Harm Vos ziet het niet gebeuren dat in een zoutcaverne kernafval wordt opgeslagen. Volgens staatssecretaris Chris Jansen liggen alle opties nog open. Foto: Huisman Media
Kernafval in een Groningse zoutkoepel? Dat idee heeft wat betreft inwoners bij voorbaat al geen kans van slagen. „Alleen al dat de staatssecretaris het daarover heeft, onnozele hals.”
Harm Vos wint er geen doekjes om. De woordvoerder van Stichting Bewonersbelang De Lanen vindt het een slecht idee. Hij woont in Winschoten in de buurt van zoutkoepels en voert al jaren actie om zo min mogelijk last te hebben van die winning. Kernafval in die cavernes is een ‘no go’.
Daarmee reageert hij op wat staatsecretaris Chris Jansen (PVV) woensdag zei in de Tweede Kamer. Volgens hem is opslag van kernafval in Groningse en Drentse zoutkoepels niet uitgesloten. „Alle opties zijn open, maar we willen voorkomen dat omwonenden voor voldongen feiten komen te staan”, sprak hij. Onderzoek en inspraakrondes moeten volgend jaar beginnen en in 2027 tot een besluit leiden. De staatssecretaris kijkt ook naar plekken buiten Nederland, zoals België.
Proefballonnetje knapt
Wat de staatssecretaris voor resultaat verwacht in Groningen, weet Vos niet. Maar voor hem is het klip en klaar wat de uitkomst van een onderzoek en inspraak zouden zijn. „Misschien dat hij een schot voor de boeg nam, maar dit proefballonnetjes ontploft in zijn gezicht.”
Er zijn veel te veel zaken onzeker om kernafval veilig in cavernes op te slaan, zegt hij. Vos vreest bijvoorbeeld dat de cavernes niet stabiel genoeg zijn. En in Duitsland bleek bij de opslag in een zoutmijn dat er lekkage was: het koste miljarden.
Sinds de jaren 70 zijn er vanuit Den Haag plannen voor het opslaan van kernafval in zoutkoepels. Ook toen was er al veel weerstand. In het noorden zouden volgens die plannen onder andere in Pieterburen, Onstwedde, Winschoten en Zuidwending kansen liggen. Oost-Groningers stonden toen massaal op onder de slogan ‘Beter nu actief, dan straks radioactief’.
Meer kerncentrales
Dat er nu opnieuw landelijk wordt gezocht naar een plek voor het opslaan van het radioactieve restmateriaal, komt omdat in de toekomst vier keer zoveel kernafval wordt verwacht. Het kabinet wil namelijk extra kerncentrales bouwen. Voor het radioactieve afval moet een plek worden gevonden.
Vos ziet het niet gebeuren in Groningen, zeker niet in Winschoten. „Wij zijn altijd alert geweest en hebben hier in het verleden al afspraken over gemaakt.” Volgens hem hebben omwonenden de toezeggingen gekregen van zoutwinner Nobian dat in de cavernes niets wordt opgeslagen, op één uitzondering na. Daar kan gas in.
„Toen dit (kernafval red.) eerder ter sprake kwam hebben gemeenten ook al aangegeven hier absoluut niet mee akkoord te gaan. Met name in dit gebied waar we al zoveel ellende hebben gehad”, zegt hij, doelend op onder andere de gaswinning.
Ook de zoutpilaar in Onstwedde wordt ‘m niet, verwacht hij. Onder dat dorp zit een grote, on-aangeboorde zoutkoepel. „Die zou je daar eerst helemaal geschikt voor moeten maken. Dat zie ik niet gebeuren.”
De gemeenteraad van Stadskanaal sprak zich overigens begin dit jaar nog uit tegen het opslaan van kernafval in de gemeente. In de jaren ‘70 was in het dorp een ‘atoomactiegroep’ actief die zich met hand en tand zou verzetten tegen de opslag van kernafval. Er werd zelfs een boortoren voor een proefboring bezet.
‘Laat Groningen met rust’
En ook de provincie heeft er geen trek in, zegt demissionair gedeputeerde Susan Top. Dat is ook bij herhaling te kennen gegeven aan Den Haag. Het standpunt is niet veranderd. „Dit zeggen we al jaren.” Ze denkt niet dat in Groningen veel mensen te vinden zijn die enthousiast zijn over de opslag van kernafval in cavernes. „En volgens mij wordt er eerder gekeken naar het opslaan van waterstof.”
Bovendien zei minister Sophie Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei eerder in oktober nog dat zoutkoepels in het noorden niet in beeld zijn voor radioactief afval, herinnert Top.
Hoewel de staatssecretaris zei dat alle opties open staan voor de opslag van kernafval, is dat in Groningen niet reëel, verwacht ze. Geïrriteerd: „Dit soort proefballonnetjes moeten ze niet steeds oplaten. Laat Groningen nu eerst maar even met rust.” Groningen heeft voorlopig even genoeg gedaan, zegt ze. „Het is nu eerst wel even klaar.”
Terugkerende plannen
Vanuit de provincie is geen actie ondernomen naar aanleiding van de uitspraak van de staatssecretaris, zegt Top. De provincie moet ook niet om de haverklap brieven sturen richting Den Haag, vindt ze.
Om de zoveel jaar komen plannen voor het opslaan van kernafval in zoutcavernes weer naar boven drijven. Steeds leiden die tot een hoop onrust. Het meest recent nog in 2021, toen Duitsland erover dacht om afval op te slaan in de grensdorpen Dörpen, Sögel en Lathem, niet ver van Ter Apel. Ook toen was er een hoop verzet.
Terug in Winschoten is het dan ook niet vreemd dat Stichting Bewonersbelang De Lanen altijd scherp is geweest over de eventuele komst van kernafval. Woordvoerder Harm Vos heeft een tip: „Ze zijn bezig met het Binnenhof, laat ze daar maar een diep gat graven voor kernafval.”
