Ale Hijma (links) en Kees den Otter op station Europapark, al sinds 10 mei het vertrekpunt van de treinen richting Bad Nieuweschans en Veendam. Ze knutselden de nieuwe dienstregeling van Arriva in elkaar die op 13 juli ingaat. Dan rijden de treinen weer naar het Hoofdstation in Groningen. Foto: Peter Wassing
Kees en Ale braken hun hoofd over de nieuwe dienstregeling van Arriva. Maar de puzzel is gelegd. Treinen van Arriva rijden vanaf zondag anders – en veel vaker rechtstreeks – door Groningen.
Een nieuwe dienstregeling gaat volgende week in op het regionale spoor in Groningen. Arriva-medewerkers Kees den Otter (vervoersontwikkelaar) en Ale Hijma (logistiek spoorontwikkelaar) hebben meer dan genoeg kopzorgen gehad om haar in elkaar te zetten.
Oude wens komt uit
„Het was een behoorlijke puzzel, bijna topsport. Bij Arriva Nederland is geen andere dienstregeling zo moeilijk als deze, zeggen we wel eens.” De nieuwe dienstregeling gaat in zodra de verbouwing van het Hoofdstation in de stad Groningen klaar is: komende zondag 13 juli.
Tuinmannen leggen bovenop de nieuwe, platte perronkappen tuinen aan. Daardoor krijgt het station straks een groene aanblik vanaf omliggende gebouwen en het Emmaviaduct. Foto: ProRail/ Stefan Verkerk
Nu de sporen op elkaar aansluiten, gebruiken de regionale treinen het Hoofdstation niet meer als eindstation. Ze rijden erdoorheen: van Delfzijl naar Veendam, van Eemshaven naar Bad Nieuweschans en van Leeuwarden naar Europapark/ Winschoten.
Daarmee gaat een grote wens van de provincie in vervulling. Die hoopt op meer passagiers door veel nieuwe rechtstreekse verbindingen. Het idee is dat studenten uit bijvoorbeeld Hoogezand, Veendam of Winschoten straks niet meer bij het Hoofdstation in de pendelbus naar Zernike (Q-link 15) stappen, maar met de trein doorrijden naar het Noorderstation. Vanaf Groningen Noord is de busreis korter.
Meer passagiers
Andersom kunnen treinreizigers rechtstreeks van bijvoorbeeld Appingedam, Uithuizen of Zuidhorn naar de Euroborg (station Europapark) of Hoogezand. Van Zuidbroek naar de Eemshaven. Of van Winschoten naar Leeuwarden.
De nieuwe sporen van Arriva, zonder bovenleiding, bij het vernieuwde Hoofdstation in Groningen. Vanaf zondag 13 juli rijden de treinen weer. Foto: Corné Sparidaens
Provincie en OV-bureau denken dat het openbaar vervoer, met een overstap minder, ook aantrekkelijker wordt voor mensen die eerst met de bus naar een van de 24 treinstations gaan.
Zo gemakkelijk als de wensen ooit op papier zijn gezet, zo lastig was het om de noodzakelijke infrastructuur te bouwen en een nieuwe dienstregeling te maken, vertelt vervoersontwikkelaar Kees den Otter. „Het heeft wel een jaar geduurd voordat die in elkaar zat en de planning van onze materieelinzet klaar was.”
Niet iedereen tevreden
De provincie maakt er veel mensen blij mee, maar niet iedereen. Zo sluiten de treinen van Delfzijl naar Groningen niet meer netjes aan op de intercity’s van de NS naar de Randstad. Voor de een is dat een opluchting (je hoeft je niet meer te haasten), voor een ander duurt de reis langer.
Delfzijl, dat ook een belangrijke busaansluiting kwijtraakt, protesteerde tevergeefs. Den Otter begrijpt de teleurstelling maar snapt ook waarom het nodig was. „De treinen uit Delfzijl en Roodeschool reden vlak achter elkaar naar Groningen. Nu ze doorrijden, wilde de provincie een kwartiersdienst op het hele traject tussen Sauwerd en Zuidbroek. Een van de treinen raakt dan de aansluiting kwijt.”
Op zondag rijden niet alle treinen door. „Dan rijdt er maar één per uur en zou er drie kwartier niks rijden. Sommige treinen staan daarom een tijdje stil op het Hoofdstation of in Veendam. Ook anders op zondag is de sneltrein uit Leeuwarden die dan niet verder rijdt dan het Hoofdstation. Dan rijdt de stoptrein uit Leeuwarden door naar het Europapark: handig voor FC Groningen supporters uit Grijpskerk en Zuidhorn.
Zeer complex
Hijma en Den Otter namen de aankomsttijden van de intercity’s uit Zwolle als basis voor de dienstregeling. „Daarnaast houden we rekening met aansluitingen op de andere spoorlijnen vanuit Leeuwarden, en straks de trein naar Bremen vanuit Leer.”
De nieuwe lange spoorlijn Leeuwarden-Groningen-Leer (via Winschoten) was het meest complexe vraagstuk. Die spoorbaan blijkt maar nét geschikt voor een passende dienstregeling vanwege grote stukken enkelspoor.
Zelfs de spoorbrug bij Zuidhorn uit 2017 is niet dubbelsporig. De provincie bespaarde daar 5 miljoen euro mee, maar het is daardoor wel iets iets lastiger om een vertraging in te lopen. De planners moesten ook rekening houden met materieelinzet: niet alle treinen mogen in Duitsland rijden.
