Medewerkers van lelieteler Joling verwerken de bollen. Foto: Marcel Jurian de Jong/archief DvhN
De uitspraak van de kort gedingrechter dat lelieteler Joling uit Dwingeloo geen gewasbeschermingsmiddelen mag gebruiken is ingeslagen als een bom bij de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur (KAVB). ,,We zijn verbijsterd’, zegt Jaap Bond van de KAVB.
,,We waren al gewaarschuwd”, zegt de oud-gedeputeerde van Noord Holland, ,,dat deze rechter een enorme egotripper zou zijn.” Bij de aan de Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) verbonden KAVBis dinsdag koortsachtig overleg over een spoedprocedure waarmee de uitvoering van dit besluit kan worden uitgesteld. De uitspraak is een potentieel gevaar voor heel veel lelietelers. ,,Zonder gewasbeschermingsmiddelen kan Joling die lelies niet kwijt en lijdt hij een verlies van 1,2 miljoen euro. Dan is hij failliet.”
‘Schadelijk effect op mensen niet uitgesloten’
Omwonenden aan de Boterveen bij Dwingeloo stapten drie weken geleden naar de rechter. Zij vrezen voor hun gezondheid en eisten in kort geding dat lelieteler Joling stopt met gewasbeschermingsmiddelen. De rechter ging mee in de eis, zo werd maandag bekend. Volgens hem kan niet worden uitgesloten dat de gewasbeschermingsmiddelen een onaanvaardbaar schadelijk effect op mensen hebben. De rechtbank verwijst in het vonnis naar ‘substantieel onderzoek (...) waaruit blijkt dat er een verband is tussen bestrijdingsmiddelen en ernstige neurologische aandoeningen (zoals Parkinson, Alzheimer en ALS)‘.
‘Rechter zit op stoel van toelatingsautoriteit’
,,De rechter zet de regelgeving die er is en waar Joling zich keurig aan houdt, opzij”, zegt Bond. ,,Hij gaat op de stoel van de CTGB zitten.” Het CTGB is het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Deze organisatie beoordeelt of gewasbeschermingsmiddelen veilig zijn voor mens, dier en milieu voordat ze worden verkocht.
Joke Kolthoff loopt met omwonenden van de Noorder Lheeder Es al jaren te hoop tegen de lelieteelt op en om de es. Al even lang loopt ze, met haar buren, aan tegen gemeentelijke en provinciale politici die zeggen dat ze niets aan de lelieteelt kunnen doen omdat de telers werken met stoffen die zijn toegestaan door het CTGB. Ze is blij met het vonnis. ,,Wat nu in het vonnis staat, is precies wat we al die tijd al zeggen.”
Planet Proof Bollen -'De bittere realiteit'
Kweker Dirk Mestemaker investeerde recent in een experiment. Hij lanceerde de Planet Proof Bollen. ,,Met uitsluitend biologische middelen gekweekt. Daar ging extra arbeid inzitten, want met biologische middelen moet je vaker spuiten.” Maar goed, toen had hij ook wat: biologische bollen.
Hij kon ze niet kwijt. ,,En bij de verkooppunten waar ze wel lagen daar belden ze dat ik de bollen weer op kon halen omdat er een vlekje op zat. Van zo’n vlekje doet een bol het niet minder hoor. Dat is de bittere realiteit: je kunt wel biologisch telen, maar er is geen markt voor.”
‘Wel gehoopt, niet verwacht’
Ook Alok van Loon van het in de gemeente Westerveld gevestigde Drentse burgerinitiatief Meten = Weten kon haar oren niet geloven toen ze het vonnis las. ,,Dit hebben we wel gehoopt, maar niet verwacht.” Bij Meten = Weten zijn inmiddels rond de duizend mensen aangesloten. De groep doet zelf onderzoek naar de gewasbeschermingsmiddelen in bodem en water. ,,Alle resultaten werden altijd gebagatelliseerd. Deze uitspraak is voor ons een doorbraak.”
Kolthoff: ,,Het duurt lang, maar langzaam beginnen er dingen te veranderen.”
‘Waar stopt dit?’
Dat veel telers en akkerbouwers weinig haast lijken te maken bij deze veranderingen, kan leliekweker Dirk Mestemaker wel verklaren. ,,Wij krijgen ieder seizoen maar één kans. Als de supermarkt een keer een bedorven partij krijgt, gooien ze het weg en is er morgen nieuwe. We kunnen de boel wel radicaal omgooien, maar dan nemen we een te groot risico. Wij zijn voorzichtig en kijken naar de lange termijn in onze bedrijfsvoering.”
De uitspraak baart de teler zorgen. ,,Waar stopt dit?”
