Historische dag in Kolham: vrolijke gezichten en emotionele momenten. 'Vandaag dooft de vlam'

Voor toevallige voorbijgangers moet het vragen oproepen: honderden auto’s aan de rand van Kolham, geparkeerd langs de anderszins lege Rijksweg Oost. De bestemming kan er maar één zijn hier in het open land: een schuur, zo’n vijftig meter van de weg. En inderdaad, wie dichterbij komt, treft een samenscholing van omwonenden, bestuurders en journalisten.

De gelegenheid: de ceremoniële ondertekening van de wet die de sluiting van de Groningse gaskraan definitief maakt. Eigenlijk is hij al in werking getreden, geeft staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) toe als hij het woord neemt: de koning heeft de wet woensdag ondertekend. Vandaag markeert de historische gebeurtenis, de locatie is erop uitgekozen. „65 jaar nadat op deze plek, op het land van boer Boon, het aangeboorde gas een vuurgloed veroorzaakte”, verkondigt Vijlbrief, „dooft vandaag de vlam.”

De bloemen achter de bestuurders stemmen vrolijk, maar het is niet alleen feest vandaag. „Er moet nog veel hersteld worden. Huizen, maar ook gemeenschappen. Dorpen, maar ook vertrouwen”, onderstreept Vijlbrief.

Ook bij de andere sprekers voert het de boventoon: alles wat nog komen gaat. „Er is werk aan de winkel”, zegt burgemeester Adriaan Hoogendoorn van de gemeente Midden-Groningen. „We zijn er nog niet”, benadrukt voorzitter Coert Fossen van de Groninger Bodembeweging. „De oorzaak van de ellende is misschien weggenomen, maar de gevolgen ervan nog niet.” De bevingen, de versterkingsoperatie en de onzekerheid onder Groningers: met het behalen van deze eindstreep klinkt net zo goed een startsein.

De symbolische krabbel gaat onder de wet, handen worden geschud en foto’s gemaakt. Het publiek kijkt toe: hier en daar applaus, hier en daar een fluistering en een lach. Dat het wat aparts heeft valt niet te ontkennen: buiten staat de auto waarmee Vijlbrief naar Kolham is gekomen – zwart, glanzend – met de banden in de modder.

Binnen, tussen de bestuurders en de journalisten, staan de vele omwonenden. Voor de familie Van Hensbergen uit Sappemeer-Noord is de bijeenkomst op loopafstand („zo’n beetje in de achtertuin”) genoeg reden om even te komen kijken dus. Ze zijn niet onder de indruk: „Gebakken lucht”, vat de vader (59) van het gezin samen.

Een opmerking van Vijlbrief aan het begin van de bijeenkomst viel verkeerd. Alleen in Groningen kon het in april aanvoelen alsof het januari was, zo grapte de staatssecretaris een half uurtje eerder. „Ze vinden het hier blijkbaar veel kouder dan in Den Haag”, zegt meneer Hensbergen. „Zulke opmerkingen laten zien dat Groningen voor de landelijke politiek nog altijd ver weg is.”

Mevrouw Van Hensbergen (60) knikt instemmend. „Het is een beetje een poppenkast. Maar wat ik wel mooi vind is dat je kan zien wat de bodembeweging voor elkaar heeft gekregen.” Haar zoon (27) vult aan: „Dát zijn de mensen die de afgelopen twaalf jaar keihard hebben gestreden.”

Het gezin kreeg zelf te maken met schade aan hun huis – ze hebben naar eigen zeggen twee multomappen vol met foto’s van scheuren en andere beschadigingen. Tot nu toe heeft het gezin nog geen vergoeding gekregen. Meneer Van Hensbergen: „Ik ben wel eens bang dat mijn zoon een van die jongeren is waar ze het over hebben – die enorme last blijven houden van alles wat er hier verkeerd is gegaan.”

Verderop staat Bert Twickler (72), die al dertig jaar in Kolham woont. Het is een feestelijk moment, maar ook hij is met een dubbel gevoel naar de ceremonie gekomen. „Er zijn zoveel mensen die schade hebben, maar die het niet aandurven om daar melding van te doen.”

De vaak ellenlange procedure schrikt hen af, denkt Twickler. Ook hij had schade aan zijn huis – inmiddels hersteld. Zijn boodschap aan Den Haag? „Wees eerlijk, want daar heeft het zo aan ontbroken. Ik weet wel dat je niet alles kunt zeggen als politicus, maar je kunt wel een beetje open zijn.”

„Het is een mooi moment”, zegt Jolanda Oest (57). Ja, ook zij had aardbevingsschade. „Mijn huis stond niet op instorten, dus ik maak er niet zo’n drama van.” Ze vond het belangrijk om er bij te zijn vandaag. Oest werkt in het UMCG, vertelt ze. Daar komt ze vaak patiënten tegen die te maken hebben met aardbevingsschade. „Dus ik ben me erg bewust van de mentale tol van de gaswinning.”

„Mijn grootste zorg? Hoe het nu verder gaat. Al dat geld dat nu deze kant op komt via Nij Begun: ik vraag me echt af of dat wel bij de mensen terecht komt. Blijft het niet steken bij instanties en consultants? Dat is mijn angst.”

Het historische moment loopt op zijn eind. Een symbolische boom wordt naar buiten gedragen. Waar hij geplant gaat worden is nog niet bekend, maar als hij er eenmaal staat moet de boom de strijdvaardigheid van Groningen symboliseren. Voor nu eindigt de processie buiten: tussen de glanzende auto’s in de modder.