Tien jaar strijd en aardbevingsellende, maar de schoorsteenkap die Liefke Munneke zo graag wilde staat op boerderij 't Noorn in Krewerd

Jan Munneke staat fier in de wind die hard rond boerderij ‘t Noorn waait. Naast hem hangt Klaas Helmantel uit Westeremden met een spanband strak in zijn grote handen een beetje achterover. De spanband is om de nieuwe schoorsteenkap, van staal en volledig door Helmantel gesmeed, gewikkeld.

Twee hoogwerkers houden de 160 kilo tellende kap rustig in de ruwe wind van ‘t Hogeland. Langzaam schuift het stalen gevaarte op de nieuwe schoorsteen van ‘t Noorn. Een harde rukwind drukt Munneke vijf centimeter naar voren, maar zijn blik blijft omhoog gericht. Het gras om de boerderij ligt bijna plat, zo hard waait het. Als de kap vastzit, kijkt Jan Munneke naar de smid. Die krijgt een klop op de schouder. Echt vakwerk, vindt hij. En dan zegt Munneke: ,,Prachtig.”

Het hoogste punt van ‘t Noorn in Krewerd is bereikt. Daarmee is het werk niet af. Nog steeds is het een bouwplaats waar elke dag bouwvakkers bezig zijn om de karakteristieke boerderij van Jan en wijlen Liefke Munneke te herstellen. De kop-hals-romp-boerderij schudde na de aardbeving van Huizinge compleet los. Een korset van 63 stutten voorkwam dat ‘t Noorn zou instorten, en de Munnekes moeten de boerderij in 2015 noodgedwongen verlaten.

Ruim zes jaar later, het is september 2021, is het oude voorhuis gesloopt. Jan Munneke vertelt deze vrijdag dat, nadat het fundament was voltooid, er vanaf maart vorig jaar onafgebroken is doorgetimmerd. Smid Klaas Helmantel is naast hem gaan zitten in de kantine. Hij kent het klappen van de zweep als het aankomt op schades en versterken. Door roofbouw op de aarde, zegt hij. ,,Ik heb trouwens nooit een gasaansluiting gehad”, vertelt Helmantel alsof het de gewoonste zaak van de wereld is.

Munneke vertelt Helmantel dat voordat de herbouw en versterking van ‘t Noorn begon er een jarenlange strijd aan voorafging. Na jarenlange strijd gingen de betrokken instanties, vlak voor het overlijden van Liefke in april 2021, eindelijk akkoord. ‘t Noorn zou op fatsoenlijke en goede wijze worden aangepakt en versterkt.

,,Liefke wilde zo graag een Groningse kap op de schoorsteen”, zegt Jan Munneke herhaaldelijk tegen Helmantel. Die knikt en neemt een slok koffie. De smid voelt goed aan wanneer hij moet zwijgen. Het plaatsen van de kap is ‘een mooi moment’ voor Munneke.

Samen met zijn vrouw was Jan Munneke een van de bekende gezichten tijdens de demonstraties tegen de gaswinning. Stad en ommeland reisden ze samen af om mensen te wijzen op het grote onrecht dat hen en hun provinciegenoten is aangedaan. Eerst door Nederlandse Aardoliemaatschappij en aandeelhouder Shell en ExxonMobil. En later door de overheid.

Munneke woont nog steeds niet op de boerderij. Uit nood verblijft hij al zo’n zeven jaar in een klein seniorenflatje in Appingedam. Dagelijks rijdt hij vanuit daar in zijn kleine autootje naar Krewerd om te kijken bij zijn boerderij. Of de versterking wat vlot. Dat verblijf in Appingedam duurt ook nog wel een tijdje. Nog zeker een paar maanden heeft hij te horen gekregen. ,,Misschien voor de bouwvak”, klinkt het voorzichtig.

Jan Munneke is een realistisch mens. En van tijd tot tijd ook opgewekt. Ondanks alle tegenslagen van de laatste elf jaar zegt hij dat de sfeer op de bouwplaats positief is. ,,We hebben een ruime en warme kantine”, zegt hij trots als hij in de ruimte staat die dienstdoet als kantine. En dan met een glimlach: ,,Ik ben de kantinebaas.”

Hij zegt het aardbevingsdossier nog steeds met veel interesse te volgen. ,,Ik lees en hoor nog veel negatief nieuws over IMG en NCG van andere gedupeerden.” Maar, en daar komt toch weer een stukje positivisme van zijn kant om de hoek kijken: ,,Sinds wij in maart 2021 een overeenkomst hebben gesloten, heb ik geen problemen meer gehad met de NCG. Natuurlijk, het is bouwplaats, dus er zijn altijd wat tegenslagen. Bouwkundige tegenvallers of meerwerk, maar die worden allemaal in goed overleg opgelost.”

En dan: ,,Het is nu ook tijd om vooruit te kijken.”

Dat gebeurt vrijdag misschien ook wel als de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen haar eindrapport presenteert. Maar er zal ook worden teruggekeken, verwacht Munneke die is uitgenodigd om bij de presentatie in Zeerijp aanwezig te zijn. Zelf hoopt hij dat de commissie de aanbeveling doet om nog dit jaar de aardgasputten dicht te doen. ,,En dat Groningen een rechtvaardig deel van de aardgasbaten krijgt.” Er zal duidelijk naar voren komen, denkt Munneke, hoe Groningen tientallen jaren is afgeserveerd en onwetend is gehouden door de oliebedrijven en de Nederlandse staat.

Het verhoor met minister-president Mark Rutte noemt Munneke gênant. Rutte, die steeds aangaf ‘van niks te weten’, kwam er wat Munneke betreft te makkelijk vanaf. ,,Op een gegeven moment vertelde hij zich pas in 2018 te realiseren wat de impact is geweest van de hoge gaswinning na Huizinge. Liefke en ik zijn met nog heel wat Groningers naar een verkiezingsuitzending van Pauw en Jinek geweest. Daar was Rutte ook met Jan Marijnissen. De Groningers hebben hem live op televisie heel duidelijk gemaakt wat de impact is en hem ongezouten kritiek gegeven. Het is totaal ongeloofwaardig dat je dan tegen de enquêtecommissie zegt dat je het niet wist. Maar goed, we gaan het vrijdag wel horen.”