De tentjes die ondernemer Willem Straat kocht voor asielzoekers en die door onder meer MiGreat werden uitgedeeld in Ter Apel in de zomer van 2022. ANP
Ze hopen maar dat het rapport van de Nationale Ombudsman voortaan leidend zal zijn. Dat de overheid zelf voor onderdak zorgt voor asielzoekers in Ter Apel en zeker geen tenten afpakt. ,,Maar dat is valse hoop, ben ik bang.’’
Ondernemer Willem Straat (42) uit Harkstede weet nog dat hij een bericht kreeg van een man in Ter Apel, een vluchteling. Die bedankte hem voor de tentjes die Straat had gebracht waardoor hij en vele andere asielzoekers de nacht droog konden doorbrengen.
De volgende ochtend in alle vroegte kreeg Straat opnieuw een bericht. Van dezelfde man, met een andere strekking. De tentjes werden afgepakt. ,,Ik weet nog dat ik in alle staten was en me niet kon voorstellen dat omwille van het overzicht en de veiligheid die tentjes in beslag werden genomen. Zo slecht en mensonterend dat iemand dat bedacht had. Ik geloofde het gewoon niet, in die regen, in dat weiland.’’
Nationale Ombudsman stelt hulpverleners in het gelijk
Samen met de stichting MiGreat had hij de tentjes uitgedeeld. Ze hadden ze gekocht nadat ze via een crowdfundingsactie binnen de kortste keren 12.500 euro bij elkaar hadden gescharreld. ,,Wij zijn praktisch en oplossingsgericht in plaats van dat we eerst 20 keer vergaderen’’, zegt Straat.
MiGreat diende een klacht in over het afpakken van de tentjes en nu, bijna twee jaar na dato, krijgen MiGreat en Straat hun gelijk via de Nationale Ombudsman. Die stelt dat de gemeente Westerwolde en de politie destijds ‘onbehoorlijk’ hebben gehandeld. Meerdere keren namen overheidsinstanties – toezichts- en handhavingsmedewerkers van de gemeente en politieagenten – tentjes in beslag en ze waarschuwden burgers om niets meer uit te delen, waarbij ze dreigden met strafrechtelijke vervolging.
,,De enige logische conclusie van de Ombudsman’’, zegt Straat. ,,Natuurlijk, veiligheid is belangrijk, maar menselijkheid moet bovenaan staan. Wij kregen te horen dat mensen elkaar konden neersteken met een tentharing, alsof alleen tentharingen zich daarvoor lenen. Dit rapport is een erkenning voor de misstanden en voor de mensen. De overheid hoort zich netjes op te stellen en hoort ook asielzoekers netjes te ontvangen.’’
Of het rapport effect zal hebben? Straat: ,,Ik hoop dat het helpt voor de toekomst, maar dat is ijdele hoop, ben ik bang.’’
‘Geen vertrouwen in overheid, wel in mensen’
Oprichter Roos Ykema (29) van MiGreat zegt dat het rapport van de Ombudsman een grote overwinning is voor haar. ,,De overheid zelf is verantwoordelijk voor de asielzoekers en had ze hulp moeten bieden. Toen ze verzaakte en vervolgens de tenten afpakten van mensen in nood, brachten ze die mensen nog verder in nood. Wat ook fijn is van het rapport is dat erin staat dat wij als hulpverleners onterecht gecriminaliseerd werden. Ik kreeg die zomer een brief van de gemeente, waarin ze dreigde met drie maanden celstraf.’’
Tegelijkertijd is ze sceptisch over de waarde van het rapport. ,,Het idee van een goedwerkende rechtsstaat is dat de overheid luistert naar de rechter en de Ombudsman, maar er is onwil bij de overheid.’’
Ze legt haar mening uit: ,,Als mijn buurman zijn baby buiten in de regen laat staan, bel ik de Kinderbescherming. In Ter Apel liet de overheid rillende kinderen in de regen staan. Sterker nog: ze pakten hun tentjes af. Handhavers zeiden tegen me dat als ik nog een tent uitdeelde, ik de gevangenis in ging. ‘Jullie spelen met levens’ zei ik en dit gesprek heb ik keer op keer gevoerd.’’
Ze heeft als vrijwilliger gewerkt aan de Europese grenzen, ze is qua leed wel wat gewend, zegt ze. ,,Maar nachtmerries heb ik over Ter Apel.’’ Dan, positief: ,Ik ben mijn vertrouwen in de overheid verloren, maar niet in de mensen. Het was overweldigend hoe veel mensen ons kwamen helpen. Ze brachten maaltijden, dekens. Ook daar waren de handhavers niet blij mee.’’
Burgemeester roept op tot gezamenlijke aanpak
Waarnemend burgemeester Leendert Klaassen van Westerwolde spreekt van een pittig rapport met stevige conclusies. Volgens hem is de waarde van het rapport dat de humanitaire kant van de situatie prominent moet zijn in plaats van alleen de veiligheid en de volksgezondheid. ,,We moeten ervan leren voor toekomstige situaties, al hoop ik dat de toekomst beter zal zijn.’’
Ook daarover sprak de Nationale Ombudsman zich uit. Hij riep gemeentebesturen in den lande op zich te bekommeren om de overvolle asielopvang in Ter Apel en een helpende hand uit te steken. ,,Daar ben ik het zeer mee eens, want nog steeds is er geen structurele oplossing. Een enkele gemeente helpt, maar dit vraagt een gezamenlijke inspanning.’’
