Angst voor onderwereld voelbaar in Groningen na meerdere aanslagen, maar nergens zoveel als in Winschoten. 'Kans bestaat dat met cobra's wordt gegooid'
De twee verdachten op het Marktplein in Winschoten die een poging deden om op Club LaLuna te schieten. Foto: Politie Groningen
Groningers zijn in de ban van de onderwereld. En er is angst, want het geweld en de dreiging van criminele drugsbendes komt nu wel heel dichtbij. Bewoners van de M.A. de Ruyterlaan slapen al een week niet meer thuis, omdat een aanslag dreigt. Een reconstructie.
De vergeldingsacties van twee rivaliserende partijen uit Winschoten, omstreken en de stad Groningen treffen nu voor het eerst ook onschuldige Groningers. De Nacht van Winschoten werd afgelast vanwege de bendeoorlog en de aanslagen in Pekela, Winschoten en Stad zorgen voor angst in de provincie.
In de M.A. de Ruyterlaan in Winschoten is die vrees zichtbaar. Hier heerst grote onrust over een dreigende aanslag op twee vrouwen uit de straat. Omwonenden werden vorige week door de politie geadviseerd de nacht elders door te brengen. ,,Er is een kans dat cobra’s (illegaal zwaar vuurwerk) gegooid worden’’, vertelt de directe buurman van het bedreigde adres. ,,We hebben heftige dagen achter de rug.’’
De hele straat vol politie
Enkele bewoners hoorden knallen in de nacht van 25 juni. ,,De hele straat stond ineens vol politie’’, vertelt een buurvrouw. Zij is thuis gebleven maar ze bracht haar zoontje wel naar haar moeder. ,,De wildste verhalen gaan rond in de straat.’’ Sinds het incident houdt de politie er iedere nacht met minstens twee agenten in een auto de wacht. De bewoners twijfelen niet of de dreiging uit de hoek van de criminelen komt. ,,De vrouwen hebben veel omgang met buitenlandse mannen’’, verklaart een buurman. De dames zijn gevlucht. ,,Er stond vaak een zwarte, dure Mercedes voor de deur’’, merkt de buurvrouw op. ,,Die viel hier echt op.’’
Zichtbaar bendegeweld is betrekkelijk nieuw in Noord-Nederland. Hoewel onderzoekers en politie al tijden waarschuwen voor ondermijning en criminaliteit in Groningen en Drenthe, was de onderwereld niet eerder zo zichtbaar. Oorzaak is eenvete tussen de Syrische familie A. en hun opponent Omar (33) en zijn kameraden. De familie A. opereert volgens welingelichte bronnen op de internationale harddrugsmarkt. K. runt op papier een internetpostorderbedrijfje aan de Venne in Winschoten in consumentenelektronica. Hij zou zich omhoog hebben gewerkt in de regionale onderwereld en dat wordt niet gepikt door de familie A., die hij nog kende uit het verleden. Omar en zijn vriendin wonen in hetzelfde appartementencomplex aan de Venne in Winschoten, waar ook een van de zonen van de in Duitsland gearresteerde verdachte een flatje huurt.
Na een spoor van geweld de afgelopen weken zoekt de politie nog naar drie voortvluchtige broers uit de familie A. Hun vader is woensdag opgepakt op het internationale vliegveld van Düsseldorf in Duitsland. Zij worden verdacht van betrokkenheid bij een steekpartij op het terras vol publiek bij ijssalon Toscana in Winschoten op donderdagmiddag 6 juli. Na die uitbarsting escaleerde de vete tussen de familie A. en K. en zijn kompanen. Diezelfde avond nog was er een schietpartij bij A.M. Autobedrijf, de zaak van twee familieleden A. (begin januari op last van de burgemeester gesloten voor een jaar vanwege een drugsgerelateerde zaak, red.) aan de Transportbaan in Winschoten.
