Het lijkt er binnenkort toch echt van te komen, een rechts kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB. De vier zijn optimistisch maar hun onderhandelingen worden nog lastig genoeg.
Het wordt in de woorden van de VVD een ‘centrum-rechts’ kabinet. In de woorden van GroenLinks-PvdA en D66 wordt het eerder een ‘radicaal-rechts kabinet’. Ze verweten met name Dilan Yesilgöz en Pieter Omtzigt dat ze met een camouflage-tactiek alsnog Geert Wilders aan de macht helpen.
In het kamerdebat over het verslag van informateur Kim Putters lukte het de tegenstanders van het rechtse kabinet-in-wording woensdag niet om de onderhandelende partijen uit elkaar te spelen. De vier onthielden zich van verwijten over en weer zoals tijdens het debat over het verslag van Ronald Plasterk zes weken geleden. Ze leken elkaar zelfs te steunen.
Van Zwol (CDA) en Dijkgraaf (SGP) worden informateur
Wilders kondigde meteen aan het begin al aan dat hij een motie in zou dienen om twee informateurs aan het werk te zetten; de ervaren topambtenaar van CDA-huize Richard van Zwol en de al even door de wol geverfde SGP-politicus Elbert Dijkgraaf.
Van Zwol en Dijkgraaf gaan meteen aan de slag en hebben acht weken de tijd. Maar het moet ook wel in een week of vijf voor elkaar zijn, voorspelden optimistische Kamerleden van de vier partijen.
De stemming onder de vier onderhandelaars leek vrij goed tijdens het debat. Wilders leek helemaal in een opperbeste stemming en kon achter het spreekgestoelte zijn lachen niet inhouden bij zijn eigen en andermans grapjes.
‘Gru en de 36 minions’
Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA stelde dat hij een ‘messias-complex’ heeft door telkens net te doen alsof het héle volk hem heeft gekozen. Hij en partijleiders als Rob Jetten van D66 en Henri Bontenbal van het CDA vielen hem aan omdat de PVV bij veel kamerdebatten afwezig is, omdat de andere PVV-Kamerleden weinig vrijheid zouden krijgen van Wilders.
,,Gru Wilders en de 36 minions’’, grapte Timmermans. Wilders wist het eenvoudig te pareren: ,,Met een oppositie van zulk niveau krijg ik het wel heel gemakkelijk.’’
Caroline van der Plas en Pieter Omtzigt ogen weliswaar vermoeid maar vooral Van der Plas verdedigt de plannen voor het rechtse kabinet met volle kracht.
Omtzigt beantwoordde kritiek van links dat hij nu een radicaal-rechts kabinet-Wilders in het zadel helpt geroutineerd met telkens dezelfde redenering. Eerst had hij afspraken uit het vuur gesleept over de rechtsstaat, daarna had hij voor elkaar gekregen dat er geen normaal kabinet komt met de fractievoorzitters als minister, maar een extraparlementair kabinet.
Niemand hapt op gepor van SP’er Dijk
Jimmy Dijk, de nieuwe partijleider van de SP, uit Groningen, probeerde de formerende partijen uitspraken te ontlokken over de chemie tussen de vier. ,,Die is geweldig’’, glunderde Wilders. Maar ze maakten beiden een grap over een leugendetector en ook in de bankjes van de VVD en BBB kon er wel om gelachen worden.
Dijk porde verder over waarom de andere drie Wilders nou niet als premier wilden, maar kreeg daarop eigenlijk geen antwoord. Niemand hapte.
Dilan Yesilgöz van de VVD gaf in haar bijdrage wel voeding aan wat scepsis over het centrum-rechtse kabinet. Ze ontkende dat ze de deur voor Frans Timmermans had dichtgegooid. Dat hadden de kiezers gedaan door zo massaal voor rechts te kiezen, stelde ze.
‘Nu of nooit voor rechtse samenwerking’
Volgens Yesilgöz is het nu of nooit voor de rechtse samenwerking. Maar als de onderhandelingen uiteindelijk toch nog zouden mislopen, komt volgens haar ,,de heer Timmermans gewoon aan de bal’’.
Dat het nog lastige onderhandelingen gaan worden, werd ook wel duidelijk. De partijen willen weliswaar alleen een akkoord op hoofdlijnen, maar willen wel harde afspraken over de financiën. Dat maakt het al lastig om veel plannen open te houden.
Bovendien stelde bijvoorbeeld Omtzigt dat hij niet te veel afspraken wil, maar alleen over de punten die hij heel belangrijk vindt. Dat geldt net zo goed voor de andere drie. Waarmee er toch weer veel ‘belangrijke’ punten op tafel komen te liggen de komende weken. Wilders kondigde alvast aan dat hij zich hard gaat opstellen tijdens de onderhandelingen, omdat hij vindt dat hij nu wel genoeg heeft ingeleverd.
