Landschappen en waterpartijen ademen en vloeien, het licht doet alles tintelen. Siemens kleurhoutdrukken zijn een vorm van magie | Kunst kijken met Eric Bos

Houtsnijder, dat klinkt als een oud ambacht. Houtsnedes maken, zoals kunstenaar Siemen Dijkstra dat doet, is een heel precieze, tijdrovende klus. Als je mesje even uitschiet of te veel wegsnijdt, is daar niets meer aan te doen. Onherroepelijk, zoals het verloop van de tijd.

Siemen Dijkstra (1968) uit Dwingeloo beschouwt zich niet als een kunstenaar. Maar in wezen is dat wat hij doet en maakt uiteindelijk in hoge mate kunst. Zijn kleurhoutdrukken van landschappen zijn spectaculair.

Het verlangen naar buiten drijft hem het atelier uit. Hij begint met steeds naar dezelfde plek te gaan, die eigen te maken. Vervolgens keert hij er met zijn schetsboek naar terug en maakt prachtige, heel gedetailleerde potloodtekeningen.

Op zich is dat al een kunst, maar je kunt het nog steeds een ambacht noemen. Het gaat hem er echter niet om een exacte weergave maken van wat hij ziet, maar om het gevoel dat hij heeft bij het zien van zo’n landschap, zijn eigen subjectieve beleving, de emoties die dat bij hem wekt. Dat is wat hij in zijn houtdrukken voelbaar wil maken.

Ze zijn meer dan verbluffend gedetailleerd. Ze hebben iets oers, iets van een mysterie. En ze zijn vol beweging. Het hoekige en rigide, wat houtsneden van zichzelf hebben, is veranderd in een meanderende dynamiek.

Zijn landschappen en waterpartijen ademen en vloeien. En het licht, helder of diffuus, doet alles tintelen. Mist of rook, het is of het geschilderd is. Het is betovering, het heeft het ambachtelijke allang achter zich gelaten. Het ambacht is de weg ernaartoe, uiteindelijk is het kunst geworden.

Als we willen weten wat houtsnijden op dat niveau is, hoe zo’n kleurprocedé ontstaat, kunnen we bij Museum Wierdenland in Ezinge terecht. Dat heeft de afgelopen jaren een bovengemiddeld expositieprogramma ontwikkeld dat veel publiek trekt. Het is bedoeld als archeologisch museum met een unieke collectie bodemvondsten, afkomstig van de wierden in het Groningse landschap. Maar het toont ook kunst, al dan niet in samenhang.

De landschapskunst van Siemen Dijkstra sluit daar naadloos bij aan. Dijkstra ziet het landschap niet alleen als een mooi plaatje, maar is zich sterk bewust van wat er onder het oppervlak leeft, de geschiedenis ervan, de archeologie van de tijd.

Als je met je neus op zo’n houtdruk van een landschap of een detail van een landschap staat, zoals op bijgaande afbeelding, is het of je een vinger kunt steken tussen het gebladerte en het onderliggende plantengewemel. Het is een 3D-sensatie.

Dat is natuurlijk niet echt mogelijk, het blijft plat papier, maar de illusie is bijzonder sterk, het is een vorm van magie. Tijdens het kijken groeit je bewondering. Je gaat zelf ook anders naar het echte landschap kijken, voorbij het veelbezongen mooie plaatje. Dat is wat kunst vermag.