Het leven maakt het Olja Maier (1 februari 1980-14 juli 2024) niet gemakkelijk, maar als een meanderende rivier vindt ze steeds haar weg langs alle obstakels. Haar bewogen leven mag maar 44 jaar duren.
Olja groeit op in Karaganda, een stad in centraal Kazachstan. Haar voorouders behoren tot nazaten van de Wolga-Duitsers, Duitse immigranten die zich in de achttiende eeuw onder keizerin Catharina de Grote in het Russische Rijk vestigen. Ze worden met de jaren meer tegengewerkt door de Russische overheid, helemaal als Nazi-Duitsland in juni 1941 de Sovjet-Unie binnenvalt. Jozef Stalin beschuldigt de Wolga-Duitsers van collaboratie, waarna veel mensen vluchten naar omliggende gebieden.
Olga groeit op in Karaganda, Kazachstan. Foto: Eigen foto
Zo komen Olja’s grootouders in Karaganda terecht. Haar vader werkt, net als velen, in de steenkolenmijnen en werkt zich langzaam maar zeker op. De Maiers hebben het niet gemakkelijk: met hun Duitse komaf blijven ze altijd het buitenbeentje. Bovendien hangen ze het christelijke geloof aan en hebben ze een Westers uiterlijk. Neem Olja, met haar blonde haren en blauwe ogen. Op school krijgt ze te horen dat God haar slecht gemaakt heeft: haar sproetjes zijn roest.
Op school krijgt ze te horen dat God haar slecht gemaakt heeft: haar sproetjes zijn roest. Foto: Eigen foto
Haar ouders nemen in 1989 een rigoureus besluit: met hun acht kinderen verlaten ze huis en haard om een nieuwe toekomst in Duitsland op te bouwen. Je kunt het een moedige daad noemen, maar misschien is het wel meer een wanhoopsdaad. Het is geen zoektocht naar een beter leven, maar een vlucht voor wat komt. Olja’s vader ziet dat zijn broers worden opgeroepen voor het Sovjet-leger en vreest dat zijn zoons hetzelfde te wachten staat.
Olja met haar ouders, kinderen en vriend Harm Jan. Foto: Eigen foto
De Maiers verkopen hun bezit, want ze mogen niks meenemen naar hun nieuwe land. Vader Maier demonteert nog twee kinderfietsjes, maar alle onderdelen worden bij de douane ‘tegengehouden’. De familie maakt gebruik van de mogelijkheid die de Bondsrepubliek Duitsland de Wolga-Duitsers sinds de jaren 70 biedt: ‘Heimkehrers’ krijgen bijvoorbeeld een Sozialwohnung. Het is 24 februari 1989 als hun vliegtuig landt in Duitsland. Ruim een half jaar later, in de nacht van 9 op 10 november, valt in Berlijn de Duitse Muur.
Olja en haar familie zijn ruim een half jaar in Duitsland als de Berlijnse Muur valt. Foto: AP/Lionel Cironneau
Voor hun nieuwe thuisland zijn ze fascisten, vrienden van Stalin
Als Olja Maier nog maar 9 jaar oud is, heeft ze al een leven achter zich. De Maiers komen terecht in Neurenberg. Daar wordt nog één kind geboren en ze bouwen hun leven verder op in Friedlos, bij Bad Hersfeld.
Olja wordt als kunstenares geïnterviewd door Jacques d'Ancona. Foto: Eigen foto
Maar het nieuwe land brengt niet wat ze ervan verwachten: ze worden er met de nek aangekeken. Voor hun nieuwe thuisland zijn ze Russen, fascisten, vrienden van Stalin. Dat gevoel beklijft in de familie. De Maiers weten één ding heel zeker: op elkáár kunnen ze vertrouwen. Wat ze samen hebben meegemaakt – de vlucht, de vernederingen, het harde werken voor een beter leven - smeedt een band die onvoorwaardelijk is. Olja zegt het wel vaker: als mij morgen iets overkomt, stappen mijn broers meteen in de auto om me te helpen.
