Grote tegenslag parlementaire enquête gaswinning Groningen. Ex-topman ExxonMobil Joost van Roost weigert te komen voor verhoor

Dat bevestigt voorzitter Tom van der Lee van de parlementaire enquêtecommissie. Volgens Van der Lee is het een grote tegenslag dat Van Roost weigert om te verschijnen. Wat de reden voor zijn besluit is, wil Van der Lee niet zeggen.

,,Wij vinden en vonden het zeer belangrijk om Van Roost te spreken”, zegt Van der Lee in een reactie. Volgens de commissievoorzitter wordt daarmee ook wel wat duidelijk over de motieven van de ex-directeur van het gas- en oliebedrijf dat samen met Shell aandeelhouder is van de Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM). De NAM wint gas in Groningen die aardbevingen - en daarmee schade en onveiligheid in Groningen - veroorzaakt.

Normaal gesproken kan de commissie iemand dwingen bij weigering, maar bij Van Roost ligt dat anders. Hij is Belgisch staatsburger. Een Nederlands staatsburger zou zelfs zes maanden gegijzeld kunnen worden als hij of zij weigert vragen te beantwoorden.

Van der Lee zegt dat er alles aan gedaan is om hem alsnog over te halen, maar dat het tot niets heeft geleid. ,,Via zijn advocaat, via het bedrijf ExxonMobil, maar niks. Hij persisteert in zijn weigering.”

Joost van Roost is in het Groningendossier een zeer belangrijke speler. Tussen 2000 en 2017 was hij de baas van Esso, de Benelux-tak van het Amerikaanse ExxonMobil. In die hoedanigheid was hij ook de voorzitter van de zogeheten Maatschap Groningen. In zijn tijd is er veel gebeurd rond het gasveld van Groningen, zoals de aardbeving bij Huizinge en de verhoogde gaswinning in het jaar na die klap.

In de Maatschap Groningen kwamen de top van Shell Nederland, ExxonMobil, de NAM en de Nederlandse staat samen om te bepalen wat de koers moest worden rond de gaswinning in Groningen. Shell en ExxonMobil zijn de aandeelhouders van de NAM. Van Roost is nog wel commissaris bij Esso.

In de aanloop naar politiek gevoelige kabinetsbesluiten over de gaswinning uit Groningen, vergaderden de leden van Maatschap Groningen onder leiding van Van Roost wekelijks over inhoud en beeldvorming. De maatschap kreeg soms kabinetsbesluiten eerder te horen dan de Tweede Kamer. De leden probeerden (gas)besluiten te beïnvloeden, ook Van Roost deed daar aan mee.

Tom van der Lee zegt dat Van Roost ,,een belangrijke positie in een lange en cruciale periode voor de gaswinning” in heeft genomen. De commissie heeft dat ook kunnen halen uit de vele (geheime) documenten die het heeft opgevraagd.

De verhoren van de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen gaan komende maandag verder. Onder meer oud-NAM-baas Bart van de Leemput en topman van Energie Beheer Nederland (EBN) Stan Dessens worden verwacht. Zij zaten net zoals Van Roost in de Maatschap Groningen.