Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie) staat de pers te woord na afloop van de behandeling van de spreidingswet door de Eerste Kamer. Foto: Phil Nijhuis
De Eerste Kamer trok zich even niets aan van de formatiebesprekingen in achterkamertjes en koos in de volle schijnwerpers vóór de spreidingswet. Wilders leek compleet verrast en lobbyende Groningse bestuurders pinkten van ontroering een traantje weg.
Plotseling veert iedereen in de Eerste Kamer op. VVD-senator Marian Kaljouw laat na twee lange dagen debatteren dinsdagavond plots weten dat haar hele fractie toch vóór de spreidingswet gaat stemmen. Alle tien de VVD’ers zijn overtuigd geraakt door staatssecretaris Eric van der Burg, die de hele dinsdag lang de blaren van zijn tong praat om zijn wet te verdedigen.
Vaak lijkt de Haagse politiek een toneelstukje en is stiekem alles al beklonken in de achterkamertjes. Daar leek het deze week ook een tijdlang op uit te draaien in het tijdelijke gebouw van de Eerste Kamer.
Actievoerders uit Groningen
Maandag trok er toch nog een groep actievoerders uit Groningen naar de hofstad met grote plastic tassen, om het leed van asielzoekers uit te beelden. De commissarissen van de Koning van Drenthe en Groningen, Jetta Klijnsma en René Paas, zaten de hele tijd op de publieke tribune om de druk op hun collega-politici op te voeren.
De bestuurders van het asielorgaan COA, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en het Interprovinciaal Overleg stonden dinsdagmiddag in de kou op de stoep van het tijdelijk Eerste Kamergebouw een petitie aan te bieden. Niet dat ze niets beters te doen hebben, lieten de bestuurders weten. Maar het hoort bij het politieke handwerk en soms wérkt het nu eenmaal; de druk opvoeren door te laten merken dat iets echt belangrijk voor je is.
De journalisten en politieke duiders konden de stemverhouding van tevoren al voorspellen. 36 linkse stemmen voor, 37 rechtse stemmen tegen en twee eenmansfracties van 50Plus en de onafhankelijke provinciale partijen die de doorslag konden geven.
Dissidenten in de grote fracties
Het zou spannend worden, dat was duidelijk. Zeker omdat er in de Eerste Kamer doorgaans wat oudere, eigenzinnige politici zitten. Vaak mensen met een jarenlange bestuurlijke ervaring die zich de kop niet gek laten maken. En die zich al helemaal niet door een partijleider onder druk laten zetten. Het zat er daarom al in dat er wat dissidenten zouden zijn in de grote fracties van BBB en VVD.
Maar dat plotseling de complete VVD-fractie voor was, kwam toch nog als een verrassing. ,,Mijn hemel’’, twitterde Geert Wilders meteen. Tijdens verkiezingen roepen om transparantie en minder geheime dealtjes is een ding. Maar dat er dan ook écht politiek wordt bedreven in de senaat, dat besluiten vol in de schijnwerpers genomen worden en niet in de bekende achterkamertjes, dat is blijkbaar even slikken. René Paas was er zelfs ontroerd door.
De PVV, JA21, Forum, heel rechts Nederland stond op zijn achterste benen. Had Dilan Yeşilgöz dit nou echt niet anders kunnen regelen? Dit was toch wel het zoveelste voorbeeld van haar zwakke leiderschap. ,,Nee ik ga niet met VVD-senatoren bellen over wat ze moeten stemmen’’, reageerde ze, zoals altijd met een brede glimlach op haar gezicht.
Wilders sprak voor de draaideuren van de formatiebesprekingen tussen PVV, VVD, NSC en BBB van een ,,groot probleem’’. Want de PVV ziet de spreidingswet echt niet zitten. En met het gedoe in de VVD, met de zwakke optredens van Dilan Yeşilgöz erbij, heeft de partij van Wilders de wind in de zeilen.
Het échte volk
Wij spreken namens het échte volk en dat volk ziet die dwangwet niet zitten, lieten Wilders en PVV-senator Alexander van Hattum weten. Wat niet helemaal klopt, reageerde Van der Burg, want waren alle andere parlementariërs niet ook gewoon democratisch gekozen? Spreken die andere Kamerleden dan niet namens hún deel van het volk?
In Groningen en Drenthe werd met bescheiden optimisme gereageerd. De spreidingswet is weliswaar binnen, een eerlijkere verdeling van de asiel-lasten ligt in het verschiet. Maar of de wet in praktijk verschil gaat brengen, hangt helemaal af van hoe het verder gaat met de onderhandelingen over een nieuw kabinet. Weinig kans dat Van der Burg zijn eigen spreidingswet weer als staatssecretaris van Justitie uit mag voeren.
Dus wordt het wachten op de formatiebesprekingen, in de achterkamertjes. Besprekingen die nu alleen helemaal stroef lijken te gaan. Het zwikje journalisten zit weer de hele dag te wachten voor de draaideuren of Wilders, Yeşilgöz, Van der Plas of Omtzigt bij het naar binnen en buiten lopen misschien iets willen zeggen. ,,We hebben een probleem, een groot probleem’’, is alles wat Wilders kwijt wil.
Arend van Wijngaarden is parlementair verslaggever van Dagblad van het Noorden
