Voorrang voor statushouders op sociale huur? 'We moeten de schaarste verdelen'

De opgave is groot: in zes weken tijd zouden 7500 statushouders, asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben gekregen, een woning moeten krijgen.Het Rijk en de gemeentes halen de taakstelling voor de rest van het jaar naar voren om ruimte te scheppen in de asielzoekerscentra.

Zes weken, ingegaan op 1 juli, is kort. Of gemeenten het gaan halen is de vraag. De meeste statushouders moeten worden gehuisvest door grote steden zoals Amsterdam (502), Den Haag (315), Utrecht (276), Rotterdam (268). In het Noorden hebben Groningen (154) en Leeuwarden (139) veel werk te verzetten.

De gemeente Utrecht, die al een achterstand had in de huisvesting van statushouders, neemt daarom een radicale en omstreden maatregel. Alle sociale huurwoningen die vrijkomen gaan zes weken lang vrijwel uitsluitend naar statushouders, op enkele urgente gevallen na. Terwijl de reguliere wachtlijst voor sociale huur elf jaar is.

Burgemeester Jaap Velema van Westerwolde juicht de stap van Utrecht toe. Om Ter Apel te ontlasten zijn extreme ingrepen nodig. Hij roept andere gemeentes op om het voorbeeld van Utrecht te volgen.

De veiligheidsregio Groningen is nog met burgemeesters, corporaties en vastgoedeigenaren in overleg over hoe de huisvesting van statushouders te versnellen en hoopt binnenkort bekend te maken hoe de bijdrage in de provincie Groningen eruit zal zien. In totaal moeten 331 statushouders worden gehuisvest.

,,We hebben met interesse kennis genomen van het plan in Utrecht”, laat woordvoerder Hans Coenraads weten. ,,Er is contact geweest over hoe Utrecht de uitvoering voor zich ziet. We betrekken het idee in de overleggen.”

Ook de woningcorporaties hebben het Utrechtse plan besproken. ,,We vinden het voor ons geen goed idee”, zegt Elles Dost van woningcorporatie Lefier, die verhuurt in Groningen, Midden-Groningen, Stadskanaal, Borger-Odoorn en Emmen. ,,Ten eerste hebben we de huisvesting van statushouders in Groningen en Drenthe beter op orde. We hebben geen grote achterstanden zoals in Utrecht. Ten tweede willen we de woningvoorraad niet op slot zetten voor andere urgente gevallen, zoals slachtoffers van huiselijk geweld of mensen in de maatschappelijke opvang. We moeten de schaarste verdelen.”

Bij Lefier gaat ongeveer 25 tot 30 procent van de woningen naar mensen die met spoed een woning nodig hebben. Statushouders krijgen altijd al deze ‘urgentie’ toegekend. Van het totale aantal urgente gevallen maken statushouders bij Lefier ongeveer 7 procent uit.

Lefier ziet zonder extra voorrang genoeg mogelijkheden om de huisvesting van statushouders te versnellen, met bijvoorbeeld flexwoningen en tijdelijke voorzieningen. ,,Als je elke vrijkomende woning aan vergunninghouders zou toewijzen kun je ook niet meer sturen. We willen ook kijken naar de draagkracht van wijken, en bijvoorbeeld voorkomen dat een alleenstaande asielzoeker in een gezinswoning terecht komt.”

Ook de Drentse corporatie Actium denkt met ‘extra inzet, creativiteit én samenwerking’ voldoende woningen voor statushouders te kunnen leveren zonder extra voorrang te verlenen. ,, Daar zijn we blij mee, want eigenlijk willen we niet moeten beoordelen wie nou meer voorrang heeft dan een ander’’, zegt woordvoerder Hanneke Nijman. ,,Alle vrijkomende woningen reserveren voor deze groep zou een groot effect hebben op andere woningzoekenden.”

In de provincie Drenthe wordt niet zoals in Groningen gewerkt aan een apart gezamenlijk plan, laat de Veiligheidsregio weten. ‘Wij zijn ondersteunend’, aldus de woordvoeder. De taakstelling ligt bij de gemeenten. In Drenthe gaat het in totaal om een opgave van 179 statushouders.

,,Wat in Utrecht gebeurt, is hier echt niet aan de orde”, zegt woordvoerder Eddy Beuker van de gemeente Assen. Assen liep al voorop met de huisvesting van statushouders, onder meer door de nieuwe tussenvoorziening Boshof, een omgebouwd revalidatiecentrum, voor statushouders en spoedzoekers. Dit soort tijdelijke tussenvoorzieningen noemt het Rijk ook als oplossing voor versnelde huisvesting van statushouders. Maar zoiets binnen zes weken realiseren, middenin de zomer, is wel een uitdaging.