1 euro per olievat voor Schoonebeek kan oplopen tot 45 miljoen euro. Kassa voor Schoonebeek? Het valt toch tegen

Als de winning in Schoonebeek weer wordt opgestart, dan storten oliewinner NAM en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) een deel van de opbrengsten in de dorpskas van Schoonebeek. Dat heeft staatssecretaris Hans Vijlbrief van Mijnbouw maandag bekendgemaakt.

Er zit nog voor honderden miljoenen aan zwart goud in de Schoonebeekse grond. De NAM verwacht nog zeker vijftien jaar zoet te zijn met de winning ervan. Per gewonnen vat gaat ze straks 1 euro aan Schoonebeek ‘schenken’: 60 cent daarvan komt van de NAM en 40 cent van de Staat.’

Dat er smartengeld voor de oliewinning zou komen was al een tijdje duidelijk, maar het geduld in het oliedorp werd lang op de proef gesteld. Vooral staatssecretaris Hans Vijlbrief weifelde lang over de bijdrage van zijn kant, tot ergernis van de NAM en de lokale overheden.

‘De euro voor Schoonebeek’ is geen grote verrassing voor ingewijden. NAM-directeur Simon Vroemen rekende dat al eens achterop een bierviltje voor in de Schoonebeker wandelgangen. Alleen was de verwachting dat EZK daar een schepje bovenop zal doen.

Dat blijkt nu toch niet het geval. De bijdrage van slechts 40 cent van de totale euro per vat olie valt niet mee. Daarom zal het totaalbedrag voor Schoonebeek ergens tussen de 30 en 45 miljoen euro liggen. Dat is veel minder dan deskundigen aan de onderhandelende NAM en overheden - behalve EZK de gemeenten Coevorden, Emmen en de provincie Drenthe - hebben geadviseerd.

Stelpstra Advies uit Beilen, het bureautje van voormalig Drents gedeputeerde Tjisse Stelpstra, en De Gemeynt uit Deventer suggereerden een bedrag tussen de 45 en 90 miljoen, ongeveer gelijk aan 10 procent van de totale baten.

Maar daarvoor had Vijlbrief de knip wijder moeten trekken dan nu het geval is. De staatssecretaris kiest echter voor een vaste bijdrage via Energie Beheer Nederland (EBN), een onderneming met de Staat als enig aandeelhouder. Volgens hem om duidelijkheid te verschaffen aan de regio.

Als de oliewinning wordt hervat gaat straks 40 procent van de opbrengsten naar de Staat en 60 procent naar de aandeelhouders van de NAM, Shell en Exxon. Maar de NAM betaalt ook belasting, waardoor juist de overheid voor 60 procent spekkoper is.

Kort door de bocht: de Staat int onder de streep meer dan de helft, maar het oliebedrijf tikt het grootste deel van de euro voor Schoonebeek af. Hoeveel er in totaal naar het dorp, en omliggende gehuchten, gaat is afhankelijk van de hoeveelheid olie die nog gewonnen gaat worden.

Vijlbrief liet maandag per persbericht weten dat het voor het eerst is dat op deze manier burgers en regionale overheden betrokken worden bij het verdelen van lasten en lusten bij een oliewinningsproject. Daarbij is het woordje olie van belang omdat Vijlbrief’s voorganger Eric Wiebes eerder al een deal sloot met het Friese dorp Ternaard, waar de omgeving 60 miljoen euro kreeg toegezegd ter compensatie voor gaswinning door de NAM.

Toch ziet de huidige bewindsman van mijnbouw de manier waarop NAM en de Staat in Schoonebeek aan de slag zijn als voorbeeldproject voor de rest van het land.

Eerder liet hij al weten geen Groningse of Twentse toestanden, waar NAM, overheid en bewoners met elkaar overhoop lagen over gas- en oliewinning, te willen in Drenthe. Toch verliep de inspraak in Schoonebeek niet zo rimpelloos als ze in Den Haag vooraf bedacht hadden. Voor- en tegenstanders van de oliewinning kwamen recht tegenover elkaar te staan in de kwestie en uit een peiling van Dorpsbelangen bleek een meerderheid tegen de NAM-plannen te zijn.

Dorpsbewoners mogen straks met elkaar een manier verzinnen hoe de tientallen miljoenen euro’s te verdelen. De gemeenten Coevorden en Emmen nemen daarin het voortouw. Hoewel het wel ter sprake is geweest in de bestuurlijke overleggen, zeggen de gemeenten geen greep uit de pot te doen voor grote projecten buiten Schoonebeek zoals de rondweg van Emmen of een nieuw voetbalstadion voor FC Emmen. De NAM werd tijdens de onderhandelingen over Schoonebeek wel stadionsponsor van het huidige stadion De Oude Meerdijk.

Of de miljoenen straks ook echt naar Schoonebeek stromen, is afhankelijk van een ander Haags besluit. Vijlbrief moet namelijk nog de vergunningen verlenen aan de NAM voor het opnieuw opstarten van de oliewinning en het injecteren van vrijkomend afvalwater in de Drentse bodem.

In een brief aan de Tweede Kamer schreef hij maandagmiddag dat die beslissing binnen enkele weken openbaar wordt.