Liefke Munneke houdt een vurig pleidooi tijdens een bijeenkomst in november 2015. Foto: Kees van de Veen
De Liefke Munneke Prijs is in het leven geroepen: een prijs voor mensen die zich inzetten om het aardbevingsgebied in Groningen vooruit te helpen. Vrijdag is de eerste uitreiking. ,,Liefke was een van de eersten die aan de bel trok.’’
Haar naam klinkt bijna als een gedichtje: Liefke Munneke-Bos (1956-2021). Strijdster van het eerste uur aan het aardbevingsfront. Vanaf de beving van Huizinge in 2012, nog voordat menigeen zich met hart en ziel inzette om de belangen van de Groningers te verdedigen, knokte Munneke al om de aardbevingsproblemen op de politieke agenda te krijgen.
Ze stond bekend als een lieve, sterke, dappere en strijdvaardige vrouw.
Ze was zelf gedupeerde: de karakteristieke boerderij ‘t Noorn in Krewerd van haar en haar man Jan raakte zwaar beschadigd door de aardbeving in 2012. Liefke Munneke groeide op in deze boerderij die sinds 1909 in handen van haar familie was. Maar het ging haar en haar man niet alleen om zichzelf. Bijna tien jaar streed het echtpaar onvermoeibaar voor de Groningse zaak.
Kalm en vriendelijk, kundig en scherp
Of het nou in Den Haag was of op het gemeente- of provinciehuis, of het nu ging om een rechtszaak of een protestactie: Liefke en Jan Munneke waren erbij. Kalm en vriendelijk richting bestuurders, tegelijkertijd kundig en scherp. Streng als het moest. De Munnekes blonken uit in hun kennis over het aardbevingsdossier en deelden die kennis geduldig, ondanks de opgestapelde ergernissen over hun moeizame strijd.
Liefke Munneke zou aan de buis gekluisterd hebben gezeten tijdens de parlementaire enquête over de gevolgen van de gaswinning vorig jaar, maar dat was haar niet gegeven. Ze overleed in coronatijd aan alvleesklierkanker in een tijdelijk Damster huurflatje. Daar wachtte ze sinds 2015 met haar man Jan op hun terugkeer naar hun historische boerderij in Krewerd.
Nooit meer terug
Die werd na jaren getouwtrek en getreuzel in 2023 deels herbouwd. Een week voor haar overlijden op 17 april 2021 kreeg Munneke het goede nieuws dat er een akkoord over de versterking van de boerderij was bereikt. Opgelucht, tevreden en emotioneel belde ze met toenmalig burgemeester Beukema, in de wetenschap dat haar man de verhuizing naar Krewerd zonder haar moest doen.
Jan Munneke werd als weduwnaar gevraagd om toestemming voor de naam van de prijs. ,,Die heb ik gegeven, want ik vind het een mooi idee. Gelukkig heeft mijn vrouw nog meegemaakt dat onze claim rondkwam, maar de herbouw van de boerderij helaas niet. Hartstikke verdrietig. Dit is een postuum eerbetoon, ze heeft jarenlang enorm geknokt. Ik denk dat ze het zelf ook een eer had gevonden.’’
Liefde voor boerderijen
Jan ontmoette zijn Liefke in 2001 toen ze beiden op het kadaster in Groningen waren voor archiefonderzoek. Beiden waren ingenieur, zij met landbouw als specialisatie, hij elektrotechniek. Het was liefde op het eerste gezicht. In 2003 trouwde het stel, in 2009 namen ze de boerderij van Liefkes ouders in Krewerd over.
Liefke had veel belangstelling voor boerderijen, publiceerde er boeken over en gaf lezingen. Ze beheerde jarenlang de eeuwenoude kerk in Krewerd. Liefke Munneke ging graag op reis en bezocht al dan niet als reisleider talloze Europese en Noord-Afrikaanse landen. Het liefst ging de cultuurliefhebster naar kasteeltuinen in Engeland of bezocht ze kerken en musea in Sint-Petersburg.
Liefke Munneke (l) bij een bezoek van premier Mark Rutte in 2017 bij zijn bezoek aan Groningen in Appingedam. Foto: Kees van de Veen
De aardbeving in 2012 beschadigde haar eigen karakteristieke boerderij, waar ze zo van hield, in het dorpje waar ze zo dol op was. Vanaf dat moment zette ze zich in voor een rechtvaardige behandeling van de Groningers.
