Fotograaf Ingrid Hofstra (34) uit Heerenveen schrijft kookboek over haar nieuwe thuisland Zweden

Ze woont sinds ruim een jaar in Osby, op de grens van de Zuid-Zweedse streken Småland en Skåne. Een klein stadje vlakbij Älmhult, waar het wereldhoofdkantoor van Ikea staat. ,,Met als voordeel dat hier zowel de snelweg als de trein van Stockholm naar Kopenhagen gaat. Zowel handig voor het bezoek van vrienden en familie als voor een korte uitvlucht als het leven hier te kalm wordt.’’ Niet dat ze hier weg wil, maar ‘niks hoeft voor altijd te zijn’. Voor haar zoontje van 2 zullen ze over drie jaar kijken welk land het best is voor de opvoeding, Zweden of Nederland. Voorlopig biedt uitzicht op bos en een meer voldoende speelplaats.

Dat ze in Zweden terecht kwam was een uitvloeisel van haar eerdere werk voor het tijdschrift National Geographic, waarvoor ze al over de wereld reisde met pen en camera. ,,Ik kreeg in 2021 een opdracht van het blad om de eetcultuur van Småland te fotograferen en beschrijven. Ik was zwanger en mijn man ging mee. Niet alleen het eten beviel ons, maar ook – ik weet, het is een cliché – de rust en ruimte. Zeker nadat we in ons kleine appartement in Hilversum opgesloten hadden gezeten tijdens de coronaperiode.’’

Ze besloten te verhuizen. Haar man, die tijdens een achtervolging als politieagent zwaargewond was geraakt, was ook toe aan een welwillender omgeving. ,,We gingen in februari, de slechtste, donkerste en natste maand, naar Småland om rond te kijken. Het was net iets te somber, dus keken we iets verder zuidwaarts, net over ‘de grens’ met Skåne, waar het allemaal wat lichter, opener is.’’

Dat ze een kookboek over Zweden zou schrijven was niet echt een verrassing. ,,Ik had in het verleden al eens een kookboek geschreven – over pap –, bakte dat het een lieve lust was voor mijn blog The Life of Pie, had een uitgebreid culinair netwerk. Toen ik net in Zweden was, werd ik daarom door uitgeverij Fontaine benaderd met de vraag of ik voor een nieuwe culinaire landenreeks de fotografie voor het boek over Zweden voor mijn rekening wilde nemen. Toen dacht ik meteen: waarom zou ik dat boek niet zélf schrijven?’’

,,Dat past heel goed bij mijn werk, de combinatie van verhaal en foto’s. Bovendien: je leert een andere cultuur het beste kennen door zijn eetcultuur. Dus heb ik vanaf het begin van mijn Zweedse avontuur heel veel om me heen gevraagd, sprak met mensen in de speeltuin over hun dagelijkse kost, met de bakker over zijn broodjes. Ik deed veel online-research, was lid van een Facebook-groep over Zweden, dat soort werk.’’ Het resultaat daarvan ligt nu in de winkel.

Uit haar bakkend verleden nam ze veel bewondering mee voor de Zweedse bakkunst. ,,Ik houd heel erg van de fika, een ‘gezellig moment’ waarbij je dagelijks even stilstaat bij het gewone van het leven. Dat je niet over werk maar over koetjes en kalfjes praat, met een koffietje en een van die heerlijke Zweedse gebakjes, broodjes of koekjes. Zweden zijn echte zoetekauwen. Er bestaat zelfs de term ‘to swedify’ voor de gewoonte van Zweden om ook buitenlandse gerechten op smaak te brengen met een schepje suiker.’’

De Zweedse keuken is tamelijk traditioneel. ,,Dat op het smörgåsbord aardappel wordt geserveerd, vind ik charmant. Never change a winning team, zou ik zeggen. De aardappel is nu eenmaal een substantieel onderdeel van die keuken. Zweden doen niet echt aan foodtrends, het palet is al jaren hetzelfde. Ze hebben een duidelijke food-identiteit, en die is in de ogen van veel buitenlandse culifans niet echt sexy. Maar: sexy hoeft niet per se lekker te zijn. En de keuken heeft weinig te maken de zogenoemde nordic cuisine, die sexy – maar niet altijd bijzonder lekkere – niche-keuken van Noma en de Kopenhaagse bubbel.’’

