Inspectie: bewoners en medewerkers van azc Ter Apel lopen 'onacceptabel' risico om slachtoffer te worden van geweld

Dat schrijft de Inspectie Justitie en Veiligheid aan minister Yesilgöz en staatssecretaris Van der Burg. Medewerkers van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en beveiligingsbedrijf Trigion moeten de orde en veiligheid bewaken, maar zijn niet bevoegd of voldoende getraind om geweldsincidenten aan te pakken. De politie heeft te weinig mensen.

Sinds het vorige bezoek van de inspectie in december is het aantal in beslag genomen slag- en steekwapens verdriedubbeld. Uit cijfers van COA en Trigion blijkt een toename van ernstige incidenten, met name tussen bewoners onderling. Zo zijn er acht steekincidenten geweest en diverse mensen gewond geraakt.

Om meer slachtoffers te voorkomen roept de inspectie minister en staatssecretaris ‘met klem’ op om op zeer korte termijn meer politie in te zetten en daarnaast te zorgen voor personeel met de juiste bevoegdheden (zoals boa’s) dat adequaat kan ingrijpen bij geweld. Daarnaast hamert de inspectie op betere samenwerking tussen alle betrokken partijen.

Al in december en februari heeft de inspectie duidelijk aan het ministerie gemeld dat het COA bijstand nodig heeft om de veiligheid te garanderen. Daar is geen gehoor aan gegeven. De risico’s zijn volgens de gemeente Westerwolde, de politie Noord-Nederland en medewerkers van COA en Trigion alleen maar groter geworden. Al deze partijen hebben oplossingen aangedragen bij het ministerie, maar die zijn niet (voldoende) opgepakt.

Na de zomer van 2022, toen honderden asielzoekers noodgedwongen buiten sliepen, is besloten dat er niemand meer op het grasveld voor het aanmeldcentrum mag overnachten. Sindsdien verblijft iedereen op het COA-terrein, ook als er te veel mensen zijn om goede opvang aan de bieden. Overdag gaat het de laatste maanden om ongeveer 2500 mensen.

De problemen met de openbare orde spelen zich nu af binnen de hekken van het COA. Medewerkers die niet bevoegd en getraind zijn om geweld aan te pakken, moeten zich er maar mee redden. Daardoor lopen zij zo’n groot risico om slachtoffer te worden van geweld dat het volgens de inspectie onacceptabel is. Bovendien kunnen zij de veiligheid van bewoners onmogelijk garanderen. Eerder stapte de locatiemanager van het COA in Ter Apel al op vanwege de veiligheidssituatie.

Na bijna drie jaar van crisis in Ter Apel is er nog steeds geen noodscenario opgetuigd waarin alle betrokken partijen (gemeente, COA, IND, politie, OM, zorgorganisaties etc) weten wat ze moeten doen als de druk op Ter Apel te groot wordt. De inspectie heeft daar herhaaldelijk toe opgeroepen en benadrukt dat samenwerking tussen alle organisaties noodzakelijk is om de situatie op te lossen. Op dit moment kunnen bepaalde noodscenario’s die het COA heeft opgesteld volgens de inspectie niet worden uitgevoerd omdat bestuurders eisen dat eerst de bezetting in Ter Apel onder de afgesproken 2000 mensen komt.