Eigenaren Elisabeth en Fred Pels voor Landgoed Ekenstein in Appingedam. Foto: Corné Sparidaens
Landgoed Ekenstein sluit een jaar zijn deuren. ‘De mooie oude dame’ wordt versterkt en gerestaureerd. Het wordt een gemis voor vaste gasten. ,,Een 95-jarige man vond de sluiting zo erg dat hij nog een nachtje is komen logeren.’’
Bezoeker Wim Gremmen neemt plaats op een sofa in de hal van Landgoed Ekenstein in Appingedam. Zijn hond Joppe voelt zich duidelijk thuis in het landgoed: hij gaat naast zijn baasje liggen. Die sommeert zijn trouwe metgezel om gauw weer van de bank af te gaan. Zonde van de zetel als modderpoten de stof vies maken.
Al jaren komt Gremmen vrijwel dagelijks tijdens het uitlaten even langs Ekenstein voor koetjes, kalfjes en een bakje koffie. Maar komend jaar wordt dat een stuk moeilijker. Het landgoed sloot per 1 januari voor minstens een jaar zijn deuren: het wordt versterkt en gerestaureerd. Verhuizers lopen met dozen door de gang, sjouwen meubels heen en weer. Hotelgasten zijn er al niet meer.
‘Mag ik de tietenkamer weer reserveren?’
Een groot gemis voor de werknemers van Ekenstein en voor de trouwe bezoekers, want de plek is geliefd in de omgeving. ,,Er werken hier vijftien mensen, en voor elk van hen komt er dagelijks wel iemand langs om even bij te kletsen. Veel mensen werken hier al heel lang en veel gasten logeren hier al heel lang’’, zegt Elisabeth Pels (74), sinds 1989 de eigenaar van het landgoed met haar man Fred (75).
De Regentenkamer van landgoed Ekenstein in Appingedam. Foto: Corné Sparidaens
Ze neemt plaats in de Regentenkamer, waar een wandschildering uit de achttiende eeuw de gehele muur bestrijkt. ,,Cabaretier Seth Gaaikema kwam hier geregeld en grapte altijd: mag ik de tietenkamer weer even reserveren?’’, zegt Pels. Ze wijst naar de hoek van de kamer, waar een vrouw met ontblote boezem is afgebeeld. ,,Een restaurateur die hier vaak logeerde wist me ooit te vertellen dat precies op die plek minder verf zat. Zo leer je als eigenaar van alles van iedereen die hier verblijft.’’
‘Een koor dat geen dirigent nodig heeft’
Carin Allersma, die bevriend is met Pels en haar assisteert bij het runnen van het hotel en nu ook bij de versterking, roemt de hechte band tussen de werknemers. ,,Iedereen gaat zelfstandig te werk en dat komt toch feilloos samen. Dat vind ik een kwaliteit van Ekenstein. Er is hier geen jacuzzi of overdreven luxe, de aantrekkingskracht zit ‘m in de cultuurhistorie en in het betrokken personeel.’’
René de Vries (91) komt al 35 jaar dagelijks langs en sluit zich bij die woorden aan, terwijl ook hij in de hotelhal geniet van een kop koffie. ,,Het is als een koor dat geen dirigent nodig heeft.’’ De Vries roemt de hartelijke sfeer en de gastvrijheid. ,,Als de medewerkers met de gasten praten, valt het me op dat ze écht luisteren.’’
‘We droomden weer van ons eigen pand’
Ooit huurde het echtpaar Pels een zestiende-eeuws monumentaal hotel in Middelburg. Dat beviel goed, maar een vereiste investering bleek te prijzig. Het stel verhuisde in 1978 naar Delfzijl en kocht daar een hotel. Tien jaar later stond Ekenstein te koop en begon het te kriebelen. ,,We droomden weer van een historisch pand, en deze plek was zó mooi’’, zegt Pels.
Jaren voordat Ekenstein in handen van het echtpaar Pels kwam, woonde Ritie Zuur (76) er als kind. Haar vader, Dolf Robertus, huurde het terrein tussen 1950 en 1979 van de gemeente. Ze mag dan al jaren in een hoekwoning in hartje Appingedam wonen, Zuur koestert veel warme jeugdherinneringen aan Ekenstein. Aan de keukentafel spreidt ze een verzameling zwart-witfoto’s voor zich uit.
‘Het maakte veel indruk op me’
,,Het was een geweldige en bijzondere plek om op te groeien. Mijn slaapkamer was de mooiste, aan de voorkant met het gele balkon. Ekenstein voelde als een kasteel met een prachtig bos’’, denkt Zuur terug. Er waren kastanjebomen en beukenbomen, een park vol herten, zwanen, ganzen en volières met vogels. Haar opa verzorgde de dieren. ,,Ik hielp hem vaak met voeren, vond dat fantastisch.’’
Ritie Zuur met haar man Ben in Appingedam. Ze woonde als kind op Ekenstein. Foto: Corné Sparidaens
Als meisje van een jaar of 8 koekeloerde ze bovenaan de trap door de ijzeren pijlers naar de feesten op de begane grond. ,,Al die jonge mensen in chique feestjurken en smokings. Plezier aan het maken, dansen op muziek. Het maakte veel indruk op me.’’
Verstoppertje in de wijnkelder
Van jongs af aan hielp ze mee in de keuken en bij het buffet. Alles moest wijken voor het hotel. ,,Als er meer gasten dan kamers dreigden te komen, zei mijn vader nooit nee. Dan moesten we als kinderen bij elkaar op de kamer slapen. Maar we wisten niet anders’’, zegt Zuur over zichzelf, haar jongere zus en twee jongere broers.