Treinen gewoon even wat harder laten rijden, is volgens Den Otter niet zo gemakkelijk. „Dat zou wel mooi zijn, maar de spoorbaan is lang niet overal geschikt voor 140 km/uur. Dat is jammer, want je moet vanwege die enkelsporige trajecten proberen te voorkomen dat er vertraging ontstaat. Dan moeten treinen bij Scheemda, Hardegarijp en Ihrhove te lang op elkaar wachten. En raakt het hele systeem in de knoop.”
Oplossingen
Met slimmigheidjes lost Arriva de beperkingen van de infrastructuur zo goed en zo kwaad mogelijk op. Zo wisselen de sneltreinen uit Leeuwarden van stopplaats (Buitenpost/ Zuidhorn) en rijdt straks niet de sneltrein, maar de stoptrein uit Leeuwarden van Groningen door naar Winschoten (en Leer zodra de spoorbrug over de Eems klaar is).
Treinverkeer Europapark valt donderdag ook stil
Donderdag, vrijdag en zaterdag rijden er helemaal geen treinen naar Groningen, ook niet naar station Europapark. Daar vertrokken Arriva en NS sinds 10 mei naar Veendam, Bad Nieuweschans en Assen. Op 10, 11 en 12 juli rijden daar bussen. Dat is al wekenlang het geval tussen het Hoofdstation en Delfzijl, Eemshaven en Zuidhorn.
Doordat de stoptrein uit Leeuwarden (RS1) in een sneltrein verandert naar Winschoten (RE6), geeft de reisplanner aan dat je in Groningen moet overstappen. Maar dat hoeft niet. „Het blijft dezelfde trein. Wij roepen om dat passagiers kunnen blijven zitten.”
Komt er een lange trein, dan blijft een deel in Groningen achter. „Want we moeten ons materieel natuurlijk ook nog zo efficiënt mogelijk inzetten. Passagiers krijgen duidelijk te horen welk deel van de trein doorrijdt naar Duitsland, aldus Den Otter.
Superstrak in elkaar
Hij gaat met zijn collega’s, machinisten en de verkeersleiders van ProRail een spannende periode tegemoet. „Door alle variabelen hebben we een dienstregeling gemaakt die niet strakker in elkaar kan zitten. De speling is 4 procent: de minimale eis van ProRail.”
Ook nieuwe dienstregeling voor de bus
Het OV-bureau verandert de dienstregeling van Qbuzz deze week in navolging van de aanpassingen die Arriva doorvoert. Een nieuwe dienstregeling wordt meestal op een zondag ingevoerd. Dat gebeurt nu op maandag vanwege de grote treinstremming. Omdat die oorspronkelijk nu al beëindigd zou zijn, rijden de streeklijnen 61, 65, 76 en 178 vanaf maandag niet meer langs station Europapark. Q-link 2 (Europapark- Zernike) en lijn 6 (Groningen-Delfzijl) rijden tot en met woensdag wel vaker. Met name in Oost-Groningen veranderen veel bustijden om de aansluiting op de trein in oa Winschoten te behouden. In Veendam verliest Qliner 310 uit Assen door de veranderingen de aansluiting op de trein én lijn 23 naar Winschoten. Lijn 171 sluit nog wel aan op de trein. Q-link 6 sluit in Groningen aan op de trein maar in Delfzijl niet meer.
Hij is daar ‘enigszins bezorgd’ over omdat Arriva haar zeer goede punctualiteit, ruim 95 procent, graag wil handhaven. „Maar goed, in theorie kan het allemaal en ik denk dat het in de praktijk ook wel lukt. We hebben mooie treinen waar mensen snel in en uit kunnen stappen. Voor allerlei scenario’s zijn oplossingen bedacht en gelukkig kennen onze machinisten de baan goed. Zij kunnen onderweg nog wat bijsturen.”
Beetje stress onontkoombaar
Desondanks lijkt een beetje stress de komende weken onontkoombaar. „Gelukkig begint de vakantie: een mooie rustige periode waarin passagiers vaak goedgehumeurd zijn en waarin wij goed kunnen warmlopen voor de septemberdrukte.”
Mocht het toch spannender worden dan gedacht, dan kunnen de provincies in de toekomst met klein stukjes dubbelspoor bij Hardegarijp en tussen Scheemda en Zuidbroek de grootste druk van de ketel halen.
„Een beetje extra speling kan sowieso geen kwaad. De trein staat op het Hoofdstation maar een paar minuten stil voordat die verder moet, inclusief personeelswissel. Dat is best kort.”
Nedersaksenlijn
Goed nieuws heeft Den Otter ook: het Hoofdstation mag dan nog niet geschikt zijn voor de Lelylijn, het is volgens hem voorlopig groot genoeg voor de regionale spoorlijnen.
„Als de Nedersaksenlijn erbij komt, laten we de sneltrein uit Leeuwarden twee keer per uur doorrijden naar Stadskanaal en Emmen. Dan heeft Veendam, met beide stoptreinen die daar blijven, ook vier treinen per uur.”
Zo rijden de regionale treinen vanaf volgende week door Groningen. Arriva stopt bijna niet meer op het Hoofdstation en er komen veel meer rechtstreekse verbindingen. Kaart: Arriva
