Demonstranten van Extinction Rebellion voeren actie tegen de bollenteelt in Drenthe. Foto: ANP/Marcel Jurian de Jong
Over drie jaar is de hoeveelheid gewasbeschermingsmiddelen in de lelieteelt gelijk aan dat van de aardappelteelt. Voor die opgave staat de provincie Drenthe samen met de 19 Drentse lelietelers. Het is een poging van gedeputeerde Gert-Jan Schuinder (BBB) om de angel uit het conflict rond de lelieteelt te halen.
Behalve dat de provincie Drenthe het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de lelieteelt fors wil terugdringen, gaat ze ook in kaart brengen wat de grootste knelpunten zijn in Drenthe. Dit in overleg met verschillende gemeenten.
Er is maatschappelijke onrust over leliepercelen die in de buurt liggen van scholen, kinderopvangcentra, sportvelden of bebouwing. Het plan kan ertoe leiden dat deze velden in de toekomst niet meer gebruikt gaan worden voor de lelieteelt.
Schuinder ziet zich genoodzaakt tot het nemen van deze stappen door een uitspraak van de Raad van State, in april van dit jaar. De Raad van State stelde vast dat gebruik van gewasbeschermingsmiddelen significante effecten had op nabijgelegen Natura 2000-gebieden en concludeerde dat de gehanteerde spuitzone van 250 meter onvoldoende wetenschappelijk was onderbouwd.
‘Handen in het haar’
„Na die uitspraak zaten we met de handen in ons haar”, erkent Schuinder. „We kunnen dan wel heel klinisch gaan handhaven, zoals ons als provincie gevraagd wordt, maar we kunnen tegelijk ook kijken naar een oplossing op langere termijn.”
De gevonden oplossing is het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen terugbrengen tot op het niveau van de aardappelteelt. Daarin worden grotendeels dezelfde middelen gebruikt, zij het nu nog in aanmerkelijk lagere doseringen.
Via het programma duurzame lelieteelt Drenthe, in samenwerking met onderzoeksinstellingen Hilbrands Laboratorium in Wijster en Proefboerderij Valthermond, wordt al jaren succesvol gewerkt aan vermindering van het gebruik van beschermingsmiddelen. Volgens Schuinder is zo’n veertig procent reductie van de bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt gerealiseerd. „Nu willen we nog grotere stappen zetten naar de toekomst”, aldus de gedeputeerde.
Ecologische voortoets
Daar is nader onderzoek voor nodig. „Want het is lastig vast te stellen of bepaalde chemische stoffen die worden gevonden in een Natura 2000-gebied kunnen worden gerelateerd aan de lelieteelt, als diezelfde middelen ook in de reguliere akkerbouw zijn toegestaan. Dus kan ik me voorstellen dat we een onafhankelijk bureau inschakelen om zelf onderzoek te doen.”
In de tussenliggende jaren tot 2028 gaat de provincie daar waar nodig handhaven, maar tegelijk ook de telers helpen bij het maken van een ecologische voortoets. Op basis daarvan kan dan een natuurvergunning worden verstrekt.
Bij een voortoets moet de teler kunnen aantonen dat zijn gebruik van middelen geen nadelige effecten heeft op omliggende natuur. Schuinder: „We gaan in samenspraak met de telers een blauwdruk maken voor de voortoets, een soort checklist. Landelijk lopen we hiermee voorop. Misschien kan Drenthe lichtend voorbeeld zijn voor de rest van Nederland.”
Gedeputeerde Gert-Jan Schuinder: ,,Misschien kan Drenthe lichtend voorbeeld zijn voor de rest van Nederland." Foto: Marcel Jurian de Jong
De lelieteelt houdt de gemoederen namelijk flink bezig in Drenthe, vanwege de vermeende relatie tussen een aantal gebruikte stoffen en de verhoogde kans op neurologische aandoeningen. In een aantal gemeenten groeit de onrust onder de bevolking over de percelen met lelieteelt in de omgeving. Vorig week trok een protestmanifestatie tegen het gebruik van ‘gif’ in de lelieteelt in Assen nog zo’n duizend demonstranten.
Schuinder heeft niet de illusie dat hij alle zorgen bij omwonenden over gezondheidsrisico’s kan wegnemen. „Gevoel en beleving speelt in dit dossier ook een grote rol”, meent hij. „Maar ik hoop in ieder geval dat we de maatschappelijke onrust wat kunnen verminderen.”
