Serie Buiten Eten: de parkeerplaats. Illustratie Djura Feringa
Een ciabatta met speklap, een broodje bal en een hapje authentieke Poolse zuurkoolstoofpot. Eten langs de weg betekent soms wel even zoeken naar een parkeerplek met een comfortabele picknickbank. Gelukkig is er nog tankstation Dudok: zonder benzine maar met broodjes Vandeeg Vandaag.
Bij tankstation De Mussels aan de A28 bij Beilen is het rond de middag spitsuur. Buiten staan op deze tropische dag lange rijen vrachtwagens geparkeerd, we kunnen er met ons koekblikje nauwelijks tussen. En hoewel ze geparkeerd staan, blijven de dieselmotoren ronken. ,,Voor de airconditioning’’, zegt een van hen, ,,anders is het niet uit te houden.’’ Anderen slenteren, anders is het ook niet uit te houden, naar de stationskiosk.
Binnen is het ook spitsuur, drie dames staan achter de snackcounter als een dolle broodjes te smeren, beleggen of grillen. De keuze is groot, van gewone broodjes ham tot broodjes brie met honing of kip kebab. En een mooi Broodje Ontspoord.
Pardon?
,,Heeft onze baas ooit eens gegeten in het zuiden van het land, dus maken wij het hier na.’’ Een ciabatta met Deense speklap, augurk, gekruid uitje en Brandermayonaise. Wat er Deens is aan de speklap weet ik zo een-twee-drie niet, en de dame ook niet; dat hij lekker weg hapt is zeker.
Buiten eten
De zomer lokt de mens naar buiten. Ook met glas, bord en bestek in de hand. Voor deze zomerserie zwiert culinair journalist Jacques Hermus langs de buitendeurse eettafels. Vandaag: de parkeerplaats.
Voor 6,50 euro een hap van een kwaliteit waarbij dat wegrestaurant met die gele M bleek weg zou trekken. ,,Is ook ons populairste broodje onder de truckers. Die krijgen hier een gratis broodje als ze meer dan 250 liter tanken.”
Dat kan al gauw met die bakken die gemakkelijk 1000 liter kunnen tanken. Misschien verklaart dat ook dat er hier veel meer vrachtwagens staan dan bij het station aan de andere kant van de weg. Kan ook aan de logistieke routes van vandaag liggen.H
Hét symbool van de truckersgemeenschap
We graaien uit het koelvak nog een mangosapje mee en een broodje koude bal, hét symbool van de truckersgemeenschap. Van The Bread Office, zo lezen we, en ze hebben keurig een ‘sachet’ mayonaise meegeseald bij het broodje. Of beter: in het broodje. Wij zullen niet de eersten en ook niet de laatsten zijn die zo een hap uit het broodje nemen en dan plotseling op het plastic van het mayonaise- of mosterdzakje bijten.
Buiten proberen we uit het zicht, het lawaai en de diesellucht van de vrachtwagens een plekje te zoeken. Dat is moeilijk, er staan maar een paar van die houten picknickbanken, die er nogal verweerd en viesjes uitzien.
Klapstoeltjes en zelfgesmeerde bammetjes
Dan heeft het oudere stel met de caravan het iets beter geregeld. Met twee klapstoeltjes, een tafeltje en een luifel zitten ze genoeglijk aan hun bakkie koffie en zelfgesmeerde bammetjes.
De Mussel is een zogenoemde ‘verzorgingsplaats’, een VZP. Dat is, in officiële termen, ‘een langs een weg gesitueerde parkeergelegenheid, inclusief de daarbij behorende verharde en onverharde banen en voorzieningen voor reizigers en/of voertuigen’. Daarvan hebben we er een kleine driehonderd in ons land. De meeste hebben een benzinestation, vaak een shop met voorverpakt eten en drinken en soms ook een restaurant of snackbar. En, met een beetje mazzel, wat zitjes om buiten te kunnen eten.
Het aanbod daarvan is karig, merken we al snel. Waar je langs een Franse aire tijdens de vakanties – en ook daarbuiten – hele families ziet picknicken op een variatie aan tuinmeubilair of bij Duitse Raststätten mooie currywursten naar binnen kunt schuiven met uitzicht op de wijngaarden in de Moezel, is het bij ons naatje. Vooral veel bemoste houten picknickbanken en bosjes waar men buiten plast omdat we nu eenmaal geld moeten betalen voor toiletgebruik (niet langs de Franse snelwegen, waar ze ook nog schoner zijn).
Een positieve uitzondering
Een positieve uitzondering zien we bij De Wâlden aan de A7 ter hoogte van Tijnje en Terwispel. Daar staan op een open en ruim opgezet parkeerterrein fleurig rode kunststoffen bankjes waar je zo zou willen aanschuiven. Jammer alleen dat de bijbehorende shop op de schop is gegaan.
