Een zwaar beschadigde boerderij in het Groningse Winsum, hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door de aardbevingen.
De bodem beefde in de nacht van maandag op dinsdag wederom. Bij Kommerzijl werd door het KNMI een beving met een kracht van 1,8 op de schaal van Richter gemeten. Tot verbazing van sommigen, bleek dinsdagmorgen uit reacties.
Maar de gaskraan is toch dicht?
Ja, in het Groningenveld, maar niet overal. Deze laatste melding haalde het landelijke nieuws. ‘Aardbeving in Groningen ondanks dat gasboringen zijn gestopt’, was een kop. Dat klinkt wellicht opvallend, maar het is volgens verwachting. Er zijn en blijven ook na het recente totale stoppen van de gaswinning in het zogenoemde Groningenveld bevingen, erkende demissionair staatssecretaris Vijlbrief (Mijnbouw) bij ondertekening van het sluitingsbesluit.
Naar verwachting zullen de effecten van de boringen nog jarenlang aanhouden. Seismoloog prof. dr. Läslo Evers van het KNMI licht toe: ,,Het kleine Kommerzijlveld valt echter niet onder het Groningenveld, het is een ander veld waar nog winning is.’’ De beving van maandagnacht was de sterkste daar tot nu toe. Maandagmiddag was er echter ook een beving bij Usquert en die locatie is wel onderdeel van het nu gesloten grote Groningenveld.
Om wat voor aardbevingen gaat het nu?
Deze bevingen ontstaan door de jarenlange gaswinning. Er zijn sinds de jaren zestig miljarden kubieke meters gas opgepompt. Evers: ,,Het gas zit in harde zandsteen op drie kilometer diepte. Daar wordt door gaswinning de druk lager. Er ontstaat inklinking, door dit indrukken ontstaat spanning. Door bestaande breuken wordt deze spanning ontladen als aardbevingen.’’ Onder het Groningse maaiveld ligt een pakket sediment van vijfhonderd tot achthonderd meter dik op dat gesteente. ,,Dat is wat we een slappe bodem noemen.’’
Natuurlijke aardbevingen spelen zich af op diepten vanaf twintig tot honderd kilometer, dus de enorme energie die er aan te pas komt is eenmaal boven gekomen al gedempt. Kort gezegd betekent het dat ‘Groningse bevingen’ ondanks relatief mindere kracht/spanning schade kunnen veroorzaken als de schok na een kortere route vanaf drie kilometer aan de oppervlakte komt. Bovendien vinden ze regelmatig plaats. In Groningen zijn jaarlijks tientallen bevingen. Sommigen zijn zo zwak dat ze niet door bewoners te voelen zijn, maar die wel schade kunnen veroorzaken aan bijvoorbeeld funderingen en mestkelders.
Instituut KNMI meet met gevoelige seismometers wat er zich afspeelt onder het maaiveld in het Groningenveld en daarbuiten, zoals Drenthe. Vanaf 2013 is het aantal bevingen verminderd, volgens onderzoek komt dat door het gestaag afbouwen van de gaswinning. Afgelopen jaar werden er met het KNMI-netwerk in totaal 62 bevingen geteld, een derde minder dan de 95 in 2021. Het meetnetwerk van KNMI blijft ook na het gastijdperk in de lucht, benadrukt Evers. ,,Er zijn zeventig meetpunten boven het Groningenveld, onafhankelijk van (gasexploitant) NAM.’’
Heeft het stoppen met de gaswinning dan wel zin, als er toch bevingen blijven?
Ja, want het aantal bevingen neemt dus merkbaar af en ze zijn vooralsnog minder vaak sterk. Er kan nog wel ooit een zware beving komen, is de verwachting. Evers: ,,Als je het zou vergelijken met de Elfstedentocht... Er is steeds minder kans op de Tocht (vanwege klimaatverandering), maar het kan ooit nog wel gebeuren.’’
Daarom wordt in het Groningenveld op aangepaste wijze gebouwd, zodat constructies in dit geval in de letterlijke zin van het gezegde een stootje kunnen hebben.
Evengoed kan er schade blijven ontstaan. Groningers blijven dus bezorgd, ook na het recente sluiten van de gaskraan in het Groningenveld. Ook zijn er dus nog andere kleinere gasvelden in de noordelijke regio in productie, ook in andere provincies. Na het definitieve stoppen van de gaswinning (de gasputten worden zelfs volgestort met beton, iets wat sommige energie-experts uit strategische overwegingen wel erg drastisch vinden) is de verwachting dat er ooit geen zogenoemde geïnduceerde bevingen meer zijn.
Wat gebeurt er zoal in de provincie Groningen om de effecten van de voortdurende aardbevingen te verkleinen?
In het laatste decennium zijn van honderden eigenaren huizen gesloopt en herbouwd. Duizenden panden en gebouwen moeten nog versterkt worden, om beter tegen een beving te kunnen. Een bekend voorbeeld is het Forum Groningen, het kenmerkende gebouw in het centrum van de stad Groningen. Eind 2019 werd het bevingsbestendige gebouw geopend.
