Noorden blijft ver weg en plannen dreigen te verzanden in verdeel- en heerspolitiek

,,Kom je hélemaal uit het Hoge Noorden?’’, is nog steeds een van de meest gehoorde vragen voor een Groninger in Den Haag. Het blijft opmerkelijk dat een treinreis van Groningen naar Den Haag zo’n drie uur kost terwijl Groningen-Brussel nog geen vier uur hoeft te duren met de Eurostar-hogesnelheidstrein.

Als het tenminste normaal gaat. Neem een willekeurig treinreisje naar de hofstad deze week. De intercity houdt er op station Assen na een kwartiertje van mislukte herstartpogingen mee op en iedereen mag overstappen op een andere trein. Die blijft eerst bij Meppel een tijdje stilstaan, rijdt na de overstap in Zwolle naar Leiden, waar weer een stremming volgt. Nog twee overstappen om uiteindelijk Den Haag Centraal te bereiken. Dik vier uur later.

Autorijden is veel sneller, gemakkelijker en biedt privacy. Maar wie regelmatig in Den Haag moet zijn, wil al die reisuren graag een beetje nuttig besteden. Dat weten wij noordelingen, maar dat weten ook de Haagse ambtenaren.

Een paar honderd inwoners van Winschoten wilde deze week naar een hoorzitting van het ministerie van Economische Zaken over zoutwinning bij hun woonplaats. Kom maar naar de stad Groningen, naar Martiniplaza, was de reactie van het ministerie.

Groningen-stad is nog een béétje bereikbaar voor de Haagse ambtenaren, blijkbaar. De inwoners mogen allang blij zijn dat ze niet naar Den Haag hoeven, waar normaal dit soort hoorzittingen gehouden worden.

Het is vanwege die afstand voor de langeafstandsreiziger al vele jaren een logische wens: leg nou eindelijk eens die Lelylijn aan. Het nu demissionaire kabinet wil dat wel en waarschijnlijk het nieuwe kabinet dat nu geformeerd wordt ook wel, als het niet te duur wordt. Maar er liggen wel erg veel hobbels op de weg. En het mislukken van de Zuiderzeelijn enkele tientallen jaren geleden was bijna traumatisch.

Een van die hobbels is de interne verdeeldheid in het Noorden. De projectgroep Lelylijn gaf daarvoor dinsdag maar even een voorzet. Wat wíl het Noorden nu eigenlijk? Een snelle lijn zonder tussenstops, in één keer naar Groningen en dan meteen door naar Duitsland en Scandinavië? Of een langzame trein met stations in Emmeloord, Lemmer, Heerenveen, Drachten en Leek?

En willen de natuurclubs wel dat de lijn door meren en bijzondere landschappen gaat? En willen de kleine gemeenten langs de lijn wel extra woningen en kantoren?

Dan hebben we het nog niet eens over de aftakking naar Leeuwarden. Allemaal voer voor onenigheid tussen Stad en Ommeland en Friesland en Groningen. En dus voor ‘Den Haag’ weer een ideaal verdeel en heers-scenario. Zoals zo veel mooie plannen voor het Noorden in zulke discussies verzanden.

Het is niet dat de Tweede Kamer er niets aan wíl doen. NSC en GL-PvdA kwamen ook deze week met een plannetje dat provincies eigen vervoerbedrijven mogen oprichten. Tot nu toe mogen alleen de grote steden in de Randstad dat; stadsvervoer van de GVB in Amsterdam of RET in Rotterdam.

Het Noorden moet het doen met commercieel vervoerder Arriva, die de onrendabele lijnen overnam die de NS niet meer wilde. Als het Noorden zo nodig meer en betere treinen wenst op de drukke lijn Zwolle-Groningen, dan moet het maar pleiten voor marktwerking en dus meer Arriva, reageert telkens de VVD.

De regering gaat intussen een keihard gevecht aan met Brussel om het recht te behouden exclusief met de NS in zee te gaan. Maar dat is dan om voor de rest van Nederland één grote betrouwbare treinvervoerder in leven te houden. Om Brussel koest te houden mag er in het Noorden een beetje geëxperimenteerd worden met marktwerking.

Zelfs met de veerboten is het niet eerlijk verdeeld, vonden Kamerleden zoals Tjeerd de Groot van D66 woensdag tijdens een debat over de Wadden. Want de veerpontjes van de GVB van Amsterdam-Centraal zijn toch immers ook gratis? Dag en nacht, om de tien minuten. Maar voor de veerboten naar de Wadden moet iedereen een duur kaartje kopen en krijgen de eilandbewoners hoogstens een kleine korting.

Maar ja. De Wadden zijn ook weer typisch zo’n onderwerp waarover de politiek vrij hopeloos verdeeld is. Die veerboten varen op duizenden liters vieze stookolie, dat moet eigenlijk elektrisch, vinden de linkse partijen. Maar tegelijk willen ze ook geen stroomkabels door de Waddenzee omdat dat de zeebodem verstoort . Waarmee ook betere veerboten dreigen te verzanden, net als de vaargeul.