De oliebehandelingsinstallatie van de NAM in Schoonebeek, waar olie van productiewater gescheiden wordt, ligt al twee jaar stil. Foto: Marcel Jurian de Jong
De bodem onder Schoonebeek kan door waterinjectie in lege gasvelden vaker gaan beven. Dat schrijft Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) in een advies aan het ministerie van Economische Zaken over de herstart van de oliewinning rond het dorp.
Bestaande breuken in het gasveld schuiven makkelijker als ze nat worden door het injecteren van afvalwater, dat vrijkomt bij de olieproductie. Daarom adviseert het SodM de staatssecretaris een aantal voorwaarden op te nemen in de vergunning, voordat de NAM weer olie uit de Schoonebeker bodem mag pompen. Zo moet de NAM het zogeheten seismisch netwerk van het KNMI dat aardbevingen registreert, uitbreiden om bevingen van 0,5 op de Schaal van Richter te kunnen meten.
Het SodM concludeert echter dat de risico’s voor het weer opstarten van de oliewinning en het injecteren van afvalwater in Schoonebeek beperkt zijn. Mits er maatregelen worden getroffen om schade aan milieu te voorkomen en aardbevingen en bodemdaling beheersbaar blijven.
Bevingen tussen 1,5 en 2.0
Bij twee bevingen binnen een jaar tussen de 1,5 en 2,0 (of 1 beving tussen de 2,0 tot 3,0) moet de NAM de bevingen analyseren en maatregelen voorstellen aan het SodM. Bij een beving van 3,0 of hoger moet de NAM het gasveld voorgoed sluiten. Dat laatste was de NAM al van plan, zo liet de oud-directeur Johan Atema eerder weten.
Oud-NAM directeur Johan Atema (tweede van links) met voormalig staatssecretaris Hans Vijlbrief van mijnbouw. Foto: DVHN/Archief Boudewijn Benting
De afgelopen dertig jaar zijn in het gebied voor waterinjectie tien bevingen gemeten, waarvan de zwaarste een magnitude had van 2,0, meldt het SodM. De zwaarste beving door gaswinning in Drenthe was bij Roswinkel op 19 februari 1997 van 3,4 op de schaal van Richter.
Zandige bodem
Bevingen in Drenthe zijn door de zandige bodem niet te vergelijken met die in Groningen, omdat de kleigrond daar voor meer schade zorgt, stelt het SodM. Grootschalige waterinjectie in Schoonebeek zal volgens het advies niet leiden tot zwaardere bevingen, maar mogelijk dus wel tot meer.
De actiegroep Stop Afvalwater Schoonebeek heeft daar bedenkingen bij. ,,De grond onder Schoonebeek en omgeving bestaat uit een combinatie van veen, leem en zand. Dat alleen heeft hier al tot bodemdaling geleid en verzakte huizen en schuren. Het is afhankelijk van waar je huis staat. Op een zandkop zit je goed, in het veen niet”, zegt Jenneke Ensink van SAS.
Bodemdaling tot 16 centimeter
Door de herstart van de oliewinning met waterinjectie zal de bodem onder Schoonebeek maximaal 2 tot 4 centimeter dalen, schat het SodM in. In het verleden is de bodem al 12 centimeter gezakt door de olie- en gaswinning. Doordat de bodemdaling gelijkmatig over het hele wingebied plaatsvindt heeft, zal die niet tot directe schade leiden, verwacht het SodM. Het adviseert wel de NAM te controleren of de bodemdaling binnen de grens van totaal 16 centimeter blijft. Met name is dat van belang voor Nieuw-Amsterdam waar bewoners sinds 2019 last hebben van funderingsschade, doordat de bodem daalt door veenoxidatie, droogte en het gebruik van grondwater.
Knoop doorhakken
Het besluit voor de herstart van de oliewinning en waterinjectie ligt bij de staatssecretaris Mijnbouw. Die zal waarschijnlijk dit jaar de knoop doorhakken. Demissionair staatssecretaris Hans Vijlbrief heeft het advies van het SodM en ook een advies van TNO donderdag naar de Tweede Kamer gestuurd. Hij zal zijn voorlopig besluit ter inzage leggen voor het indienen van bezwaren, waarna het definitief besluit volgt.
De oliewinning in Schoonebeek ligt al ruim twee jaar stil. Dat komt omdat het afvalwater dat is gebruikt bij de oliewinning niet langer in lege gasvelden in Twente gestopt mag worden, onder meer vanwege ophef over scheuringen in pijpleidingen. De NAM werkt sindsdien aan een plan het afvalwater in een leeg gasveld onder Schoonebeek te injecteren. Dat leidde tot protesten in Schoonebeek. Door nieuwe putten te slaan en betere leidingen te gebruiken denkt de NAM de productie veiliger te kunnen doen. Onder Schoonebeek ligt een van de grootste olievelden van Europa. Het kost de NAM zo’n 450.000 euro per dag dat er geen olie in Schoonebeek geproduceerd kan worden. Dat scheelt ook in de Staatskas, waar 40 procent van de olieopbrengst naar toe gaat. Begin dit jaar maakten Vijlbrief en de NAM bekend dat 1 euro per gewonnen vat olie naar een fonds voor Schoonebeek gaat. Dat is zo’n 2 tot 3 miljoen euro per jaar.
