Iurii (39) krijgt klappen in asielzoekerscentrum Ter Apel vanwege zijn geaardheid. 'COA doet te weinig aan geweld tegen lhbti-vluchtelingen'

Sandro Kortekaas van LHBTI Asylum Support is het geweld tegen lhbtiq+’ers in azc’s spuugzat. „Dit is een kwetsbare groep mensen. Het is gewoon onveilig voor hen.” Vanuit zijn stichting ondersteunt hij vluchtelingen zoals Iurii Belous (39). Volgens hem doet het Centraal Orgaan Opvang asielzoekers (COA) te weinig om deze groep te helpen. „Dit is al jaren een probleem en wij kaarten dat al lang aan. Maar oplossingen van het COA zijn steeds een papieren waarheid.” Maandag stuurde hij een zevende brandbrief.

Die staat vol met voorbeelden waarbij lesbiennes, transgenders of bijvoorbeeld homoseksuelen werden bedreigd door andere bewoners van een azc. „Sommige gaan daarom opnieuw terug in de kast omdat ze bang zijn”, zegt Kortekaas. Die angst is niet onrealistisch, benadrukt hij.

Zo werd Iurii Belous eind juli het ziekenhuis ingeslagen. Daar bleek hij een gebroken hand, gescheurd ooglid, verbrijzelde jukbeenderen en meerdere fracturen in de boven- en onderkaak te hebben. Hij was ‘s nachts aangevallen bij zijn lhbtiq+-unit in Ter Apel, vermoedelijk door een man die hem al eerder had bedreigd.

Hij voelt zich bijna een half jaar later nog steeds niet veilig. „Ik heb nog iedere avond nachtmerries en slaap maar een paar uur”, zegt Belous. Ook in Hoogeveen, waar hij tegenwoordig is geplaatst, kreeg hij tot driemaal toe te maken met homofoob gedrag. Hij werd bekogeld met stenen, belaagd door een medebewoner van het azc, en een bewoner van de Handhaving- en toezichtslocatie (waar asielzoekers komen als ze herhaaldelijk of ernstig overlast veroorzaken) wierp vla op hem, vat Kortekaas samen.

Belous wil overgeplaatst worden naar Amsterdam, naar de Galaxy. Het schip dat als noodlocatie wordt gebruikt voor de opvang van asielzoekers en waar zijn vriend en vrienden zijn. „Mijn vriend is mijn ware liefde. Ik was nog nooit zo gelukkig als daar. Hier ben ik alleen. Ik word alleen gesteund door Sandro (Kortekaas red.) en mijn dokter in Amsterdam.” Die probeert ervoor te zorgen dat hij psychische hulp krijgt, zegt Belous. Hij heeft paniekaanvallen en tast in het duister over zijn toekomst. „Ik ben al 23 maanden in Nederland. Ik wacht op een vervolggesprek met de immigratiedienst.”

Dat duurt allemaal veel te lang voor iemand die in een kwetsbare positie zit, vindt Kortekaas. Alleen dit jaar registreerde hij meer dan 700 meldingen van lhbtiq+’ers die zich onveilig of gediscrimineerd voelden, zegt hij. Dat is haast een verdubbeling van enkele jaren geleden en het jaar is nog niet voorbij. „We geven meldingen tegenwoordig een nummer, zoveel zijn het er.”

Met een brandbrief hoopt hij asielminister Marjolijn Faber (PVV) alsnog te bewegen om meer te doen voor de veiligheid van lhbtiq+’ers. Die brief is twaalf kantjes. „Als ik het teruglees denk ik: ik had er ook een rapport van kunnen maken, want ik heb nog zoveel meer voorbeelden.”

Hij heeft ideeën over hoe de veiligheid verbeterd kan worden. Ten eerste zouden lhbtiq+’ers bijvoorbeeld niet in de noodlocaties in Assen en Leeuwarden moeten worden ondergebracht. Die opvanglocaties zijn voor nood en in in grote hallen. Ze zijn verre van ideaal, terwijl de kwetsbare groep juist extra begeleiding nodig heeft, beargumenteert hij.

Verder moeten asielzoekerscentra allemaal ten minste één speciaal lhbtiq+-huis hebben. Dat moet ook voor vluchtelingen in de aanmeldfase gelden. Daarnaast pleit Kortekaas voor azc’s waarin alleen lhbti’ers worden opgevangen. „Daarvoor werd in 2016 al een motie aangenomen in de Tweede Kamer, voer die uit”, benadrukt hij.

Met die maatregelen zal het al een stuk veiliger zijn, verwacht hij. Maar om het echt goed te doen moet er ook meer begeleiding komen en een snellere procedure voor lhbtiq+’ers die meer dan een maand in het azc in Ter Apel zitten. Voor hen moet het ook makkelijk zijn om de politie te benaderen. Kortekaas pleit voor een apart noodnummer. En een hard aanpak voor vluchtelingen die een ander bedreigen of mishandelen.

„Ik wil verandering binnen de overheid teweegbrengen. Deze mensen zijn gevlucht omdat ze niet veilig waren. Ze willen beschermd worden.”

„COA erkent dat lhbtiq+-bewoners zich in een kwetsbare positie bevinden in de opvang”, laat een woordvoerder weten. „Ze kunnen onder andere te maken krijgen met zaken als discriminatie, sociaal isolement en onveilige situaties.”

Om die situatie te verbeteren, geeft COA onder andere voorlichting over discriminatie en artikel 1 van de Grondwet. Er zijn volgens de woordvoerder op verschillende locatie medewerkers aanwezig die zich hebben verdiept in het onderwerp. „In eerste instantie proberen we met gesprekken om meer begrip voor elkaar te creëren en tot een oplossing te komen.” Helpt dat niet, dan wordt gekeken naar overplaatsing.

„De huidige druk op de opvangcapaciteit maakt het flexibel plaatsen lastig. Toch doet het COA er alles aan om asielzoekers in een veilige omgeving op te vangen.”