Burgemeester van Westerwolde Jaap Velema. Foto: ANP
De rechterlijke uitspraak die het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) verplicht om zich aan de afgesproken 2000 asielzoekers in Ter Apel te houden, is een stap vooruit.
Dat zegt burgemeester Jaap Velema van de gemeente Westerwolde. Hij ziet in de uitspraak ook een voorzetje om de oorspronkelijke afspraken uit 2010 nieuw leven in te blazen. In die afspraken staat dat het azc in Ter Apel ‘modulair’ opgebouwd moet zijn. Dus dat het centrum niet alleen de doorstroom moet faciliteren, maar ook ruimte moet bieden voor langere bewoning met gezinnen waarvan de kinderen naar school gaan. Nu heeft de basisschool op het terrein slechts 15 leerlingen. Dat zouden er 150 moeten zijn.
„De uitspraak geeft perspectief”, zegt Velema. Het COA voor de rechtbank slepen was een uiterste. „We hebben tweeënhalfjaar geprobeerd om op vrijwilligheid iets te organiseren. Dat is niet gelukt.”
Er moest wat gebeuren om het COA te dwingen om zich te houden aan de maximum van 2000 asielzoekers. Niet alleen het dorp leed eronder, maar ook het personeel kampt met veel druk: „En dan heb je het nog niet over die kwetsbare groep, de asielzoekers zelf”, stelt Velema.
‘We hadden het al wel een beetje verwacht’
Of het het COA lukt om onder de 2000 te komen, weet Velema niet. „Ze zullen nu in ieder geval meer dan hun best moesten doen. Dat is ook in het belang van hun eigen medewerkers.”
„We hadden het al wel een beetje verwacht”, zegt een woordvoerder van het COA. Of het lukt om én onder de 2000 te komen én iedereen een opvangplek te bieden, kan hij niet zeggen. „We hebben vier weken de tijd.”
De afgelopen jaren was het al erg lastig om mensen een opvangplek te bieden. De helft van de azc’s in Nederland is voor tijdelijke opvang. Dat betekent dat er steeds nieuwe plekken moeten komen als er een tijdelijk (kortlopend) contract verloopt. Het COA hoopt dat gemeenten bereid zijn locaties langer open te houden.
Grasslapen niet uitgesloten
„We willen voorkomen dat mensen in het gras slapen. Maar ik kan dat niet uitsluiten”, zegt de woordvoerder. „Wij willen ons aan de afspraken houden. Het is belangrijk dat we het met z’n allen oplossen en een stap vooruit zetten.”
,,Súper!”, reageert Wim Katoen van Plaatselijk Belang Nieuw-Weerdinge. Dat dorp onder Ter Apel heeft veel hinder van overlastgevende asielzoekers.
Katoen is blij dat het COA zich niet kan en mag beroepen op overmacht. ,,Hopen dat ze nu in ieder geval onder die 2000-grens blijven. En dat ze snel de PBL openen en de overlastgevende asielzoekers binnen de hekken houden.” Katoen weet niet of er op korte termijnen al iets ten goede verandert voor Nieuw-Weerdinge. ,,Eerst nog maar eens zien hoe dit in de praktijk werkt.”
‘Gaat dit helpen?’
Bij de burgerwacht in Ter Apel gaat de vlag nog niet gelijk uit. „Wees eens eerlijk: gaat dit ons helpen?” vraagt Willeke Vroom. „Wij houden nog steeds 2000 mensen, waaronder de raddraaiers.”
Ze vindt dat de asielstroom aan het begin van het proces moet worden gefilterd op overlastgevers die doorgaans een kansarme aanvraag hebben. „Wat ga je nu doen als hier achter bij het aanmeldcentrum straks een gezin aankomt en er zitten al 2000 mensen?” Juist voor die mensen zou wel plek moeten zijn, zegt ze.
Aan de argumentatie van burgemeester Jaap Velema dat maximaal 2000 asielzoekers ruimte geeft om ook de proces beschikbaarheidslocatie (PBL) echt op te tuigen, heeft ze geen boodschap. Daarin zouden veiligelanders in een versnelde procedure komen, met minimale mogelijkheid om het terrein te verlaten. „Vorig jaar juli zou dat ingaan, er werden ons gouden bergen beloofd. Toen dachten we al: dit gaat niet werken. En het werkt niet, dat zal in de toekomst niet anders zijn.”
‘2010 is ongewijzigd’
Die zorgen over de samenstelling van de groep asielzoekers leven ook bij burgemeester Velema. „Ik denk dat in Ter Apel veel mensen blij zijn met de uitspraak.” Dat is ook erkenning, stelt hij. „Tegelijk verwacht ik dat veel ook denken: we moeten eerst zien dat het beter wordt.”
„De samenstelling van de opvang wordt de komende weken ook echt wel onderwerp van gesprek”, zegt hij, doelend op de oorspronkelijke afspraken uit 2010. Hij ziet in de uitspraak van de rechter daarvoor voldoende houvast. Immers, net als de maximale bezetting was ook dat de afspraak: „En die is ongewijzigd.”
Burgemeester Eric van Oosterhout van de gemeente Emmen is nog wat terughoudend. Hij verwacht niet dat de sancties voor het COA echt helpen. „Het COA, dat zijn we zelf, de overheid.” Wel hoopt de burgemeester dat deze uitspraak én de spreidingswet iets veranderen aan de situatie rond overlast in Ter Apel en Nieuw-Weerdinge. „Voor andere gemeenten is er nu geen ontkomen meer aan.”