En er is nóg iets wat Olja overhoudt aan haar jongere jaren: ze groeit op als een sterke, onafhankelijke vrouw, die op haar eígen plek voor zichzelf wil kunnen zorgen. Waar we in Nederland een sociaal vangnet hebben, wil Olja haar eigen boontjes kunnen doppen. Ze heeft, net als haar hele familie, een enorme drang om te ondernemen. Omdat niemand immers weet hoe de situatie morgen zal zijn. Olja creëert haar eigen kansen. Ze volgt in Fulda de Hogeschool en legt zich er toe op vormgeving en ontwerpen.
Olja groeit op als een sterke, onafhankelijke vrouw, die op haar eígen plek voor zichzelf wil kunnen zorgen. Foto: Eigen foto
Het ziet er soms chaotisch uit, maar altijd maakt ze iets prachtigs
Kunst is er altijd geweest in het leven van Olja Maier. Als ze zich in de klas verveelt, maakt ze spelenderwijs al prachtige pentekeningen. Later ontwikkelt ze zich tot een kunstenaar die met haar schilderijen exposeert. Van kleine dingen maakt ze iets moois: van een paar bladeren maakt ze een prachtige vlinder. In Olja’s hoofd is het nooit stil. Voor een buitenstaander ziet het er misschien chaotisch uit, maar uiteindelijk maakt ze iets prachtigs. Ze is als een rivier die door het landschap meandert; ze vindt een weg om elk obstakel heen.
De Martinitoren, een kunstwerk van de hand van Olja. Foto: Eigen foto
In Olja’s hoofd is het nooit stil. Voor een buitenstaander ziet het er misschien chaotisch uit, maar uiteindelijk maakt ze iets prachtigs. Foto: Eigen foto
Met haar vrije geest zet Olja Maier ook vraagtekens bij het geloof dat ze van huis uit heeft meegekregen. Is er voor de vrouw niet meer weggelegd dan de dienende, verzorgende taak in dienst van de man? En waarom mag zij trouwens geen broek dragen? Zijn dat nou echt de zaken waar het om draait in het leven?
Olja’s leven krijgt een volgende wending in 1998, als ze tijdens een vakantie op een camping in Spanje de Groningse Christiaan Reilman ontmoet. Na een tijd waarin de jonge verliefden elkaar brieven schrijven, vertrekt Olja in 2001 naar Groningen. Haar schoonvader zorgt ervoor dat ze een baantje krijgt bij een groentefabriek. Daar zit ze in de verwerking. Het is zwaar werk, smerig, bij nacht en ontij. Maar Olja draait haar hand niet om voor een nachtdienst. Vergeleken met wat zij in haar jeugd heeft gezien, is dit niets. En bovendien: heeft iemand haar ooit gezegd dat het makkelijk zou worden?
Een plattegrond? Overal waar ze kijkt, is de grond toch plat?
Na de groentefabriek solliciteert Olja bij het Familiehotel in Paterswolde. Ze wordt aangenomen in de bediening, op voorwaarde dat ze de Nederlandse taal machtig wordt. Op een dag vraagt Hans Nijland, die met zijn FC Groningen in het hotel verblijft, de serveerster of zij misschien een plattegrond van het hotel heeft. Olja kijkt verbluft. Een plattegrond? Wat bedoelt die meneer toch? Overal waar ze kijkt, is de grond toch plat?
Het Familiehotel in Paterswolde, in de tijd dat Hans Nijland van FC Groningen Olja vroeg om een plattegrond. Foto: Mediahuis Noord
Binnen een tijdsbestek van drie maanden spreekt Olja Maier Nederlands. Na een tijdje hoor je zelfs niet meer dat de jonge vrouw met de Duitse roots afkomstig is uit Kazachstan.
Als ze 25 is, wordt Olja moeder van een zoon: Noah. Twee jaar later volgt Charlize, een meisje. Het gezinnetje is dan neergestreken in een koopwoning in Haren, maar het huwelijk tussen Olja en Christiaan houdt geen stand. In 2011 volgt de scheiding. Olja speelt met de gedachte om met haar kinderen naar haar familie in Duitsland te vertrekken, maar blijft toch in Haren wonen voor de beste toekomst voor haar kinderen.
