Een van de pro-Palestijnse demonstraties bij de RUG in 2024. Foto: Corné Sparidaens
Op de trappen van het Academiegebouw verzamelden dinsdag zo’n honderd pro-Palestijnse demonstranten zich voor een nieuwe actie, onder wie ook medewerkers van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij betuigen in een open brief steun aan hun studenten.
Universitair docent Hans Wilke staat naast een actievoerder die een megafoon vasthoudt. Om zijn schouders draagt hij een Palestijnse sjaal met verschillende kleuren. Hij neemt het woord. „Ik sta hier namens medewerkers van de universiteit”’, begint hij.
Open brief van medewerkers
Meer dan honderd medewerkers van de RUG hebben een open brief ondertekend waarin zij de houding van het College van Bestuur van de Groningse universiteit veroordelen en zich uitspreken tegen het politieoptreden tijdens het studentenprotest van vorige week woensdag. In de brief schrijven zij ‘geschrokken te zijn van (...) het geweld’ dat daarbij werd gebruikt.
Afgelopen woensdag kwam de politie in actie toen een groep demonstranten een pand van de universiteit binnenging. Bij het ontruimen van het pand hebben agenten, na herhaaldelijke waarschuwingen dat de demonstranten moesten vertrekken, hun wapenstok gebruikt. Bij de actie zijn demonstranten ook van de trap getrokken en op de grond gedrukt.
„Ondanks het aandringen van omstanders om medische hulp in te schakelen, is een van de demonstranten buiten bewustzijn een politieauto in gedragen. Het beeld van een ongewapende student van kleur, die door vier politieagenten op de grond werd gewerkt en vervolgens met diens hoofd op de stoep werd geklemd, voelt als iets wat we al te vaak hebben gezien”, leest Wilke voor.
Zijn verhaal wordt met luid gejuich ontvangen. „We hebben inmiddels meer dan honderd handtekeningen. We controleren of de ondertekenaars bij de universiteit werken door hun RUG-pagina’s te checken. Er zitten hoogleraren tussen, universitair hoofddocenten, promovendi en ook ondersteunend personeel”, zegt hij na afloop van zijn speech.
Met de brief willen Wilke en zijn collega’s duidelijk maken dat de manier waarop de RUG de communicatie met de studenten aanpakt, volgens hen niet gaat zoals het hoort. Ook is hij er fel op tegen dat de universiteit de politie op haar eigen studenten afstuurt. ,,Maar het begint bij de situatie in Palestina en Israël. Wij, de ondertekenaars, vinden ook dat wat daar gebeurt niet kan. Onze universiteit zou daar op geen enkele manier aan moeten meewerken.’’
De RUG stelt in haar uitingen dat de academische vrijheid een groot goed is en dat die gewaarborgd moet worden. De banden verbreken met Israël ziet de onderwijsinstelling niet zitten. „Wij vinden de academische vrijheid juist een reden om die banden wél te verbreken”, zegt Wilke. „Wat nu in Palestina gebeurt, druist juist in tegen de academische vrijheid. Via Israëlische universiteiten gaat bijvoorbeeld geld naar de ontwikkeling van wapens. En hoe zit het dan met de academische vrijheid van de Palestijnen? Daar staat geen universiteit meer overeind.”
Wilke neemt een risico door met naam en toenaam kritiek te leveren op zijn werkgever. Daar is hij zich van bewust. „Dat is ook een reden voor collega’s om niets te zeggen. Zeker met de financiële bezuinigingen die in het onderwijs op stapel staan. Maar het voelt niet goed om niets te doen.”
In totaal telt de Groningse universiteit ruim zevenduizend medewerkers.
Pro-Palestijnse demonstranten verzamelden zich dinsdag bij het Academiegebouw. Foto: Corné Sparidaens
‘Students against genocide’
De docent is niet de enige die dinsdagmiddag het woord neemt. Op de trappen van het Academiegebouw hebben zich zo’n honderd demonstranten verzameld. Sommige hebben protestborden mee met teksten zoals Students against genocide.
Een deel van de demonstranten zat tot vorige week woensdag ook in het tentenkamp op het Harmonieplein. Daar kampeerden zij sinds 13 mei in wisselende samenstellingen (de ene dag was de groep groter dan de andere) in tenten. De eisen waren van meet af aan duidelijk: de RUG moest openheid van zaken geven over de banden met Israëlische instellingen én die banden verbreken.
De bezetting van het Harmonieplein verliep over het algemeen rustig. Daar kwam woensdag 12 juni verandering in. Na een protestmars door de stad, een reactie op een brief van de rectoren van Nederlandse universiteiten waarin zij stelden de banden niet te willen verbreken, besloot een deel van de demonstranten een gebouw van de RUG te bezetten in de Oude Boteringestraat. De politie heeft niet alleen het gebouw ontruimd, maar daarna ook het tentenkamp.
,,We zijn hier om te laten zien dat we het nog steeds niet eens zijn met wat de universiteit doet’’, zegt Alina. Zij is een van de actievoerders die ook onderdeel uitmaakte van het tentenkamp. ,,En dat we ons niet laten intimideren.’’
