Tonnis Musschenga en Kees Bijmolt (rechts) in 2010 op de Tjamsweersterbrug, onderdeel van de Stadsloop in Appingedam. Foto: Archief Kees van de Veen
Een komisch moment tijdens de gemeenteraad van Eemsdelta, toen raadslid Cees van Ekelenburg openbaarde dat de Tjamsweersterbrug in Appingedam te koop staat op bruggenbank.nl. Maar deze website blijkt bloedserieus. Vijf vragen over de ‘Marktplaats voor bruggen’.
1. Wat is de Bruggenbank?
De Bruggenbank is een soort Marktplaats voor oude bruggen, om ze een tweede leven te bieden en ze op een andere plek opnieuw te laten gebruiken. Oprichter Jan Brouwer had het idee al in de jaren 80 en legde de domeinnaam vast, maar de tijd bleek nog niet rijp. ,,Het ging gemeenten toen vooral om de kosten en minder om milieubewust zijn.’’
Die tijden zijn veranderd. ,,Hergebruik van bruggen is circulair en duurzaam. Je bespaart veel CO2-uitstoot omdat je geen nieuwe hoeft te bouwen’’, zegt Brouwer. ,,Dat kan ook prima, want Rijkswaterstaat heeft berekend dat 60 procent van de afgedankte bruggen nog niet aan het einde van hun levensduur zijn. Zo kan een autobrug vaak prima worden hergebruikt als fiets- of voetgangersbrug.’’
Ook delen van een brug zijn volgens Brouwer vaak recyclebaar. ,,De val, of ‘klap’ in het Gronings, kun je vaak nog prima hergebruiken. Dat is het asfaltgedeelte van een ophaalbrug waar de auto’s overheen rijden. De hameistijlen (de betonnen palen waar het contragewicht van de brug op rust, red.) gaan kapot als je ze losmaakt en opnieuw wilt gebruiken.’’
2. Wat kost dat, zo’n tweedehands brug?
Een nieuwe brug kan meerdere miljoenen euro’s kosten, maar de bruggen op de Bruggenbank zijn een stuk goedkoper. ,,Soms koopt de nieuwe eigenaar een brug voor het symbolische bedrag van een euro. Soms wordt er meer voor betaald. Maar nooit grote bedragen, het maximum is wel zo’n 15.000 à 20.000 euro’’, zegt Brouwer.
3. Wat voor kopers komen een kijkje nemen?
Volgens Brouwer zijn het meestal overheden zoals gemeenten die komen neuzen in het bruggenaanbod om een bod uit te brengen. ,,Maar soms zitten er ook particulieren tussen. Bijvoorbeeld een boer die graag een brug over een sloot op zijn erf wil leggen. En we hebben een oude voetgangersbrug uit Leiden bij het Radboud-ziekenhuis in Nijmegen geplaatst. Die verbindt nu twee parken met elkaar.’’
Als er een nieuwe eigenaar gevonden is, hangt het af van het type brug of deze via de weg of het water naar de nieuwe plek wordt vervoerd. ,,Soms ligt een brug ook bewaard op de gemeentewerf. Ze kunnen daar niet eeuwig blijven liggen, maar de gemeente heeft vaak ook wel even geduld.’’
4. En de Tjamsweersterbrug, waarom is die te koop?
Met de brug in Appingedam zijn al jaren problemen. De verouderde brug is niet bestand tegen vrachtverkeer en landbouwvoertuigen. Daarom moet het zware verkeer al sinds 2008 flink omrijden als het het Damsterdiep wil oversteken, bijvoorbeeld via de Jukwerderbrug of verderop over de Eekwerderdraaibrug in Loppersum. De brug moet vervangen worden door een nieuwe brug in goede staat.
De gemeente is dat al jaren van plan, maar een nieuwe brug kost miljoenen en moet passen in de omgeving. Zo hoort bij de brug een brugwachterswoning en liggen het oliemolencomplex de Eendragt met een rijksmonumentale fabrieksschoorteen en landgoed Ekenstein vlakbij.
5. Wanneer wordt de Tjamsweersterbrug verpatst?
De brug staat sinds 2020 op de Bruggenbank, maar een geïnteresseerde mogelijke koper is nog niet gevonden. De brug is nog in gebruik, dus zo’n ramp is dat niet. De gemeente heeft voorgesorteerd op de toekomstige vervanging door de brug alvast aan te bieden. Volgend jaar moet er een nieuw plan voor een vervanging komen. Voorlopig blijft de Tjamsweersterbrug dus nog wel even liggen waar ie ligt.
Brouwer verwacht dat de brug niet veel geld zal kosten. ,,Ik kan me voorstellen dat de gemeente ‘m voor een passend bedrag van de hand doet. Vaak vinden gemeenten het eervol als hun oude brug een mooie nieuwe plek krijgt.’’
In Appingedam ligt al een brug die deels uit hergebruikte materialen bestaat. De Oling-brug is deels gebouwd met liggers uit een viaduct bij de zuidelijke ringweg A7 bij Groningen. Via de Bruggenbank kwamen de liggers op hun nieuwe bestemming terecht.
