Een zilveren menselijk hoofd, tussen een gouden helm en een vergulde zilveren scheenplaat, uit de derde of vierde eeuw voor Christus. Foto: Drents Museum/Sake Elzinga
Ze verrast elke keer opnieuw, de grote expositieruimte van het Drents Museum. Bij ‘Dacia - Rijk van goud en zilver’ is Vincent van Gogh, de vorige hoofdpersoon hier, alweer ver weg. Alsof je bij elke nieuwe tentoonstelling in Assen een andere wereld binnenstapt.
Centraal staat dit keer een zwarte berg. Alsof het goud en zilver van de objecten, die in de vitrines aan de voet ervan worden getoond, net zijn gedolven. Een goudader van licht wijst je de weg. In het hart van de berg is een contemplatieruimte. En achter een zilveren gordijn bevindt zich een werkplaats waar je zelf aan de slag kunt.
De 673 gouden en zilveren archeologische objecten uit Roemenië worden in Assen op spectaculaire wijze tentoongesteld, met dank aan de vormgevers van NorthernLight. ,,Ik heb veel exposities meegemaakt maar zo heb ik ze nog nooit gezien”, vertelde een medewerkster van het Nationaal Historisch Museum in Boekarest, die meehielp in Assen. ,,Het lijkt wel moderne kunst.”
Briljante edelsmeden
Daarmee sloeg ze de spijker op de kop. ,,Een expositie is voor mij een gelijkbenige driehoek”, vertelde museumdirecteur Harry Tupan tijdens de opening over zijn filosofie. ,,Het verhaal dat je wilt vertellen staat aan de top, linksonder heb je de objecten en rechtsonder de enscenering. Elk onderdeel heeft zijn eigen zeggingskracht en je kunt de driehoek ook kantelen.”
De zwarte berg met vitrines vol goud en zilver, en daarboven een goudader van licht. Foto: Drents Museum/Sake Elzinga
Het verhaal is dat van de Daciërs en hun voorgangers, de vroegere bewoners van Roemenië en omstreken, die het rond het begin van onze jaartelling opnamen tegen het Romeinse Rijk. Het wordt in 4 hoofdstukken (tijdvakken) verteld, die in een introductieruimte worden toegelicht aan de hand van 4 bijzondere objecten, vergezeld door fraaie animaties.
Briljante edelsmeden waren het, die de rijke bodemschatten van de Karpaten al heel vroeg tot de meest fraaie spullen wisten te transformeren, zo lezen we. ‘Voor wie ze die maakten? En wat dit over hen zegt? Dat weet je niet. Nog niet. Welkom in Dacia.’ De oudste gouden objecten die in Assen te zien zijn, waaronder een zwaard en twee dolken, dateren van 4000 jaar geleden.
Laagdrempelig
De teksten van het verhaal zijn laagdrempelig. Ook voor kinderen zijn ze prima te begrijpen. Dat gaat ten koste van de diepgang en de nuance, maar die kun je vinden in de catalogus. Want eigenlijk vormen de Daciërs een mysterie. Over hoe ze leefden, welke goden ze aanbaden en wat belangrijk voor ze was, weten we niet zoveel.
De gouden helm van Cotofenesti achter het glas in het Drents Museum. Foto: Drents Museum/Sake Elzinga
De objecten zijn overweldigend mooi, met de gouden helm van Cotofenesti als topstuk. Het is het enige object dat een aparte vitrine heeft. De subtiele schoonheid van al dat goud en zilver houdt de aandacht vast en noodt tot langdurig kijken. Bij drukte in de zaal kan het dringen worden voor de vitrines.
Grote objecten zijn er niet, wel (heel) veel munten. De enscenering is heel ruim opgezet. De zwarte berg is ingebed in blauw en paars licht, waarbij 4 op de wanden geprojecteerde zonnesymbolen de 4 tijdvakken verbeelden. De berg zelf doet overigens meer denken aan kaalgeslagen bergmijnbouw dan aan de groen beboste hellingen van de Karpaten. Waarom niet donkergroen?
‘Wat is rijkdom?’
De goudader van licht eindigt binnen in de berg. Daar, in het hart van de expositieruimte, staat een zuil met een animatie, vergezeld van een tekstje over goud als ‘sterrenstof uit de kosmos’, gekoppeld aan de vraag: ‘Wat is rijkdom?’ Het doet een beetje kitscherig aan. Je verwacht op zo’n centrale plek eigenlijk nog een prachtobject als uitsmijter, of anders toch een tekst die wat dieper gaat dan dit.
De werkruimte Studio Dacia, achter het zilveren gordijn, is een verrassende toevoeging aan de expositie. Je kunt er zelf sieraden maken van klei of draad voor iemand die je lief is, en die met een kaartje achterlaten in de zwarte bergwand aldaar. Of je kunt een tekstboodschap achterlaten in een zijwand op een kaartje met de vraag: ‘Wat maakt jou moedig?’
In de introductieruimte ligt onder meer een gouden armband uit 50 voor Christus, die als gift aan de goden werd begraven in Sarmizegetusa Regia, in de Karpaten. Een animatie wekt het object tot leven. Foto: Harry Tielman
In de toelichting wordt verwezen naar de strijderscultuur van de Daciërs. ‘De Nederlandse vlag zien wapperen in de wind’, heeft iemand als antwoord opgeschreven. ‘Ageren tegen extreem rechts’, schreef een andere bezoeker. ‘Zoektocht naar archeologische objecten’, noteerde een derde. ‘Leven uit liefde’ luidt het mooiste antwoord. Ja, we voeren allemaal onze eigen strijd.
