Surrealistische werelden in Rotterdamse ’bloempot’: een reis door dromen en absurde performances

Op de 5de verdieping van de ’bloempot’ zoals het spiegelende depotgebouw liefkozend wordt genoemd door Rotterdammers kunnen de bezoekers zich onderdompelen in een wonderlijke wereld. Er zijn heel verschillende werken te zien, van klassieke schilderkunst tot performances en immens grote sculpturen.

Zo kan het publiek in het ’droomwoordenboek’ stappen van de Britse kunstenaar Monster Chetwynd, die zich onder meer liet inspireren door de beroemde rode sofa van Dalí in de vorm van de lippen van toenmalig sekssymbool Mae West.

Dromen werden als een belangrijke bron van inspiratie gezien door de surrealisten, omdat ze beelden en verhalen bevatten die vrij zijn van de controle van het bewustzijn en de logica. Chetwynd overschrijdt ook graag de grenzen van de realiteit en staat bekend om haar absurdistische performances met zelfgemaakte kostuums waarin ze op radicale wijze de vrijheid viert om te mogen zijn wie je bent.

Droomachtige sferen vind je ook in het werk van Emma Talbot, die het schilderij Again, The gemini are in the orchard (1947) van Carrington als uitgangspunt nam voor haar op zijde geschilderden tuinen. Haar kleurrijke doeken zitten vol details en verbeelden behalve diverse dieren ook de vier seizoenen. Ze vormen een speelse weergave van de levenscyclus van de natuur, waarin ontluiken, bloei, verval en afsterven elkaar onvermijdelijk afwisselen.

Dreigender is de exotische tuin We will keep it cool (Las Pozas) die de Franse Laure Prouvost creëerde. Hierin spelen pratende planten en vissen een hoofdrol. Met zachte stem klagen zij over vervuiling, klimaatveranderingen en de gevaren van aardolie.

Dali’s schilderij van Shirley Temple, het Amerikaanse kindsterretje dat de Spanjaard ’de jongste heilige monster van de eigentijdse cinema’ noemde, prikkelde Raphaela Vogel tot een tragikomisch totaalkunstwerk van sculptuur, film en muziek, waarin machtsstructuren in (liefdes)relaties onderzoekt. Zo zingt ze op de klanken van Schubert woord voor woord een brief waarin een ex-vriendje van haar de verkering opzegt. Het resultaat is even pijnlijk als grappig.

De showstopper van deze expositie, die tevens de aftrap vormt naar de heropening van Boijmans van Beuningen in 2030, is echter Kerstin Brätsch – evenals Vogel een Duitse kunstenares – die al jaren in Amerika furore maakt. Toekomstvoorspellingen van handlezers en helderzienden nam zij als basis voor haar tekeningen, die ze, met hulp van vakmensen gespecialiseerd in de marmerschildertechniek, opblies tot enorme fotogenieke decorstukken, waarin de bezoeker kan ronddwalen. Net als de surrealisten dat deden laat Brätsch met plezier toeval toe in haar werk. Toeval is bij haar de sleutel tot een andere werkelijkheid die het verstand en de rede overstijgt.

Beyond Surrealism is te zien t/m 6 april in het Depot van Boijmans van Beuningen, Rotterdam.