Lolke Weegenaar met zijn hond Bella in de werkkamer van zijn landgoed in Onderdendam. Foto: Corné Sparidaens
Stichting WAG stopt ermee. Na tien jaar van rechtszaken tegen de NAM, vol frustraties én euforie, is het mooi geweest. Voorzitter Lolke Weegenaar blikt terug. ,,De prijs was hoog, maar op de momenten van euforie wist ik dat ik het niet voor niets deed.’’
Lolke Weegenaar (68) zit er ontspannen bij in de werkkamer van zijn landgoed Ouden Bosch in Onderdendam. Op het eerste gezicht is niet te zien dat hij tien jaar lang een juridische oorlog voerde tegen de NAM. Maar de frustratie zit diep.
Weegenaar had hier allang niet meer willen zitten. Hij verloor zijn vrouw met wie hij in 2002 de boerderij kocht en die ombouwde tot een landgoed. Een paar jaar na haar overlijden zette hij ‘met pijn in het hart’ zijn woning te koop. Het was 2011.
Een jaar later kwam de beruchte beving van Huizinge, op 6 kilometer afstand van Onderdendam. Die zorgde ervoor dat mensen niet happig waren om in het bevingsgebied te komen wonen. ,,De telefoontjes van geïnteresseerden naar de makelaar waren steeds hetzelfde: ‘Dat ligt toch zeker niet in het aardbevingsgebied?’ De stroom aan belangstellenden raakte op. Toen werd ik boos’’, zegt Weegenaar.
‘Ik was het eerste lid, en daarmee ook de voorzitter’
Hij nam contact op met advocatenkantoor De Haan, dat op dat moment net bezig was met het op touw zetten van een massaclaim tegen de NAM. Er waren veel meer mensen die last hadden van de waardedaling van hun huis en het aan de straatstenen niet kwijt konden. Samen met de advocaten richtte Weegenaar in april 2013 de stichting Waardevermindering door Aardbevingen Groningen op, kortweg stichting WAG. ,,Ik was het eerste lid en, zoals dat gaat, ook de voorzitter.’’
WAG sleepte de NAM voor de rechter. Tegen wil en dank werd Weegenaar de voortrekker van wat uiteindelijk een jarenlange en slepende strijd voor gerechtigheid zou worden. Een strijd tegen afstandelijkheid en bureaucratie. Tegen DigiD-muren, lastige formulieren en lange wachtlijsten. Daar weet Weegenaar persoonlijk maar al te veel van: hij diende zes schadeclaims in voor bevingsschade aan zijn woning.
Tijdens een bijeenkomst op 17 april 2013 waren de benodigde honderd leden in een mum van tijd binnen. Samen met secretaris Francis van der Kamp en penningmeester Anne Maris ondernam Weegenaar een ware veldtocht door de provincie om nog meer medestanders te werven tegen het machtige oliebedrijf. ,,David tegen Goliath kon beginnen.’’
Lolke Weegenaar verzamelde het nodige papierwerk door zijn juridische strijd. Foto: Corné Sparidaens
‘Toen is er iemand boos naar buiten gelopen, dat was ik’
De onderhandelingen met de NAM verliepen vanaf het eerste moment stroef. Twee dingen vond Weegenaar opmerkelijk. De NAM wilde de nieuwsbrieven van de stichting WAG aan haar leden controleren. Daarnaast pleitte Gerard Schotman, de toenmalige topman van de NAM, voor een soort zakelijke samenwerking.
,,Hij zei: ‘Wij kunnen nu wel een regeling met jullie treffen, maar dan moeten wij andere mensen ook compenseren. Als jullie ideeën hebben hoe we dat kunnen voorkomen, dan graag.’ Toen is er iemand boos naar buiten gelopen. Dat was ik. Hoe kun je nu schade claimen bij een partij die verwacht dat jij hun problemen gaat oplossen? Bizar’’, zegt Weegenaar.
De onderhandelingen ontploften en een oplossing leek uit zicht. Het was wachten tot de rechter een oordeel zou vellen.
Toen was het september 2015. De dag waarop de rechtbank een uitspraak deed in de zaak. David won het van Goliath. ,,Totale verbijstering bij de NAM, en wij leefden in euforie. We konden ons nauwelijks voorstellen dat we werkelijk hadden gewonnen’’, zegt Weegenaar met een glimlach. Opnieuw stroomden de aanmeldingen binnen en groeide de stichting gestaag verder tot een ledental boven de 1700.