Tot voor kort zat hier ook een Subway, en je kunt alles van zo’n keten vinden, maar fijn dat je die keuze had. ,,Tja, blijkbaar hadden ze bij het hoofdkantoor van Subway het idee dat ze hier niet genoeg omzet draaiden”, zegt de pompbediende openhartig. ,,Terwijl het best aardig liep.’’
Gelukkig kan ik nog een laatste broodje pakken voordat de tent definitief sluit. Blijft over het standaardrepertoire dat de kleine Spar in de shop te bieden heeft. Zoals er wel meer benzinestations samenwerken met grutters – we zien ook AH-to-Go langs de snelweg.
Gelukkig ben ik niet de enige die bij De Wâlden buiten een hapje eet. Bij een van de vrachtwagens staat iemand op een klein gasstelletje een potje warm te maken. Gezien het opschrift op de wagen is het een Pool.
„Dzien dobry”, zeg ik in mijn beste en enige Pools – afgezien van de eerste zin van het Poolse volkslied die ik uit volle borst mee kan zingen (Voor de liefhebbers: ‘Jeszcze Polska nie zginela’, ‘Nog is Polen niet verloren’).
Poolse gastvrijheid
Het wantrouwige gezicht klaart op bij de groet. Wojciech – zo heet hij – zegt dat hij weliswaar een magnetron in zijn cabine heeft, maar dat het lekkerder is zijn zuurkoolstoofpotje langzaam in een pannetje te garen.
,,Ha, bigos’’, roep ik verheugd. De glimlach van de chauffeur verbreedt zich tot een grote lach. ,,U kent het”? Ik knik: ,,De tweede keer opwarmen is nog lekkerder.” Uit zijn cabine haalt hij nog een vork. ,,U eet een hapje mee?” Poolse gastvrijheid op een ‘verzorgingsplaats’ in Friesland, de dag kan niet meer stuk.
Helemaal niet als ik een eindje verderop het bordje zie van In de Klaver in Niebert. Daar serveren ze ‘schnitzels als deurmatten’, een uitdrukking die ook al landelijk faam heeft gekregen. Ooit, toen de A7 nog niet klaar was, lag het wegrestaurant aan de doorgaande weg Groningen-Drachten (of andersom).
Vrachtwagenchauffeurs weten het nog steeds te vinden, rijden graag een stukje om. Voor het rechttoe rechtaan eten, maar net zozeer voor de gulhartige bediening. Dat lees ik nog eens terug in mijn oude recensie voor deze krant: ‘Wij genieten in het bijzonder van de ostentatieve, licht flamboyante serveerster van zekere leeftijd die, gepokt en gemazeld in het wegrestaurantvak, routineus en breed lachend flirt met truckers, vaders en opa’s. Wát een onverwoestbaar goed humeur.’ En er is niks-noppes-nada veranderd.
Willem Dudok
Onze laatste pleisterplaats is een bijzondere. Even bijtanken bij Dudok aan het Diep in Groningen heeft tegenwoordig een heel andere betekenis gekregen. Benzine komt er niet meer uit de pomp, maar vanachter de bar stromen koffie van het Koffiestation en sapjes – en zelfs wijn – vrijelijk. En er wordt vers brood gebakken door Vandeeg Vandaag. Waar dit pareltje zich bevindt? Langs de Groningse Diepenring, aan de Turfsingel.
Vroeger tankte ik er nog weleens, kocht een Snickers en een blikje Fanta – nog steeds mijn guilty pleasures. Maar een benzinestation midden in de stad, dat wilde de gemeente niet meer. Dus wilden ze het afbreken.
Maar helaas pindakaas: het is een monument. Het ontwerp uit 1953 van de beroemde architect Willem Dudok staat op de lijst van honderd meest waardevolle gebouwen uit de wederopbouwperiode na de oorlog. Ooit stonden er 112 van deze tankstations in Nederland, nu zijn er nog slechts twee over – de andere staat op een bedrijfsterrein in Raamsdonksveer.
Het gebouw in Groningen is volledig gerestaureerd en omgebouwd tot horecagelegenheid Vandeeg Vandaag. Tegelijk is het verduurzaamd met technieken zoals monumentenglas en zonnepanelen.
En belangrijk: het terras grenst aan een kade die trapsgewijs afdaalt naar de gracht en waar het genoeglijk zitten is. Met een broodje van Vandeeg Vandaag en een koffie to go. Dan word je pas echt verzorgd.
Hier was Hermus
Tankstation De Mussels, A28 (Groningen richting Hoogeveen)
Tankstation De Wâlden, A7-10 (Heerenveen richting Groningen)
Wegrestaurant In de Klaver, Molenweg 2, Niebert
Dudok aan het Diep, Hoek Turfsingel-Boterdiep, Groningen
