Weet jij al wat je gaat stemmen? Deze kiezers zijn er al (bijna) uit

,,Ik weet het nog niet voor de volle honderd procent maar neig richting NSC. Omtzigt laat zich niet gek maken, blijft bij zijn standpunt. Ondanks alle vragen van andere politici en media over dat ie zijn plannen moet doorrekenen of of hij premier wil worden. Hij laat zich niet beïnvloeden en dat geeft mij wel vertrouwen.

Maar het kan nog veranderen. Ik heb vier stemwijzers gedaan en ik kwam steeds bij andere partijen uit. De ene keer bij SGP, de andere keer bij JA21… maar daar wil ik allebei niet op stemmen want die blijven te klein. Dan heb je geen invloed.

Ik heb twijfels over Wilders. Hij doet het wel goed, hij is bij veel debatten aanwezig. Ook dat hij een minder hard punt maakte van het tegengaan van moskeeën vind ik verstandig. Maar dat zijn partij geen leden heeft en hij de enige is, vind ik niet verstandig. Wilders heeft ook niet het eeuwige leven, hoe moet dat dan als hij stopt? Veel raadsleden en andere PVV’ers maken niet zo’n goede indruk. Ze zijn minimaal aanwezig bij vergaderingen, er is wel eens gedoe. Wat dat betreft heb ik meer vertrouwen in Omtzigt.

Migratie is voor veel mensen wel een punt. Wilders heeft daar hardere standpunten maar ook als hij premier zou worden, zou je alles niet zomaar kunnen beperken. De grenzen kunnen niet dicht en we zullen toch ook arbeidsmigranten zoals Polen nodig hebben om werk te doen dat wij niet willen doen. Dus die 50.000 gaat natuurlijk niemand lukken. Maar ik denk wel dat ze echt gaan proberen om er meer aan te doen dan de afgelopen jaren. Dat zal ook onder Yeşilgöz wel gebeuren.’’

,,Ik heb nog wel even getwijfeld maar ga nu zeker voor de samenwerking GroenLinks-PvdA. Hun gedroomde kandidaat was natuurlijk Frans Timmermans maar helaas komt hij nog niet helemaal uit de verf in de debatten. Maar als ik dan billboards zie met zijn foto en de tekst ‘betrouwbaarheid en visie’, dan hoop ik toch dat die visie de doorslag gaat geven.

De linkse combinatie heeft toch het meest te bieden voor bestaanszekerheid. En het klimaat ís gewoon heel belangrijk. Ik heb de klimaatdemonstratie afgelopen weekend ook gesteund. Als GroenLinks nog apart had meegedaan, had ik daarom daar op gestemd.

De verkiezingen worden wel heel spannend. NSC en de VVD doen het natuurlijk ook heel goed. Dilan Yeşilgöz zelf ook. Ook D66 begint weer wat terug te kruipen. Ik hoop toch op een linkse samenwerking in een kabinet. Van GroenLinks-PvdA met D66 en SP samen, misschien nog met CDA erbij... Want ik verwacht dat het CDA ook nog wel terugkomt onder de nieuwe voorman die zich ook heel goed profileert.

Van Omtzigt verwacht ik minder. Dat is natuurlijk een heel goede criticaster maar ben je dan ook een goede plannenmaker? Is het allemaal uitvoerbaar? Dat vraag ik me echt af. Ze hebben het bijvoorbeeld niet laten doorrekenen.

Alles bij elkaar is het goed dat de politiek zo vernieuwt. Zelfs het koningshuis staat ter discussie, al is dat niet het belangrijkste thema nu.

Maar ik blijf bij mijn keuze. Mijn vrouw ook, die stemt altijd op een vrouw van GroenLinks. Dus nu op de combinatie.

„Ik neig zeer, zeer, zeer sterk naar links. En dan wordt het GroenLinks-PvdA. Eerder overwoog ik Nieuw Sociaal Contract. Maar ik ben bang dat het kabinet wel verrekte rechts gaat worden. Bij Pieter Omtzigt heb ik twijfels over wat hij gaat doen. Iemand wees me erop dat Omtzigt naar de VVD lonkt. Ik wil zeker weten niet over rechts, dus stem ik op links.”

,,Als ik op Omtzigt zou stemmen, dan doe ik dat omdat ik in hem geloof. Maar ik wil liever zeker weten dan geloven. Ik hoop heel erg dat Omtzigt over links samen gaat werken met GroenLinks-PvdA. We moeten zorgvuldig met elkaar en de aarde omgaan. Die twee gaan hand in hand. Ik hoop werkelijk dat er veranderingen komen.

