Omtzigt lijkt veel kiezers te overtuigen, maar er beginnen barstjes te verschijnen

„Ik had gewoon klapperende knieën”, zegt een zichtbaar geëmotioneerde Nicolien van Vroonhoven, Omtzigts rechterhand. Ze kijkt vanaf een stoel in de grote zaal van de Rijtuigenloods in Amersfoort toe hoe de NSC-leider de massaal toegestroomde internationale pers te woord staat, tijdens de eerste ledenbijeenkomst van de partij.

„Drie maanden geleden zaten we nog met een paar man op een klein kamertje”, zegt Van Vroonhoven. „En nu dit.”

De bijeenkomst is met stoom en kokend water – en weinig budget – in elkaar gezet, vertellen bestuursleden. Het is alleen aan de details af te zien. Zo is er voor Omtzigts woordvoerder geen badge gemaakt, dus loopt hij maar rond met die van het Friese kandidaat-Kamerlid Aant Jelle Soepboer.

Over de versnaperingen is wel goed nagedacht, er zijn schalen vol drop in de vorm van gereedschap. „Voor het herstel van Nederland”, roept een vrijwilliger er lachend bij.

Wie zijn oor te luisteren legt bij bezoekers van de bijeenkomst krijgt al snel een beeld van de brede aantrekkingskracht die Omtzigt op kiezers heeft. Er zijn mensen die op de VVD hebben gestemd, maar ook oud-leden van de SP en de Partij voor de Dieren.

Wat bindt al die NSC’ers? Dat weet Omtzigt zelf eigenlijk ook nog niet. „Dat gaan we straks eens zien”, zegt hij in Amersfoort. De voornaamste gemene deler blijkt: bewondering voor Pieter Omtzigt. Zijn woorden gaan er als koek in bij de leden. Elke stilte die Omtzigt in zijn speech laat vallen, wordt gevuld met hartstochtelijk applaus. Zelfs voor een ingewikkeld voorstel zoals het invoeren van wetgeving tegen dividendstripping naar Deens model.

Het is wat Omtzigt graag ziet. Hij kondigt al aan het begin van de campagne aan geen trek te hebben in ’debatten met snelle oneliners’, liever wil hij inhoudelijke debatten in kleine kring. Bijvoorbeeld met PvdA/GL-leider Frans Timmermans.

Eind oktober, de handschoenen in de campagne zijn nog aan, wuiven de twee elkaar in Arnhem tijdens een zelf opgezet gesprek uitgebreid lof toe. Op dat moment gaat alles nog crescendo voor Omtzigt. Hij wordt door zijn politieke tegenstanders met alle egards behandeld.

Een paar dagen later is dat al anders. Het komt door uitspraken van nummer 20 op de lijst, voormalig melkveehouder Harm Holman. Hij heeft in gesprek met vakblad Boerderij gezegd dat de veestapel moet krimpen: melkvee met 10 procent, varkens met 25 procent. Holman is uit de bocht gevlogen, sipt de entourage van Omtzigt in de Deventer Bergkerk, waar de partijleider een lezing over bestaanszekerheid geeft.

Vooral het noemen van de percentages was een uitglijder, zegt een vertrouweling van Omtzigt. „We zijn een partij van tien weken oud; ik zeg niet dat alles meteen heel goed loopt”, zegt de partijleider zelf die avond in zijn lezing.

Omtzigts concurrenten hebben inmiddels de handschoenen ook uitgedaan. Nu NSC nog altijd zeer hoog in de peilingen staat, zoeken partijen de aanval. VVD-leider Dilan Yesilgöz begint daar in het eerste RTL-debat op 5 november al mee, door te eisen dat Omtzigt snel met een financiële plussen- en minnenlijst van zijn programma moet komen. De NSC-voorman zegt dat toe, maar breekt die belofte nog geen week later in gesprek met Radio 1.

Timmermans mikt zijn pijlen op Omtzigts getwijfel over de vraag of hij nou premier wil worden of niet. Dat de NSC-leider in gesprek met Tubantia een coalitie met uitsluitend rechtse partijen een ’mogelijkheid’ heeft genoemd, wordt door links ook gretig aangegrepen.

Omtzigts nummer 6, voormalig CDA-bestuurder Eddy van Hijum, wil het diezelfde avond in een economiedebat in De Balie in Amsterdam ook maar wat graag rechtzetten: „Hij heeft geen voorkeur uitgesproken.”

Na die aanzwellende kritiek is de ledendag van NSC weer even een warm bad voor Omtzigt. Om de premiersvraag wordt zelfs gegrapt door bestuursleden als ze Omtzigts vrouw Ayfer Koç de ’first lady’ noemen. Bezoekers malen bovendien niet om de kritiek die andere partijen op Omtzigt hebben.

„Als Pieter iets zegt, heb ik daar vertrouwen in”, zegt een van de leden. Zelfs als hij geen duidelijkheid geeft, voegt ze eraan toe. „Bovendien: ik heb geen moer te maken met wat een ander wil doen.”

Onder de leden is het vertrouwen torenhoog. Maar een week eerder in de Deventer Bergkerk blijkt niet elke geïnteresseerde overtuigd. „Hij is een wereldverbeteraar”, zegt een van de bezoekers als hij van Omtzigts campagneleider een flyer met de tien speerpunten van NSC-beleid uitdeelt. „Als hij dit kan uitvoeren”, verduidelijkt hij.

Maar gelooft hij daar ook in? „Nee”, zegt de gepensioneerde man uit Bathmen gedecideerd. „Ik weet misschien niet heel veel van politiek. Maar ik heb wel mijn leeftijd mee. En ik heb genoeg van dit soort figuren voorbij zien komen.”