Vernieuwde Buitenplaats in Eelde zegt het met art nouveau (en bloemen). 'Het is géén dependance'

Of eigenlijk is de volledige naam nu: Drents Museum De Buitenplaats. Afgelopen donderdag legt directeur Harry Tupan tijdens de perspresentatie nog even uit, dat Het Drents Landschap en het Drents Museum nu samen zorg dragen voor het museum in Eelde, dat de afgelopen jaren in financieel zwaar weer terechtkwam. Het is géén dependance, maar een volwaardige, tweede locatie van het Drents Museum, benadrukt Tupan.

Om De Buitenplaats weer levensvatbaar te maken is het concept veranderd. Het door Jos en Janneke van Groeningen gestichte, en in 1996 door koningin Beatrix geopende museum focuste zich op figuratieve kunst, voornamelijk uit Noord-Nederland. Vanaf nu richt Drents Museum De Buitenplaats zich op de art nouveau, ook bekend als jugendstil. Kunst van rond 1900, toen kunstenaars na de industrialisatie en de opkomst van massaproductie naar vernieuwing zochten. Terug naar het ambacht en met de natuur als belangrijkste inspiratiebron.

De eerste tentoonstelling heet dan ook Power to the flower. Daarin staat de bloem centraal, als symbool voor de komst van een nieuwe tijd, die nu dus ook aanbreekt voor De Buitenplaats. Met de bloem wil het museum tegelijk een verbinding maken met Eelde, dat onder meer bekend is van de bloemenveiling en het bloemencorso, legt Tupan uit. En de bijzondere architectuur van het gebouw is ook geïnspireerd op de natuur. Vandaar dat het zo geschikt is voor de art nouveau. Het is daarmee het eerste en enige museum in Nederland, dat zich volledig richt op wat ook wel de ‘nieuwe kunst’ genoemd wordt.

Het Drents Museum beschikt op dit vlak over 40.000 objecten, vertelt conservator Annemiek Rens. ,,Een onuitputtelijke bron.’’ Maar het is absoluut niet de bedoeling om in Eelde alleen maar de eigen collectie te tonen. Andere musea kijken nieuwsgierig naar dit nieuwe initiatief. ,,Instellingen als het Rijksmuseum, Boijmans, het Centraal Museum en Kunstmuseum Den Haag, die ook verzamelingen hebben met art nouveau, zien de ontwikkelingen hier met belangstelling tegemoet.’’

Daarnaast zijn er contacten met musea in het buitenland. Harry Tupan: ,,In heel Europa had je allerlei soorten art nouveau. Het is interessant om die werken hier naar toe te halen en die verschillen te laten zien.’’ Het moet onder meer leiden tot hogere bezoekersaantallen: ,,20.000, of 30.000 zelfs. De lat ligt hoog. Maar ik ben een optimist. Dus dat gaan we halen.’’

Deze eerste expositie is volgens Rens zowel interessant voor de vele liefhebbers van art nouveau, als voor bezoekers die nog niet zo bekend zijn met deze stroming. In de volksmond kreeg die de naam ‘slaoliestijl’, vanwege een affiche van Jan Toorop voor de Delftse Oliefabriek, met de kenmerkende sierlijke lijnen. Naast schilderijen en tekeningen zijn er ook meubels, serviezen en andere gebruiksvoorwerpen te zien. Annemiek Rens legt uit dat kunstenaars ook alledaagse voorwerpen ontwierpen en daarmee kunst voor veel mensen bereikbaar wilden maken. ,,Die veelzijdigheid maakt de art nouveau juist zo interessant’’, zegt ze enthousiast.

Die veelzijdigheid is bijvoorbeeld terug te vinden in het werk van Chris Lebeau (1878-1945). Er is een kamerscherm met gestileerde mensfiguren en bloemmotieven, dat goed de ingetogen variant van de Nederlandse art nouveau laat zien. Er tegenover hangt een tekenvel vol dotterbloemen, waarop Lebeau het plantje eerst heel realistisch weergeeft en het via verschillende stadia transformeert naar een symmetrisch bloemmotief, waarmee hij mooi de overgang naar de nieuwe kunst schetst.

Naast de vele objecten van pakweg honderd jaar geleden, zijn er ook eigentijdse kunstwerken: een landschapsfoto van Saskia Boelsums, een zacht-wit interieur met een boeket van Jan van der Kooi en de onlangs door het Drents Museum aangekochte digitale fotocollage van Ruud van Empel. Tupan: ,,We benaderen het onderwerp art nouveau zeer breed en passen bijvoorbeeld ook andere werken uit de eigen collectie in.’’ Bij een ‘scanogram’ van Luzia Simons (een enorme fotoscan van tulpen): ,,Dit werk komt uit de collectie van De Buitenplaats. En ook dit past dus nog heel goed in deze art nouveau-tentoonstelling.’’

Uiteindelijk wordt ook teruggegrepen op een traditie van De Buitenplaats: een reeks jaarlijkse bloemententoonstellingen als hommage aan Janneke van Groeningen (1943-2007), de drijvende kracht achter de museumtuin.