Eerder overwoog ik ook nog Partij voor de Dieren. Een kleine partij kan natuurlijk de luis in de pels zijn, maar ik denk dat we een sterk krachtenspel moeten krijgen in de Tweede Kamer. En dat kan GL-PvdA doen.

Als het kan stem ik op een noordeling en niet op de lijsttrekker. Bij voorkeur ook een vrouw. Maar als het een man is uit de omgeving die ik vertrouw, dan stem ik daarop.”

„Ik ga voor de BBB, dat weet ik zeker. Ik heb gisteren nog een stukje debat gevolgd met lijsttrekker Caroline van der Plas. Ze wil kijken of ze met NSC en PVV een regering kan sluiten. Op precies die drie partijen zou ik kunnen stemmen, ik heb ze allemaal overwogen.

Ik heb vooral veel getwijfeld over mijn stem op de PVV. Daar stemde ik vier jaar geleden ook voor. Ik sta ook achter Geert Wilders’ standpunten, zoals de aanpak van dubbele paspoorten. Maar mijn keuze is toch bij de BBB gebleven, omdat ik daar een beter gevoel bij heb. Haar visie op landbouw, stikstof en migratie spreekt mij aan. Zij steunt de boeren in hun situatie.

Ik ga stemmen op de nummer twee van de lijst: Mona Keijzer. Caroline van der Plas heeft aangegeven geen premier te willen worden. Dan vind ik ook dat Keijzer meer stemmen moet krijgen.

Ik hoop dat ze na de verkiezingen er niet al te lang over doen om een kabinet te vormen. En ik hoop dat ze hun verkiezingsprogramma waarmaken: dat migratie ingeperkt wordt en dat de boeren minder strenge stikstofregels opgelegd krijgen.”

„Het wordt toch GroenLinks-PvdA. Ik heb getwijfeld over de SP, maar ben bang dat daar niet veel van overblijft. We moeten proberen een wat groter links blok te krijgen. Het partijprogramma van GL-PvdA past ook het beste bij mij. Het komt het dichtst in de buurt van wat ik goed zou vinden voor de komende jaren: inzet op vergroening met een stevig sociaal fundament. Ik ben ook van plan op de eerste vrouw uit het Noorden van de lijst te stemmen.

Op zich trekt het liberale me ook wel – dat zou een stem voor D66 opleveren – maar je ziet toch dat dat vaak ten koste van de zwakkeren gaat. We krijgen niet de hele verzorgingsstaat terug, er is veel afgebroken. Misschien is dat wel goed, maar het is nu enorm doorgeschoten in de marktwerking. Zorgverzekeraars hebben het voor het zeggen. Als zorgprofessional kan ik sommige dingen nu niet voor elkaar krijgen, omdat de markt dat ‘in al haar wijsheid’ anders vergoedt.

Er is nu een ziektekostensysteem opgetuigd, waar mensen veel geld aan kwijt zijn. Terwijl veel mensen al een krappe beurs hebben. Ik zie in de praktijk dan mensen zorg gaan uitstellen. Ze komen pas bij mij in beeld als het eigenlijk al te laat is. Ze moeten kiezen: de kinderen te eten geven óf de tandarts. Ik snap best dat het een moeilijke vraag is: hoe houden we de zorg betaalbaar. Maar Nederland is een schatrijk land: bedrijven hebben miljarden verdiend aan de energiecrisis. Daar kan best een deel van afgeroomd worden en naar de verzorgingsstaat toe.”

„Ik verdiep me wel een beetje, kijk af en toe debatten en heb een stemwijzer ingevuld. Daar komen steeds ongeveer deze drie partijen uit; NSC, VVD en BBB. Welke van die drie het wordt, beslis ik misschien pas woensdag.

Voor mij is het belangrijk dat er een beetje een rechts kabinet komt. Daar heb je de PVV bij nodig om tot een meerderheid te komen. Wilders is de laatste dagen wel iets rustiger geworden. Dus is die kans er misschien. Anders zou het misschien met het CDA of JA21 willen?

Het gaat me er om dat ik liever geen links kabinet heb. Ik heb niets tegen die mensen hoor maar het zijn niet mijn ideeën. De VVD heeft wat mij betreft al te veel ingeleverd de laatste jaren. Het stikstofbeleid en de aanpak van boeren vond ik vreemd. Dat is toch in de hele EU één beleid? Waarom was het dan in Duitsland en Nederland verschillend? En wat kan Nederland nou bijdragen aan de verandering van het klimaat, als klein land?

Ik vind dat Omtzigt wat duidelijker moet worden over een aantal zaken, zoals of hij premier gaat worden. Dan vind ik Timmermans en Yeşilgöz veel duidelijker. De VVD is daarom voor mij ook wel een optie. Het heeft ook wel wat, een vrouw als premier. Ik vind het een intrigerende vrouw dus neig daar wel iets naartoe. BBB vlakt de laatste tijd wat af maar ik vind Caroline van der Plas wel een duidelijk iemand.’’