Daar werd K., net als een kameraad van hem, in zijn knie geschoten. Het lijkt op een laatste ‘waarschuwing’, zoals die wel vaker worden afgegeven in het criminele (drugs)circuit. Wie iemand koelbloedig in de knie schiet, is zo wordt gevreesd, tot gruwelijker vergelding in staat.
De politie wil niet zeggen of de slachtoffers aangifte hebben gedaan en of ze ook als verdachten worden gezien in de zaak. Volgens ingewijden sprak de politie met K., die alweer uit het ziekenhuis is ontslagen, en houdt hij zijn kaken op elkaar over wat er speelt.
Het geweld uit Oost-Groningen bereikte de Stad, doordat de vriendin van de Omar sinds eind mei dit jaar werkt in salon Moï Beauty in de Herestraat. Hier ontplofte op de vroege morgen van 12 juli een bom.
Jonge jongens met peperdure schoenen
Maar daarmee hield het geweld niet op. Kort na de aanslag in Groningen werden in het raam van Sportcafé no. 14 aan het Marktplein 16 in Winschoten kogelgaten ontdekt. Beelden van beveiligingscamera’s tonen twee klungelende knapen met een pistool dat aanvankelijk dienst weigert. Ook mikten ze op Club La Luna aan Markstraat 2. Onervaren loopjongens, zo te zien. Beiden dragen wel peperdure schoenen van de merken BalenciagaenNike. Onduidelijk is of zij bewust op dit café schoten of lukraak een zaak kozen aan het plein met een tiental horecazaken. De twee getroffen bars in hartje Winschoten zijn na het schietincident op last van burgemeester Cora-Yfke Sikkema van de gemeente Oldambt een maand op slot gedaan.
In de hoop op informatie over de schutters maakte de politie de beelden wereldkundig. Er zijn inmiddels meer dan twintig ‘bruikbare tips’ binnengekomen.
Mogelijk heeft onervarenheid van ingehuurde hulpjes ook geleid tot ‘vergissingen’ bij schietincidenten in Oude Pekela twee dagen eerder. Bij kapsalon Bei Capelli aan de Feiko Clockstraat en even verderop bij een woonhuis aan de Veerstraat werd geschoten. In dit laatste geval zat de bewoonster achter het raam waar de kogel doorheen kwam. Ze kon net op tijd wegduiken. De vrouw is een week na de aanslag nog altijd zwaar aangeslagen. ,,Mijn hele leven staat op de kop’’, is het enige dat ze kwijt wil.
Aanslagen Pekela hebben niets te maken met bendeoorlog
Deze twee laatste adressen hebben niets te maken met de bendeoorlog, bevestigt burgemeester Jaap Kuin van Pekela. Hij heeft de gedupeerden persoonlijk bezocht. Kuin wil niets zeggen over eventueel beoogde doelwitten en beveiligingsmaatregelen. ,,Dat is aan de politie en het Openbaar Ministerie.’’
De Pekelder burgemeester maakt zich grote zorgen over het ondermijnende karakter van de misdaadpraktijken, waarbij criminelen voor hun illegale activiteiten gebruikmaken van legale bedrijven en diensten. De beautybranche bijvoorbeeld leent zich bij uitstek voor het witwassen van misdaadgeld, door zwart geld als omzet op te voeren. Dat kan gemakkelijk omdat de omzet grotendeels niet gerelateerd is aan inkoop, zoals bij een winkel. Het aantal klanten voor een dienstverlening als bijvoorbeeld haarknippen is moeilijk te controleren. Autohandel wordt ook gebruikt als dekmantel omdat in- en verkoopprijzen vrij willekeurig zijn, zeker van oudere auto’s.
‘De angst om te praten is groot’
Volgens Kuin is de angst door de gewelddadige gebeurtenissen voelbaar op straat. ,,Letterlijk. Dat is het ergste van ondermijning: de intimidatie van de samenleving. Het lastige is dat iedereen zijn mond houdt. Blijkbaar is er grote angst om te praten.’’