Een van de andere succesnummers van het smörgåsbord is vis. Gravad lax natuurlijk, en een keur aan vis uit zowel meren (forel!) als uit de zee. Uit die laatste categorie komt de haring, die sill heet als hij uit de Noordzee komt en strömming voor de soort uit de Oostzee. ,,De Zweden hebben allemaal verschillende soorten ingelegde haring, van zuur tot heel zuur. En dan heb je ook nog surströmming, de haring die in een blikje verder fermenteert en bij het openen een walgelijke geur verspreidt. Ik moest het wel een keer proberen – het is een delicatesse bij de Midzomernachtfeesten – maar geef mij maar andere vis. Zoals de sprotjes – die hier ansjovis wordt genoemd – die onderdeel zijn van het lekkere aardappelgerecht Janssons Frestelse.’’

,,Zweden zijn niet echt bezig met vegetarisch of veganistisch eten. Misschien ’s zomers, als er een overdaad aan groente en fruit op de markt komt. Maar verder is het veel vis, veel vlees en heel veel zuivel. En mayonaise. Als je in de winter veganist wil zijn in Zweden, wens ik je veel sterkte.’’

Sowieso is de Zweedse keuken een seizoenskeuken. ,,De weersomstandigheden zijn hier extremer dan in Nederland, en dat merk je in het smaakpalet. ’s Winters eten de Zweden vaak zware kost met veel room, vlees en aardappelen. Naar gelang de dagen lengen en de zon nog nauwelijks meer ondergaat eten ze hier van voorjaar tot halverwege de herfst alles wat groeit en bloeit. Kijk naar de kraampjes langs de straat met frambozen en aardbeien, de enorme overdaad aan fruit in Skåne, en in de vroege herfst de pluk van paddenstoelen en vossebessen.’’

,,Als de winter intreedt gaat de oven steeds vaker aan, voor ovenschotels als aardappels met ansjovis en de heerlijkste kaneel- en saffraanbroodjes. Wat opvalt: de Zweedse keuken is tamelijk eenvoudig in zijn gerechten, en die zijn daarom ook eenvoudig te maken door de thuiskok, maar de Zweden zijn niet bang voor intense smaken: gefermenteerde haring of mosterd, ansjovis of kaneel, het zijn geen allemansvriendjes.’’

Zelf past die eenvoudige keuken Hofstra wel. ,,Ik ben van tamelijk simpele komaf, thuis werd er culinair niet op hoog niveau gekookt. En hoewel ik in de loop der jaren in de mooiste chefskeukens heb rondgelopen met mijn camera, kan ik enorm genieten van de husmanskost, de dagelijkse kost van die Zweden. En vergeet niet: de collectieve culinaire kennis is hier nadrukkelijker aanwezig dan in Nederland, men is trots op zijn technieken om alles te fermenteren of te conserveren. Technieken uit het boerenleven, die je hier ook nog in allerlei boerderijwinkels tegenkomt.’’

De Zweden zijn ondanks hun dieet met veel suiker en veel vetten toch niet bijster ongezond. ,,Dat heeft te maken met de goede balans tussen eten en bewegen. Mijn buurvrouw kan gerust flink wat kaneelbroodjes verstouwen, maar ze verlaat vervolgens het huis voor een flink stukje nordic walking.’’ Zelf fietst ze met enige regelmaat met haar Hollandse bakfiets rond het meer, waarmee ze veel bekijks van de Zweden trekt. En gesprekjes aanknoopt, zodat ze steeds beter Zweeds leert en steeds vaker een koffietje met kanelbullar doet met de buurtgenoten. Fika met een Friezin in Zweden.