„Ik stem net als vorige verkiezingen op de VVD. Hun doorrekeningen zijn goed. Ze hebben geen plannen om zoveel mogelijk bij bedrijven weg te halen. Dat is heel belangrijk.

De andere partijen ben ik aan het afvinken. Omtzigt vind ik heel wazig. CDA is enorm verbeterd, dat zou mijn tweede keus zijn. BBB heeft ook mijn sympathie, maar als ze veel stemmen krijgen, ben ik bang dat er te veel onervaren mensen in de Tweede Kamer komen.

Ik vind vooral dat veel partijen de bedrijven nu als pinautomaat willen gebruiken. Dan zullen er veel banen op de tocht komen staan. En daarnaast: we moeten toch vergroenen? Dat gaat niet gebeuren als we alleen maar geld moeten afdragen.

De VVD vind ik dan de minst slechte keuze. Zij willen iets doen aan de huidige constructie rond toeslagen. Mijn personeel wil wel meer werken, maar moet er dan op inleveren. En de VVD wil het minimumloon niet te veel verhogen. Als ik hogere minimumlonen moet betalen, dan moeten de andere salarissen in mijn bedrijf ook weer omhoog. Als we willen dat mensen meer verdienen, moeten we er gewoon voor zorgen dat ze netto meer overhouden. Doe iets aan de loonbelasting, in plaats van het bruto inkomen te verhogen. Als iedereen zo meer geld overhoudt, krijg de overheid dat geld wel weer via de BTW terug.”

„Ik denk dat ik het weet, maar ik ben ook zo besluiteloos. Straks denk je dat het goed zit en zegt de lijsttrekker ineens iets raars op Twitter.

Ik kies voor JA21. Ik heb hun hele partijprogramma doorgelezen. Ze zijn natuurlijk afstammelingen van Thierry, met hem ben ik het niet eens, maar JA21 pakt alles serieuzer aan. Ze willen de woningnood oplossen. Ze zijn voor kernenergie – durven dus te kijken naar andere oplossingen voor het klimaatprobleem. Op het gebied van migratie kijken ze naar het voorbeeld van Denemarken: iets menselijker dan zeggen dat iedereen eruit moet. Ze willen inderdaad ook een asielstop, maar dat is voor mij niet het belangrijkste punt. Ze willen een referendum, dat zou ik mooi vinden. Dan ben je als burger vaker dan alleen bij verkiezingen betrokken bij politiek.

Ik kies liever voor een kleine partij dan zo’n grote waar iedereen al op stemt. Dan heb je tenminste nog een beetje tegengas. En ik wilde graag een jonge partij, een nieuw geluid. Andere partijen hebben vaak al zo’n stempel. Uit de stemwijzer komt bij mij steeds 50PLUS. Die komen op voor het belang van 50-plussers, wat heb ik daarmee te maken? NSC is voor mij afgevallen omdat ze wel met de SGP willen. Verder zou ik nooit op een religieuze partij stemmen of een partij die zich heel erg op één thema richt, zoals GroenLinks.

JA21 dus. Tenzij ze nog hele gekke dingen gaan roepen dit weekend.”

Uit alle stemwijzers die ik heb gedaan kwam de VVD er overduidelijk uit. Ik ben het blijkbaar met veel van de standpunten van die partij eens. Ik kijk verder niet veel debatten, ik kijk eigenlijk nauwelijks televisie. En die debatten zijn toch vooral oneliners zonder inhoud.

Ik heb ook heus punten waarmee ik minder overeen kom met de VVD. Van mij mogen grote vervuilers bijvoorbeeld wel meer gaan betalen. Maar over de meeste andere zaken ben ik het met ze eens. Bouwen op landbouwgrond, CO2-reductie, dat soort zaken.

Het lijkt mij op zich ook prima dat een vrouw een keer premier wordt. Dilan Yeşilgöz staat haar mannetje wel. Dat zie ik bij de andere partijen niet. Ja, Timmermans is er ook klaar voor om premier te worden. Maar die is mij weer iets te groen.

De vorige keer heb ik op de PvdA, op Lilianne Ploumen gestemd. Maar die was snel na de verkiezingen alweer vertrokken dus dat was geen succes. Vanwege de combinatie met GroenLinks was de PvdA nu eigenlijk geen optie meer voor mij. En ik ga gewoon op de bovenste op de lijst stemmen. Alleen als ik iemand anders op de lijst heel gekwalificeerd zou vinden, zou dat een optie zijn. Maar alleen omdat iemand uit de regio komt, vind ik geen reden.’’