‘Ze inspireerde mij’
Nu krijgt Munneke met de naar haar vernoemde prijs een blijvend eerbetoon voor haar inzet voor de Groningers, de eer die ze volgens velen zozeer verdient. De prijs komt van verzekeraar Univé en is bedoeld voor individuen of organisaties die zich inzetten voor de toekomst van Groningen na al het aardbevingsleed. Drie genomineerden maken kans (zie kader).
Tweede Kamerlid Sandra Beckerman (SP) reikt de prijs op vrijdag uit en noemt dat een eer. Ze bracht tijdens het Kamerdebat over de parlementaire enquête in juni vorig jaar een emotioneel eerbetoon aan Jan en Liefke Munneke en hield het daarbij niet droog. Ze heeft Liefke hoog zitten.
Toen Beckerman nog in de Provinciale Staten van Groningen zat, kwam Liefke Munneke vaak inspreken. ,,Ze was een van de eersten die aan de bel trok en strijd voerde tegen de gaswinning en vóór herstel. Haar huis was ook het eerste dat in de stutten kwam te staan. Haar trots en haar liefde voor Krewerd vielen mij op. Ze inspireerde mij om me ook met dit onderwerp bezig te gaan houden.’’
Verdriet en hoop
Beckerman vindt het mooi dat er een prijs naar Munneke is vernoemd. ,,Het is een eerbetoon en tegelijk een oproep voor Groningers om door te gaan met de strijd. Zo geven we haar trots en strijdbaarheid door. Voor de genomineerden is het een erkenning van wat ze gedaan hebben.’’
Volgens het SP-Kamerlid is de prijsuitreiking ook beladen. Vanwege de coronaregels konden destijds veel vrienden in de aardbevingsregio niet bij haar uitvaart zijn. ,,Er is verdriet dat ze nooit in haar eigen huis kon terugkeren, maar ik denk dat de bijeenkomst ook opgewekt en hoopvol zal zijn.’’
Sowieso was Liefke Munneke een betrokken bewoner. Naast haar activisme voor de aardbevingsproblematiek was ze actief rond andere maatschappelijke kwesties in het Noorden, zoals vergrijzing, armoede en laaggeletterdheid. Die betrokkenheid in de regio en het bijdragen aan lokale initiatieven sprak Univé Noord-Nederland.
Liefke Munneke was lid van de ledenraad van Univé Noord-Nederland. Bestuurder Inge Ezinga prijst de ledenraad, die met het idee van een prijs op de proppen kwam om Liefke Munneke te eren. Het bestuur hing vervolgens een geldbedrag aan de prijs. ,,Er gaat een hoop geld in het bevingsgebied om, dus je zou kunnen denken: wat heb je dan aan 10.000 euro? Maar het blijft een uitdaging om het geld terecht te laten komen bij de mensen die het het hardst nodig hebben.’’
Genomineerden
Waar het om gaat
Waar gaat het deze week om?
Univé Noord-Nederland reikt vrijdag 18 oktober voor het eerst de Liefke Munneke Prijs uit. De prijs is voor iemand of een organisatie die zich inzet voor de toekomst van het aardbevingsgebied. De winnaar krijgt een beeldje gemaakt door Groningse edelsmid Arne van Hulsen en een geldbedrag van 10.000 euro om zijn of haar initiatief verder op weg te helpen. Het is de bedoeling om de prijs elke twee jaar uit te reiken.
Waar zijn we?
De eerste uitreiking van de Liefke Munneke Prijs is vrijdag in de Nicolaïkerk in Appingedam, in de gemeente Eemsdelta. Die gemeente wordt gezien als dé aardbevingsgemeente, waar het leed door mijnbouwschade het grootst is. Geïnteresseerden kunnen de uitreiking vanaf half 4 ‘s middags bijwonen.
Waarom moet ik dit weten?
Hoewel de gaswinning definitief is gestopt, is de ellende als gevolg van de winning dat nog lang niet. De versterking van onveilige huizen loopt regelmatig vertraging op, sommige bewoners wachten nog op duidelijkheid. Ook is de armoede en ongeletterdheid bovengemiddeld hoog in Groningen.
Waar speelt dit nog meer?
In het hele aardbevingsgebied snakken mensen naar toekomstperspectief, dus ook in de negen andere gemeenten in Groningen en in drie gemeenten in Noord-Drenthe.