Olja op het strand met Noah en Charlize. Foto: Eigen foto
Hoe ze het doet, weet niemand. Maar altijd komt het goed
Ondanks de lastige tijd en de opgroeiende kinderen voltooit Olja Maier in de drie volgende jaren de hbo-opleiding tot anesthesiemedewerker. Ze is dan al werkzaam op de afdeling dermatologie van het UMCG, maar zoekt een nieuwe uitdaging. Olja begint met vijftien medestudenten aan de loodzware opleiding; uiteindelijk zullen er maar vier slagen.
In drie jaar tijd voltooit Olja de hbo-opleiding tot anesthesiemedewerker. Foto: Eigen foto
Dat is haar mindset. Hoe ze het doet, weet niemand. Maar het komt altijd goed met Olja, niet in de laatste plaats door haar tomeloze discipline en haar nimmer aflatend doorzettingsvermogen.
Het intensieve werk van anesthesiemedewerker ligt haar. Het is een verantwoordelijke baan, waarbij zij vóór, tijdens en ná de operatie de patiënten begeleidt. Ze legt zich toe op kinderen. Dat kan de creatieve Olja als geen ander. Ze stelt de jonge patiëntjes gerust met tekeningen of vouwen met papier.
Ze legt zich toe op kinderen. Ze stelt de jonge patiëntjes gerust met tekeningen of vouwen met papier. Foto: Eigen foto
In maart 2017 gaat Olja samenwonen met Harm Jan Meier, die ze na haar scheiding ontmoet bij basketbalclub Donar. Het stel verhuist anderhalf jaar later naar de Rijksstraatweg.
De levenslustige Olja kan ineens heel veel dingen niet meer
In 2021 krijgt ze plotseling problemen met haar gezondheid; waar Olja de ene week nog driemaal grote afstanden hardloopt, kan ze twee weken later van vermoeidheid de trap niet eens meer oplopen. Eerst wordt nog gedacht aan corona, maar later blijkt het pulmonale hypertensie te zijn; een zeldzame aandoening, waarbij er een hoge bloeddruk in de longvaten ontstaat. Het gevolg bij Olja is dat ze vaak met een enorm hoge hartslag rondloopt. In veel gevallen kan medicatie de ziekte remmen, maar niet bij Olja. Tijdens een hartkatheterisatie blijkt dat haar waarden constant schommelen, waardoor een medicijn nooit optimaal kan werken.
Olja fietst door de straten van Haren. Foto: Eigen foto
De levenslustige Olja, die schildert, sport, werkt en moeder is, kan ineens heel veel dingen niet meer. Zelfs met werken moet ze stoppen. Olja kan dat maar moeilijk accepteren. Hoe kan ze dat ook! Pulmonale hypertensie komt het meest voor bij oudere mannen met overgewicht: alles wat zij niet is! En nu is zij aan de beurt…
En nu zij iets vraagt, kan niemand haar iets teruggeven
Haar ziektebeeld is volkomen onvoorspelbaar. Het ene moment gaat het prima, het andere moment voelt Olja zich superslecht. Als ze zich zo goed voelt dat ze ergens heen gaat, ziet ze er op haar best uit. De buitenwereld kan dan ook niet goed inschatten hoe slecht het met Olja gaat. Misschien weet ze dat zelf niet eens. Ze heeft immers nog een afspraak in Amsterdam in de agenda staan over medicatie die haar hart misschien kan helpen. Dat – en de gedachte dat die grappige, sportieve, mooie Olja het altijd wel redde – maakt dat haar dood, in de ochtend van zondag 14 juli 2024, toch nog als een verrassing komt.
Olja Maier wordt maar 44 jaar jong, maar leeft haar leven zo intens dat het soms wel 88 jaar lijkt.
Olja Maier wordt maar 44 jaar jong, maar leeft haar leven zo intens dat het soms wel 88 jaar lijkt. Foto: Eigen foto
Het voelt oneerlijk. Die sterke Olja, met haar wilskracht en discipline, die niets te veel is, die altijd klaarstaat voor anderen, die altijd veel te weinig aan zichzelf denkt. Zij die zoveel aan de wereld heeft gegeven. En nu zij iets vraagt, kan de wereld – kan niemand haar iets teruggeven.