Maar de NAM gaf zich niet gewonnen. Het oliebedrijf ging in hoger beroep en kwam met bezwaren: een document van 3000 pagina’s. ,,Op dat moment zonk de moed mij in de schoenen. Hoe gingen we dit ooit winnen? Alleen al door zo’n document heen moeten ploeteren, dan voel je je heel klein tegenover zo’n enorm en machtig bedrijf’’, zegt Weegenaar.
In januari 2018 volgde het vonnis. En warempel, stichting WAG wist opnieuw te winnen. Ook het gerechtshof koos de kant van de burger. ,,Toen sprong het ledenaantal opnieuw omhoog, naar 5000. Ik wilde gelijk aan tafel met Gerard Schotman. De rechter had bepaald dat de NAM ons moest betalen, maar niet hoeveel.’’
Tien jaren juridische strijd tegen de NAM maakten Lolke Weegenaar gefrustreerd, maar soms ook euforisch. Foto: Corné Sparidaens
Er begon, zoals Weegenaar het graag noemt, een ‘modellenstrijd’. Veel econometrie, veel statistiek. Er waren op een gegeven dertien verschillende rekenmethodes om de waardedaling te bepalen. Met een aantal gelijkgestemden toog Weegenaar naar Den Haag om op het ministerie van Economische Zaken te onderhandelen.
Onder de aanwezigen was een topambtenaar van het ministerie, de directeur-generaal gaswinning bovengronds. ,,Dat ‘bovengronds’ vond ik grappig. Dat suggereerde dat er ergens ook één ondergronds zit, die we nooit hebben gezien’’, zegt Weegenaar.
Vervolgens klinkt het ernstiger: ,,Die mevrouw zei met felle toon: ‘Nu moet u niet zo raar doen, meneer Weegenaar.’ Dat is me altijd bijgebleven.’’ En professor George de Kam, die de stichting bijstond en onderzoek deed naar rekenmethodes, werd volgens Weegenaar door een van de aanwezigen neergezet als een schooljongen die er niks van snapte. ,,Ik was daar echt boos over.’’
Inmiddels ging de rechtszaak tegen de NAM weer verder. Maar leden van WAG werden ongedurig. ,,Hun geduld was op. Ze zeiden: ‘Wij willen ons geld en wij willen het nu.’ Toen begon het dreigen en het schelden. Ik kreeg veel vervelende mails’’, zegt Weegenaar. ,,De meesten vonden dat we prima werk deden, of vonden het zelfs geweldig. Maar er hoeven er maar een paar te zijn die het verzieken. Het gaat misschien om 5 procent, maar je krijgt er wel gedonder mee.’’
Het greep hem aan. ,,Daar heb ik een tik van gehad. Want voor wie deed ik het nu in vredesnaam?’’
Daar kwamen de spanningen met advocatenkantoor De Haan nog eens bovenop. Een van de advocaten noemde hem ‘lastig en koppig’. Het zorgde ervoor dat Weegenaar wilde stoppen als voorzitter. Hij was alle frustratie en boosheid zat. Maar een vervanger zoeken lukte niet, dus pakte Weegenaar de draad toch weer op. ,,Maar het mailverkeer wilde ik echt niet meer.’’
Uiteindelijk koos WAG ervoor, in overleg met alle leden, om een schikking met de NAM te treffen. ,,Het bleek heel lastig om écht te gaan winnen. Het duurde zo vreselijk lang. Dat was de grootste teleurstelling. Mijnbouwbedrijven laten een procedure zo lang mogelijk duren.’’
‘Dan wordt het heel moeilijk om niet even hartgrondig te vloeken’
Er waren ook nog flinke kosten gemaakt door de inmiddels duizenden leden. Alles bij elkaar na tien jaar een bedrag van 1,6 miljoen euro(zie kader). Een van de leden opperde dat bedrag bij staatssecretaris Hans Vijlbrief (D66) los te peuteren. De reis naar Den Haag werd opnieuw ingezet.
Lolke Weegenaar koos er met stichting WAG voor om te schikken met de NAM. Foto: Corné Sparidaens
Schikking met de NAM, vervolg via het IMG
Vanwege de Tijdelijke Wet Groningen kon stichting WAG niet door met de zaak tegen de NAM. In die wet stond dat het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) – in 2020 in het leven geroepen om schade af te handelen – bij een rechterlijke uitspraak over de schadeclaim tegen de NAM geen aanvraag voor waardedaling meer kan behandelen, zelfs niet als die uitspraak voor bewoners nadelig uitpakt.
