Een hekel aan paardenbloemen? Juist niet! Ze zijn gezond, frituurbaar, inspirerend en mooi volgens deze kenners

Ze was in Sellingen afgelopen zondag en trof daar een veld vol paardenbloemen. Het wemelde er van de vliegjes en insecten, zegt Leonie Bais (44) uit Groningen. Samen met haar vriend plukte ze een handvol ongeopende paardenbloemknoppen. Eenmaal thuis roerbakte ze die in een beetje olie met knoflook. ,,Geserveerd met zonnebloempitjes en amandelen is dat een heerlijk voorgerechtje, met dezelfde bitterheid als witlof of andijvie.’’

Bais deed tot voor kort als wetenschapper onderzoek naar psychische stoornissen en gooide het roer om. Nu richt ze zich op haar foodlab waarin ze experimenteert met plantaardig eten uit de buurt en de natuur.

Zo ontdekte ze de weelde van tamme kastanjes, van zuring en Japanse duizendknoop. En dat ongeveer alles van de paardenbloem eetbaar is. Niet alleen voor insecten, bodemdiertjes en konijnen; ook voor de mens. ,,De wortels kun je gekookt of geroosterd als groente eten’’, zegt Bais. ,,Ze zijn ook te gebruiken om surrogaatkoffie van te maken. De verse jonge bladeren zijn lekker door salades en stamppotten en van de bloemen kun je jam, gelei, siroop en honing maken.’’

Ze weet dat de ongeopende knoppen als een soort kappertjes kunnen dienen, ze is bezig om ze te fermenteren en ze heeft gelezen dat de bloemen heerlijk zijn als gefrituurde snack. ,,En paardenbloemen zijn gezond. Ze bevatten vezels die goed zijn voor je darmen.’’ Ze snapt niet dat het gros van de mensen de paardenbloem te lijf gaat. Van de week nog zag ze op de stoep iemand met een gasbrander de plant vernietigen.

Ook plantkundige Karst Meijer (68) uit Havelte heeft daar grote moeite mee. Hij heeft zich gespecialiseerd in de paardenbloem, zegt dat er honderden soorten zijn in Nederland en duizenden wereldwijd. Hij publiceerde er afgelopen week samen met Erik van den Ham een vuistdik boek over, de Veldgids Paardenbloemen.

Meijer: ,,De mensen vinden de paardenbloem in hun tuin een ergernis, omdat ie de plek van het gazon inneemt. In de agrarische wereld is het hetzelfde, daar neemt ie de plek in van gras wat ten koste zou gaan van de melkproductie van de koeien. Ze noemen het onkruid, er zijn zelfs gifflaconnen waar een plaatje van een paardenbloem op staat, zo’n hekel hebben mensen aan de paardenbloem.’’

En dat, zegt Meijer verontwaardigd, terwijl de paardenbloem zo belangrijk is voor de biodiversiteit.

Hij weet nog dat hij vroeger, als boerenzoon in het Friese Noordwolde, graag buiten was. ,,De weilanden zagen geel van de paardenbloemen en ik hoor nóg het gezoem van de insecten. Nu is het buiten stil.’’

Volgens hem kunnen weidevogels niet zonder paardenbloemen omdat die in bloei staan als de jonkies het nest uit kruipen op zoek naar insecten. ,,De paardenbloem moet terugkeren, anders is het gedaan met de weidevogels’’, waarschuwt hij.

Ook hommels die ontwaken uit hun winterslaap doen zich tegoed aan de bloeiende paardenbloem, evenals bijen en vlinders. ,,Zonde dat weilanden tegenwoordig groene woestijnen zijn en dat bermen en weides veel te vroeg gemaaid worden. Al zouden er maar stroken van tien meter breed overeind blijven.’’

Beeldend kunstenaar Siemen Dijkstra (57) uit Dwingeloo heeft het idee dat het een goed paardenbloemenjaar is. ,,Het is een miskende plant die wordt weggezet als onkruid, terwijl ie zo nuttig is. Mijn bijen vliegen er massaal op af.’’

Hij begon rond 2003 kleurenhoutsneden te maken van paardenbloemenvelden, omdat hij hun terloopse schoonheid wilde vastleggen. ,,Die kleur! Dat geel is ongeëvenaard en nauwelijks te beschrijven. Een soort goud. Ik krijg die kleur alleen te pakken als ik eerst een warme onderkleur gebruik en dan pas het geel aanbreng. Onbegrijpelijk toch dat mensen die tulpenvelden uitgebreid fotograferen en domweg voorbij rijden aan paardenbloemvelden.’’

Hij maakt er ook prenten van als statement. ,,Voor je het weet is de paardenbloem zeldzaam, terwijl vlinders, bijen en andere insecten er zo veel baat bij hebben. Vandaar mijn actieprenten, om te wijzen op het nut van de paardenbloem, die net als de pinksterbloem en fluitenkruid ondergewaardeerd is.’’