Opeens schieten lelies uit de grond vlakbij het centrum van Havelte. ‘Dit voelt voor de meeste mensen als een overval’

„Het voelde voor veel mensen als een overval. We zijn overspoeld met verontruste berichten”, zegt Duco Heun, voorzitter van de dorpsgemeenschap Havelte. De belangenvereniging uitte in een brief aan de gemeente Westerveld haar zorgen over de plotsteling lelieteelt op de Havelter Es. Volgens Heun was niemand op de hoogte dat de es, volgens de belangenvereniging ‘prachtig erfgoed’, gebruikt zou worden voor sierteelt.

Inwoners keken vreemd toen lelieteler Joling uit Dwingeloo opeens buizen aanlegde en lange slangen uitrolde voor een beregeningsinstallatie. Ook werd een diepe bron geslagen. Inmiddels liggen lange rijen stengels als een groene wasem over de es. Nog even en de lelies barsten uit hun knoppen.

De glooiende es ligt tussen de rode gravelbanen van de Havelter Tennis Club (HTC) en het openluchttheater aan de Kerklaan. Bij de tennisvereniging klinken gemengde geluiden over de lelieteelt. Sommige leden komen niet langer tennissen als de lelies bespoten worden. „Iedereen maakt daarin zijn eigen keuze. De tennisvereniging heeft veel leden en is een redelijke afspiegeling van het dorp”, zegt voorzitter Irma Zandt van HTC.

De tennisclub staat in contact met de teler en deelt op de website wanneer de lelies bespoten worden. Op de competitiewebsite van tennisbond KNLTB wordt als waarschuwing vermeld dat op 25 meter afstand van de Havelter tennisbanen lelies geteeld worden.

Iets verderop liggen basisschool De Bosrank en openluchtzwembad De Kerkvlekken. Op de school klinken verontruste geluiden. „Wij zijn overladen met reacties. Na de meivakantie heb ik twee dagen niets anders gedaan dan bezorgde ouders te woord staan”, zegt Rita Lorkeers, directeur van obs De Bosrank. „Als school willen we geen actieve rol spelen in de discussie. Ik wil me vooral bezighouden met kwalitatief  goed onderwijs.”

Lelieteelt is omstreden, omdat veelvuldig gebruik gemaakt wordt van pesticiden om ze te beschermen tegen ziektes, virussen en plagen. Steeds meer artsen waarschuwen voor de gezondheidseffecten hiervan. Hoewel harde bewijzen ontbreken, worden de bestrijdingsmiddelen in de sierteelt in verband gebracht met neurologische aandoeningen zoals Parkinson, ALS en Alzheimer. In Westerveld strijden actiegroepen als Meten=Weten en Gifvrij Westerveld tegen de opkomst van sierteeltakkers in de gemeente.

Marjanne de Kant woont op zo’n tweehonderd meter van het lelieveld in Havelte. De Kant is werkzaam als arts in een verpleeghuis en vreest de gezondheidseffecten van het gespoten gif. „Ik houd mijn dochter van negen maanden binnen als er gespoten wordt met gif. Ik stel mijn kind daar niet bloot aan. Het is een acute situatie. Nu merk je er nog niets van, de ziektebeelden ontwikkelen zich later.”

Lelieteler Albert Joling kent de zorgen uit het dorp. Zes jaar geleden teelde hij op hetzelfde stuk ook lelies. Toen hoorde hij amper een wanklank, nu zijn de kritische geluiden niet van de lucht. „Mensen vinden dat we overal dichtbij zitten, ik kijk daar anders naar. Er zit een dikke driehonderd meter tussen het veld en de school. Ik heb respect voor mensen met zorgen, ik wil best met ze in gesprek, maar ik wil ook mijn vak kunnen uitoefenen. Ik spuit niet voor niets natuurlijk.”

Volgens Joling werden op dezelfde akker twee jaar geleden aardappels geteeld. „Deze boer deed precies hetzelfde als ik. Onze middelen worden ook voor de teelt van voedselgewassen gebruikt.” Hij benadrukt dat hij in gesprek wil met mensen met zorgen. „Maar harde afspraken over bijvoorbeeld spuitdagen kan ik niet doen. Dat ligt altijd aan het weer.”