Informateur Kim Putters is eruit: Nederland wacht een zogeheten programkabinet. Wie de premier wordt, is nog onduidelijk.
Het ziet ernaar uit dat Nederland een zogeheten programkabinet krijgt. Dat is in dit geval een kabinet van vier partijen die de meerderheid vormen, die losjes wat afspraken maken en die partijloze ministers verwelkomen. De vier fractievoorzitters treden er niet tot toe, ze hebben afgesproken allen in de Tweede Kamer te blijven. Dat betekent een streep door het premierschap van PVV-voorman Geert Wilders.
Het is helemaal niet ongebruikelijk dat de grootste partij níet de premier levert. Neem de legendarische premier Drees, de grote man achter onze sociale zekerheid. De KVP (later opgegaan in het CDA) was de grootste partij, nam deel aan de regering en PvdA’er Drees was premier. Andersom kan ook. De PvdA veruit de grootste, in 1977, toch leverde het CDA met Van Agt de premier. Of neem het kabinet Biesheuvel. De PvdA was de grootste partij, de KVP de grootste regeringspartij en het was de ARP die de premier leverede.
Wilders’ klaagzang dat hem het premierschap op ‘staatsrechtelijk onjuiste wijze is afgepakt’ slaat dan ook nergens op. Hij zit al maanden aan een onderhandelingstafel met drie partijen, waarmee hij dolgraag een regering wil vormen. Op de ene dag laat hij weten dat ‘de liefde voor mijn land en de kiezer’ belangrijker is dan ‘mijn eigen positie’. Na een nachtje slapen is het daarmee gedaan en kruipt hij in de slachtofferrol.
Stel nou eens dat Wilders wel premier was geworden. Nog los van het feit wat dat had betekend voor het internationale aanzien van Nederland, bedenk hoe het zou gaan met de PVV-fractie in de Tweede Kamer. Die had dan bestaan uit 37 mannen en vrouwen, van wie niemand lid is van de PVV. Zonder sterke voorman zou dat een kruiwagen worden, waar de ene na de andere kikker zou uitspringen.
Wilders speelt het slachtoffer, de rol die hem op het lijf is geschreven, maar haalt ondertussen opgelucht adem. Geen premierschap betekent geen ongemakkelijke toestanden in het buitenland en hij kan zijn eigen fractie goed in het gareel houden. Zodat een kabinet met zijn PVV tenminste overlevingskansen heeft.
