid? De gemeente geeft de opdracht en blijft eindverantwoordelijk. Foorthuis: ,,Maar ik kan mij wel voorstellen dat de gemeente bij de coöperatie gaat zitten. Dat is een manier hoe we het kunnen invullen.’’
‘Gezonde onderneming past zich aan’
Kan de coöperatie de bruggen wel langdurig onderhouden? Hoe ziet het er over tien, twintig jaar uit? Groen: ,,We kunnen niet de garantie geven dat over vijftien tot twintig jaar de omstandigheden dezelfde zijn.’’ Ondernemerschap is ook omgaan met onzekerheid. ,,Een gezonde onderneming past zich aan.’’
Bovendien liggen er kansen in die toekomst, ziet Foorthuis. Het waternetwerk in Pekela is uniek. De bruggen zijn misschien niet heel oud, maar het systeem van kanalen en bruggen is dat wel. Met goed onderhouden mooie bruggen kunnen toeristen worden getrokken. Maar er zijn ook wel nieuwe verdienmodellen te bedenken rondom de waterrecreatie.
En toegegeven, niet alles is al helemaal uitgekristalliseerd, zeggen Foorthuis en Groen. Het plan is een opzet. ,,Als u geïnteresseerd bent, kunnen we het verder uitwerken.’’
Dat lijkt de gemeenteraad en het college een goed plan. De gemeente gaat aan tafel met de groep om de plannen verder uit te diepen. Dat gaat gelijktijdig lopen met de inspraak over hoe de Pekelders vinden dat het kanaal er in de toekomst uit moet zien. Burgemeester Jaap Kuin: ,,Er leven nog veel vragen, maar deze kans willen we niet laten liggen. We moeten het ruimte, gelegenheid en een kans geven.’’