De eisen van de demonstranten zijn sinds vorige week wel veranderd. Naast het bekendmaken en verbreken van de banden met Israël willen de actievoerders nu ook dat Jouke de Vries (voorzitter van het College van Bestuur) ontslag neemt.
RUG schroeft veiligheid op
De demonstratie van dinsdag werd aangekondigd via sociale media. De RUG besloot daarom uit voorzorg gebouwen in de binnenstad te sluiten of alleen toegankelijk te maken voor studenten en medewerkers. Personeel werd aangeraden zo veel mogelijk thuis te werken. Niet alleen uit veiligheidsoverwegingen, zei een woordvoerder. „Een demonstratie zorgt voor onrust en we willen dat mensen in alle rust hun werk kunnen doen.”
Studenten die de universiteitsbibliotheek in wilden, moesten dinsdag daarom hun studentenkaart laten zien. Ook werden ze, als ze de bibliotheek uitliepen, gewaarschuwd om hun spullen mee te nemen voor het geval de demonstratie uit de hand zou lopen en ze niet terug zouden kunnen keren.
Van escalatie was echter geen sprake. De demonstranten scandeerden leuzen en hielden speeches. Zo ook geschiedenisstudent Luca Schmit uit Luxemburg. ,,Ik ben Joods. Wat Israël doet, druist wat mij betreft tegen alles in waar het Jodendom voor staat. Ik wil niet dat de herinnering van de holocaust en het lijden van mijn grootouders wordt gebruikt om dat wat Israël doet goed te praten.’’
Ook zijn speech kon op applaus rekenen. Daarna riepen de demonstranten: „Judaism up, up! Zionism down, down!”
,,Ik vind het belangrijk om te laten zien dat er verschil zit tussen Israëlieten, Zionisten en Joden’’, legt hij even later uit als iemand anders al het woord van hem heeft over genomen. ,,Ik heb geleerd dat het in het Jodendom belangrijk is om mensen te beschermen, waar ze ook vandaan komen. Bovendien brengt premier Netanyahu met zijn acties Joden over heel de wereld in gevaar.”
In zijn familie denken ze er gelukkig voor hem net zo over. Vooral met zijn moeder, een Joodse vrouw, kan hij daarover goed praten. ,,Ze was hier laatst op bezoek en toen is ze met me mee geweest naar het tentenkamp.”
Universitair docent Hans Wilke las een open brief voor namens ruim honderd medewerkers van de RUG. Foto: Corné Sparidaens
‘We zijn nog niet klaar’
Laleh, een van de demonstranten die vorige week woensdag werd aangehouden en meegenomen naar het politiebureau, was dinsdag ook aanwezig. Hij hield een geëmotioneerde speech.
Na een paar uur demonstreren besluiten de demonstranten het voor gezien te houden. Wat voor acties de club nog meer in petto heeft, is nog niet duidelijk. „Dat weten we nog niet”, zegt Alina. „Maar we zijn nog niet klaar.”
Politie, gemeente en openbaar ministerie herkennen zich niet in de open brief
Namens de politie, gemeente en het openbaar ministerie reageert woordvoerder Tessel Horsman op de open brief.
„Het beeld dat in deze brief wordt geschetst, klopt niet. Bij demonstraties is het uitgangspunt altijd om rustig en zonder geweld op te treden. Afgelopen woensdag drongen ongeveer tien personen het universiteitsgebouw binnen en barricadeerden de deur. De universiteit had daar geen toestemming voor gegeven. De politie werd door de driehoek gevraagd hen uit het gebouw te verwijderen.
Ondertussen werden er rookbommen afgestoken in het pand en weigerden ze te vertrekken. Meerdere keren en in twee talen is gevorderd het pand te verlaten, waar geen gehoor aan werd gegeven. Een van hen bespoot in het pand meerdere agenten met een brandblusser en werd aangehouden. De agenten hebben hiervan aangifte gedaan. Bij de aanhouding raakte de man gewond aan zijn arm.
Buiten het gebouw was een groot aantal mensen aanwezig. Een deel probeerde nog steeds het pand binnen te komen. Zij luisterden niet en keerden zich tegen de politie, waarna de wapenstok werd gebruikt. De politie werd daarbij bekogeld, beledigd en bespuugd. Ook is één van de dienstvoertuigen beklad. Een persoon is hierbij aangehouden voor belediging van een agent.
Voor de twee aangehouden verdachten, is medische zorg georganiseerd. Medisch personeel constateerde geen letsel bij de persoon die aangehouden was voor belediging.
De politie houdt Nederland veilig en herstelt de orde als dat nodig is. Politiemensen zijn bevoegd en getraind om met geweld in te grijpen als de situatie dat vraagt. Geweld is altijd heftig en roept vaak emoties op, dat begrijpen we. Als de politie geweld heeft gebruikt, verantwoorden we dit. De politiechef geeft een oordeel over de professionaliteit van het optreden. Daarbij baseert hij zich op een advies van onder andere de commissie geweldsaanwending. In deze commissie zit ook een onafhankelijke burger, benoemd door de minister van Justitie en Veiligheid.
Als mensen menen dat er door de politie onterecht geweld tegen hen gebruikt is, kunnen zij hierover uiteraard een klacht indienen.”