De vijver van Landgoed Ekenstein. Foto: Corné Sparidaens
Ritie Zuur als kind bij de vijver van Landgoed Ekenstein, waar ze in haar jeugd woonde. Eigen foto
Doordat Zuur zo dicht bij de gasten leefde, bouwde ze een band met hen op. ,,Sommige mensen woonden een jaar lang op een kamer. Die begonnen dan echt als familie te voelen. Als kind speelde ik ook veel met hun kinderen. Dan gingen we verstoppertje spelen in de wijnkelder of schaatsen op de vijver. Soms denk ik wel: hoe zou het nu met hen gaan?’’
‘Hij heeft het Ekenstein-gevoel meegekregen’
Toen ze op een dag voor het laatst de deur achter zich dicht trok op Ekenstein, voelde het meteen als een gemis. De afgelopen jaren kwam ze er nog wel eens terug met haar man Ben: de twee zijn er in 1967 getrouwd. ,,Onze zoon woont in Schotland, maar als hij hier op bezoek is, slaapt hij altijd op Ekenstein. Hij heeft het Ekenstein-gevoel ook meegekregen.’’
Jaren later kwam het landgoed in het beheer van Elisabeth en Fred Pels. Ook zij hebben veel herinneringen aan de 35 jaar op Ekenstein. Zo kreeg Elisabeth recent een Ommelander vlag cadeau van de oud-leden van de Rotary-club uit Eemsdelta, die al jaren op het landgoed bijeenkomsten houdt. ,,Die hing ik op bij de weg. Allemaal mensen stoppen en mopperen: wat moet die Friese vlag hier?! Toen heb ik ‘m toch maar vervangen door de bekendere Groningse vlag’’, vertelt ze lachend.
‘Ik speel elke dag Wordfeud met hem’
En natuurlijk herinnert ze zich het bezoek van koningin Beatrix in 2005. ,,Ze was heel geïnteresseerd en beleefd. Ik vond haar ook opvallend klein’’, zegt Pels. De koningin zou vertrekken met een helikopter, dat moest nog even geoefend worden. Het regende pijpenstelen, weet Pels nog. Met een knalrode paraplu seinde ze naar de piloot waar zij kon landen.
De Ridderzaal van Landgoed Ekenstein in Appingedam. Foto: Corné Sparidaens
Maar haar trouwe gasten hebben de belangrijkste plek in haar hart. Toen ze hen informeerde over de naderende sluiting, kreeg ze veel reacties, waaronder van de 95-jarige meneer Eigeman. ,,Hij woont al jaren in een verzorgingstehuis in Heerde, maar kwam hier drie of vier keer per jaar. Hij is nog best kwiek, ik speel elke dag Wordfeud met hem (een online variant van Scrabble, red.). Hij vond het zo erg dat we dicht gingen dat hij hier toch nog een nachtje is komen logeren. Even afscheid nemen.’’
‘Het is alsof je een beetje doodgaat’
Het doet het echtpaar Pels pijn om het landgoed een jaar te moeten sluiten. ,,Het is heel erg lastig voor mijn man en mij. We zijn met deze plek vergroeid. We worden toch een dagje ouder, je krachten om toekomstplannen te maken nemen af’’, zegt Pels. ,,Maar het móét, we moeten versterken.’’
Haar man Fred - tot nu toe afwezig - komt de Regentenkamer nog even binnengelopen. Hij heeft het ook zwaar met de sluiting. ,,Er valt echt een stukje van je weg. Het is alsof je een beetje doodgaat’’, zegt hij, als de tranen komen. Dat laat ook zijn vrouw niet onberoerd. ,,Ach Fred, verschrikkelijk’’, zegt ze.
Ze herpakt zich en blikt trots vooruit. ,,Nu is alles hier leeg, dat is vervelend. Maar ik kijk ernaar uit als we weer opengaan en onze gasten weer kunnen verwelkomen. Zoals mijn monumentenadviseur over Ekenstein zei: het is een mooie oude dame.’’
Over Landgoed Ekenstein
Ekenstein werd in 1648 als buitenhuis gebouwd door de invloedrijke arts Johan Eeck, die later burgemeester van Groningen werd. In 1754 kwam het in handen van de familie Alberda, die het huis en de tuin verfraaiden. Zo kwam er een gracht om het pand. Het landgoed bleef eeuwenlang in bezit van de Alberda’s.
In 1870 werd Ekenstein opnieuw verbouwd, in neogotische stijl. De aangebouwde ridderzaal in het landgoed, die tegenwoordig wordt gebruikt als ontbijtruimte, heeft nog steeds veel neogotische kenmerken.
In 1946 kocht de gemeente het inmiddels verwaarloosde Ekenstein en bouwde het om tot hotel-restaurant, met een hertenkamp, volières en een kinderboerderij. In 1980 kwam daar een camping bij. In 2000 kreeg Ekenstein de status van rijksmonument. In het landgoed zijn vandaag de dag veel congressen, vergaderingen en partijen.
Versterking van monumentaal erfgoed
Landgoed Ekenstein wordt zowel versterkt als gerestaureerd. In februari wordt het dak vervangen. Ook de aanbouw naast het hotel krijgt een make-over. Ekenstein is niet het enige bekende monumentale gebouw dat aardbevingsbestendig wordt gemaakt. Museum Møhlmann zit in hetzelfde schuitje en sloot al eerder de deuren. Ook de pastorie in Garrelsweer wordt versterkt.