Zijn collega van buurgemeente Oldambt verbood vorige week het avond- en nachtprogramma van de Nacht van Winschoten vanwege dreigingen met vergeldingsacties tijdens dit grote volksfeest. De politie was voor die Nacht op alles voorbereid. Agenten waren massaal extra ingeroosterd, het dragen van kogelwerende vesten was verplicht. Maar het bleef rustig.
Kuin: ,,Het bestrijden van ondermijning is een van onze grote opdrachten voor de komende jaren.’’ Hij wijst in dit verband ook op jongeren voor wie het grote geld dat rondgaat in de drugswereld wel erg verleidelijk is. ,,Welke jongeren hebben 800 euro voor een paar dure merkschoenen liggen?’’, verwijst Kuin naar de twee gewapende jochies op de bewakingsbeelden van het Marktplein in Winschoten.
Eigenaar Jordy Lubberman is een doneeractie gestart voor zijn door een bom zwaar beschadigde tandenblekerij en beautysalon aan de Herestraat in Groningen. Onder het kopje ‘Aanslag op ons levenswerk’ vraagt de 27-jarige ondernemer uit Oude Pekela op internet ‘namens ons hele team Moï Beauty Groningen’ om ‘steun en solidariteit’. Een receptionist die de telefoon opneemt zegt echter niet van de doneeractie op de hoogte te zijn. Lubberman is volgens de receptioniste voor Dagblad van het Noorden momenteel niet te bereiken. Zijn hulpvraag heeft tot nu toe één donatie opgeleverd: 75 euro van de benodigde 10.000 euro om de zaak ‘zo snel mogelijk te kunnen herstellen van de brand- en waterschade’. Daaraan kan sinds dinsdag worden gewerkt, omdat Lubberman toen de sleutel van zijn salon terugkreeg. Het pand was op last van de politie verzegeld voor sporenonderzoek. De politie heeft beelden van een bewakingscamera waarop de aanslag is geregistreerd. ,,We werken met heel veel mensen aan deze zaak en trekken nog veel informatie na. We gaan de beelden pas publiceren als dat nodig is’’, aldus een woordvoerder van de politie.
'Drugswereld temmen kwestie van lange adem'
Het temmen van de drugswereld is een kwestie van de lange adem, zegt gerenommeerd onderzoeker Pieter Tops. In de onlangs verschenen rapportage ‘Ondermijning in het Ommeland’ pleit hij met Edward van der Torre voor meer politie en meer handhavingsambtenaren om de georganiseerde misdaad te beteugelen.
Het duo waarschuwt al jaren voor de opkomst van ondermijnende praktijken - geweld, intimidatie en witwaspraktijken - als groot gevaar voor de veiligheid en leefbaarheid van de samenleving. De bendeoorlog die nu wordt uitgevochten in Winschoten, Pekela en Groningen is slechts een van de vele uitwassen van de onderwereld. Kijk alleen al naar afgelopen week: de politie deed invallen in verschillende panden in Stadskanaal en Onstwedde en arresteerde meerdere personen op verdenking van de handel in verdovende middelen en witwassen. En op de Groninger rechtbank speelt deze week een zaak over kopstukken van een opgerold professioneel Gronings drugsnetwerk.
Tops: ,,Je moet er bovenop zitten. Criminelen opsporen en strafrechtelijk vervolgen, drugs- en handelspanden sluiten.’‘
Volgens Tops is een meervoudige aanpak nodig. Ontmoedigen van drugsgebruik is ook belangrijk. ,,We moeten onderhand eens gaan nadenken waarom in Nederland zoveel drugs wordt gebruikt en daar wat aan doen.’‘ En het helpt ook om kansloze jongeren, die voor criminelen een gemakkelijke prooi zijn om in te lijven, meer perspectief te bieden in de samenleving. ,,Help ze met fatsoenlijke huisvesting en een baan.’‘
Heel belangrijk volgens Tops: ,,Volhouden. Vooral volhouden. Het kosten jaren om het tij te keren.’‘
