Vernieuwd Drents Museum in Assen pakt uit met tentoonstelling van eigen collectie. Dit is ‘Labyrinthia’ in twaalf punten

Labyrinthia verwijst naar de kruip-door-sluip-door-situatie van voor de herinrichting en verbouwing, toen het niet altijd meeviel om in de verschillende gebouwen een weg te vinden. In de nieuwe opzet, waarmee mede vanwege duurzaamheid een investering van 13 miljoen euro gemoeid is, is dat nog steeds zo. Maak van je zwakke punt een kracht, is de gedachte daarachter. Het leven is een zoektocht. Dwalen kan een mens rijker maken.

De museumcollectie telt zo’n 100.000 objecten, van de kano van Pesse tot en met kunst van Saskia Boelsums. Er worden ruim 1000 voorwerpen getoond, voldoende om overweldigd te worden. Met name in de Zaal van de Verwondering, waar wordt verteld over het ontstaan van de collectie, kom je ogen te kort. Het startpunt oogt als een rariteitenkabinet. Het blijkt een voorbode voor wat volgt. Labyrinthia kan als te druk worden ervaren, want er zijn naast voorwerpen ook nog eens video’s, tastvoorwerpen, soundscapes, QR-codes, gesproken teksten, projecties en verwijzingen naar Drentse hotspots. Om het pandemonium te completeren, is er zelfs huisspookje dat aandacht vraagt.

Sinds de uitbreiding in 2012 met een grote ondergrondse zaal is het streven in Assen gericht geweest op minimaal 150.000 museumbezoekers per jaar. De nieuwe presentatie moet nieuwe groei mogelijk maken, minimaal tot 200.000 per jaar. De aanwas hoopt het museum vooral te bereiken door een verjonging van het publiek. Met de nieuwe presentatie, geïnspireerd op het Moesgaard Museum in het Deense Aarhus, worden nadrukkelijk grootouders, ouders en kinderen aangesproken. Dat heeft tot meer interactiviteit geleid, maar ook tot een ander taalgebruik. Hipper, blitser, toffer, modieuzer.

Het Drents Museum heeft zich altijd verkocht als plek voor liefhebbers van archeologie, kunst rond 1900 en figuratieve schilderkunst. Labyrinthia laat die collecties zien in vijftien zalen met thema’s die vragen oproepen over verwondering, liefde, energie, leven en dood, schoonheid en meer. Er is geen chronologie. Het ene moment kijk je in de Zaal van de Smaak naar een muur vol schilderijen van Matthijs Röling en in de Zaal van Schoonheid naar de Drentse Van Goghs. Het andere moment wordt je in de Zaal van de Traditie geïnformeerd over de gang van zaken op een Drentse boerenbruiloft.

Drenthe wordt nadrukkelijk neergezet als een landsdeel dat in sommige opzichten voorop heeft gelopen. Zo worden de hunebedden in de Zaal van Leven en Dood gepresenteerd als een bewijs van vroegste beschaving, toen Holland nog tot voorbij de knieën in de modder rommelde. Het oudste metaal van Nederland, het oudste goud, het is in Drenthe gevonden. Ook opvallend: een Zaal van de Energie, waarin de turfafgravingen in Zuidoost-Drenthe nu eens niet als periode van bittere armoede, maar als belangwekkende industriële ontwikkeling worden getoond.

Niets ten nadele van De turfboot en Onkruid verbrandende boer van Vincent van Gogh, topstuk in Assen was altijd het Meisje van Yde, helemaal nadat het veenlijk door reconstructietechnieken in 1994 een gezicht had gekregen. Anno 2024 wordt op een andere manier met haar omgegaan. Haar vitrine bevindt zich in een opvallend sobere kamer. De reconstructie is uit beeld verdwenen. Het lichaam is respectvol afgedekt door een kleed. Ineens valt op dat ze lange tenen heeft. Of had.

Wie geïnteresseerd is in hedendaagse kunst kan terecht in de Zaal van het Kijken. Aan de hand van drie hedendaagse kunstwerken van Carolein Smit, Rosa Loy en Autosa Bandeh worden verschillende manieren van kijken en interpreteren aan de orde gesteld. Om het kijken en de beleving te stimuleren is futuristisch ogend meubilair neergezet. Wat opvalt zijn de begeleidende teksten: ‘Wat je ziet ben je zelf.’ Niet het kunstwerk of de maker staat centraal, maar de kijker.

Er zit een duidelijke visie achter Labyrinthia. Die wordt, verdeeld over de vijftien zalen, uitgewerkt aan de hand van vragen: waarom verzamelen wij, hoe herdenken wij, wat is smaak, waar vind jij schoonheid, wie zijn onze helden, hoe laat jij liefde zien? Samengevat: wat maakt ons mens? Die achterliggende visie brengt samenhang aan tussen objecten die ogenschijnlijk niks met elkaar te maken hebben, zoals een neanderthalervuistbijl en een bierglas van handbalvereniging Hurry-Up. Om maar wat te noemen.

Er wordt orde in de chaos aangebracht doordat de traditionele museale presentatie volledig op de schop gaat. Bij de kano van Pesse, de oudste boot ter wereld, kun je als bezoeker zelf in een holle boomstam stappen en op jacht gaan naar vis en wild in een levensgrote, interactieve animatie. In de Zaal van de Mens, waar aandacht is voor de neanderthalers als vroegste bewoners van Drenthe, kun je meedoen aan de mammoetjacht, de geur van berkenpek opsnuiven en op een magneetbord aangeven wat een mens tot een mens maakt.

Soms loopt laagdrempelig over in kneuterig. Een filmpje dat uitnodigt tot een dansje met Marchien, die in Nederlands met een Drentse tongval Harm probeert over te halen om mee te dansen, doet de tenen even krommen. Daar staat, verderop in het gebouw, een prachtige animatie tegenover, in de Zaal van de Helden, waar over grafgiften wordt verteld en grafheuvels worden vergeleken met het vernoemen van straatnamen naar coryfeeën.

De nieuwe presentatie oogt niet altijd als een eenheid. De meeste zalen ademen, mede dankzij donkere gangen met verduisterde ramen, de sfeer van Harry Potter en de Kronieken van Narnia – niet toevallig boeken die jongeren aanspreken. Wie echter via de hal van de oude museumingang de weg vervolgt, richting de aan Chris Lebeau gewijde Zaal van de Idealen, waant zich in een ander museum. En wordt prompt overvallen door een stemmingswisseling die pas tot rust komt in de Zaal van de Liefde met schilderijen van Jan Sluijters.

Labyrinthia is in meerdere opzichten een grote verbetering van het Drents Museum. Een daarvan is de uitnodiging tot langere bezoektijd. Wie in Assen alleen de hoofdtentoonstelling bekijkt, is met twee uur klaar. Wie de moeite neemt ook de nevententoonstellingen te bezoeken, zoals van Albert Steenbergen en Mir­jam Völ­ker, kan daar makkelijk een uur aan toevoegen. Het bewonderen van de nieuwe collectiepresentatie vraagt minimaal twee uur extra, los van een broodje of een kop soep halverwege. Drenthe is een dagattractie rijker.