Dat betekende dat veel huiseigenaren risico liepen om een te laag of zelfs geen schadebedrag te krijgen bij een vonnis, zonder de mogelijkheid om daarna alsnog bij het schadeloket aan te kloppen. Reden voor veel WAG-deelnemers om te willen stoppen.
Daarom besloot WAG de stekker uit de rechtszaak te trekken en te schikken met de NAM voor een bedrag van 1,8 miljoen euro. De stichting stapte over naar schadeafwikkeling via het IMG. Inmiddels heeft het instituut 515 miljoen euro betaald voor 114.000 huiseigenaren.
Stichting WAG krijgt daarnaast in totaal 1,6 miljoen euro van het ministerie van Economische Zaken om de zogenaamde succesfees, een vooruitbetaling die leden deden aan de stichting om de rechtszaken te kunnen betalen, volledig te vergoeden. Dat bedrag wordt uitgekeerd via het IMG.
Wéér raakte Weegenaar gefrustreerd. ,,De nieuwe directeur-generaal gaswinning bovengronds was te laat en had de stukken niet gelezen. Omdat ze niet was voorbereid, wilde ze het bij de nieuwe commissie onder leiding van oud-Tweede Kamerlid Pieter van Geel neerleggen. Dan wordt het heel moeilijk om niet even hartgrondig te vloeken. Gefrustreerd reden we naar huis.’’
Uiteindelijk kwam afgelopen april het goede nieuws en kreeg de stichting de toezegging van Vijlbrief dat 1,6 miljoen euro werd uitbetaald. De NAM kocht de zaak voor 1,8 miljoen euro af. Jarenlang stond WAG dik in het rood, maar nu was dat opgelost en konden de kosten worden gedekt. Zo wist stichting WAG de missie te volbrengen.
‘Het duurde tien jaar, maar de rechtspraak heeft gezegevierd’
Nog liever had de stichting van de NAM gewonnen, want daar was het haar om te doen. Voor Weegenaar ‘enorm frustrerend’. Toch blijft hij positief. ,,Het was natuurlijk vreselijk zuur dat we die zaak moesten intrekken, maar uiteindelijk denk ik dat het recht gewonnen heeft. Mede dankzij de parlementaire enquête kan er nu veel meer. Het duurde tien jaar, maar de rechtspraak heeft gezegevierd en de onderste steen is boven.’’
Lolke Weegenaar. Foto: Corné Sparidaens
Afgelopen woensdag vierde WAG haar uiteindelijke overwinning met de laatste jaarvergadering. Na tien jaar zit het erop voor de stichting met 5000 leden. Weegenaar stak ‘zeker 3000 uur’ in de zaak. ,,Dat zijn twee fulltime werkjaren.’’
De boosheid en frustratie van tien jaar knokken hebben plaatsgemaakt voor opluchting en applaus.En als toegift cabaret, door Weegenaar zelf geschreven. Met vanzelfsprekend een rolletje voor de beruchte directeur-generaal gaswinning bovengronds. ,,Zo kan ik mijn boosheid toch nog kwijt. De prijs was hoog, maar op de momenten van euforie wist ik dat ik het niet voor niets deed.’’
Op woensdag 24 mei hield stichting WAG de laatste jaarvergadering en blikten de bijna 500 aanwezige leden terug op het tienjarige jubileum. De sfeer was opgewekt. ,,Ik zie meer glimmende gezichten dan vorig jaar’’, zei voorzitter Lolke Weegenaar. In zijn afscheidsrede keek hij dankbaar terug. ,,Het zit erop. De klus is geklaard. Dank voor de inzet en dank voor het resultaat. We hebben geschiedenis geschreven.’’
Onder de aanwezigen waren de advocaten van De Haan en oud-burgemeester Albert Rodenboog van Loppersum. Zij kregen applaus, net als medebestuursleden van WAG secretaris Francis van de Kamp en penningmeester Anne Maris, die door Weegenaar werden geprezen. Een staande ovatie was er voor hemzelf. ,,Wij hebben echt wel ons steentje bijgedragen, maar jij hebt de kar getrokken’’, sprak Van de Kamp.
Na het formele deel van de vergadering was er cabaret. De NAM werd uitgebreid op de hak genomen, tot genoegen van de aanwezigen. Weegenaar schreef het cabaret zelf: ,,Ik moest tien jaar boosheid toch kwijt, dus laat ik ze dan maar bespottelijk maken.’’ Trots werd na het cabaret door de aanwezigen het Grunnens Laid ingezet.
