Jo en Esther van Dijk: geschilderde emotie | Kunst kijken met Eric Bos

Uit de abstracte schilderijen van Jo van Dijk (1931-2000) klinkt een zacht zoemen. Verzadigde kleuren en vormen gloeien uit een donkere ondergrond tevoorschijn, sidderen door elkaars aanraking, duwen elkaar van hun plaats. Soms schettert er licht tussen de gedempte tonen, als een trompet naast een bas en een piano. Wie dacht dat abstracte kunst alleen het verstand beroert?

Jo van Dijk schilderde emotie. ‘Eigenlijk schilder ik muziek’, vertelde hij eens in een interview. Hij was kunstenaar, maar ook musicus, pianist. Abstractie was voor hem net zo goed beweging, ritme, uitdrukking, crescendo en diminuendo. En altijd zachtmoedig, poëtisch en melancholiek.

Jo van Dijk ontwikkelde als autodidact in stilte een eigen lyrisch abstracte stijl, onder invloed van zijn vriend en grote voorbeeld Jaap Nanninga. Als we willen weten hoe dat eruitziet, moeten we naar de Kunsthof in Appingedam waar een eerste van een reeks duopresentaties is te zien, Jo van Dijk en Esther van Dijk. Familie? Jazeker, vader en dochter.

Jo van Dijk wordt tot de Groninger Klassieken gerekend, kunstenaars die vanaf de jaren 60 de noordelijke kunstwereld kleur en vorm gaven. Dan denken we aan min of meer luidruchtige artiesten als Henri de Wolf, Marten Tissing en Edu Waskowsky. Maar ook aan de veel stillere, bescheiden autodidact Jo van Dijk.

Voor kunstliefhebbers die het werk van Jo van Dijk kennen, is het een aangenaam weerzien, voor wie het voor het eerst ziet een mooie kennismaking. En wat de expositie van het klassiek moderne werk van Jo van Dijk extra interessant maakt, is de aanwezigheid van het werk van zijn dochter Esther van Dijk (Groningen, 1971) die in 2011 afstudeerde aan de Academie Minerva in Groningen. Esther van Dijk groeide op in het atelier van haar vader. Ze erfde al zijn schilderspullen, vertelde ze, en draagt bij het schilderen zelfs zijn schilderkiel.

Haar lyrisch abstracte voorstellingen zijn Jo van Dijk-achtig, maar dragen een heel persoonlijke signatuur. Kleurvlekken, drijvend of zwevend in een kleurige achtergrond. Feestelijk, uitbundig hier en daar. Het is, net als het werk van haar vader, verf op paneel, soms bijna figuratief, wanneer een voorstelling aan een landschap doet denken. Maar in alle abstractie net zo vibrerend als het werk van haar vader. Alleen lichtvoetiger. Waar het karakter van Jo van Dijk gedompeld is in melancholie, blijkt dat van zijn dochter dansanter.

Wat hun werk vooral gemeen heeft is een hoge mate van gevoeligheid. En mysterie. Opgebouwd uit laagjes die vanuit de ondergrond naar boven schemeren. Bij Esther vooral kleur- en lichtverschijnselen. En wat de muzikaliteit betreft, de dromerige, jazzy sound die uit het werk van Jo klinkt, is bij Esther meer een abstracte klankcompositie. Wat enkele van haar gevoeligste schilderijen ook bezitten is een zekere spiritualiteit die voelbaar wordt in visioenachtige composities.