Sipke Hiemstra twee dagen voor zijn vertrek uit Revalidatie Friesland in Beetsterzwaag. Fysiotherapeut Susan Winkler Prins geeft hem tips om het lopen onder de knie te krijgen. Foto: Rens Hooyenga
Kaatsscheidsrechter Sipke Hiemstra (69) en zijn vrouw Eefje (67) uit Easterein raakten zwaargewond bij het ongeval met de luchtballon in De Hoeve op 13 augustus. Na zo’n elf weken in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), waarvan vier in coma, en negen weken revalidatie komt Hiemstra met kerst thuis.
Een sirene. Dat is het enige dat Hiemstra zich herinnert na de fatale landing van de grootste luchtballon van Nederland in De Hoeve op woensdagavond 13 augustus. Verder schijnt hij gezegd te hebben, gedreven door adrenaline: ,,Ik wil wel voorin de ambulance zitten. Mij mankeert niet zoveel.’’
Het tegendeel was waar: Hiemstra had een zware hersenschudding, drie gebroken ribben, links zijn schouder en het sleutelbeen gebroken en zwaar rug- en nekletsel opgelopen.
Sipke Hiemstra op de intensive care van het UMCG omringd door medicijnen en apparatuur en met zijn dochter Marije aan het bed. Eigen foto
Zijn vrouw liep eveneens een hersenschudding op en brak een voet en haar arm. Het echtpaar behoorde tot de slachtoffers die bij de onfortuinlijke landing uit de mand werden geslingerd. In Joure stapten die avond 32 passagiers in de ballon met registratienummer PH-GPH van het bedrijf GreetZZ. Ze werden vergezeld door een piloot en copiloot. Na een uur varen ging het mis bij de landing in De Hoeve. Een plotselinge windvlaag zou daarvan de oorzaak zijn geweest. Vijf mensen raakten gewond. Een 66-jarige vrouw uit Gorredijk kwam om het leven.
Verjaardagscadeau
In revalidatiecentrum Lyndenstein in Beetsterzwaag hijst Hiemstra zich vanuit zijn rolstoel op zijn bed om bij te komen van een dag vol therapie. Het lange zitten in de rolstoel doet zijn rug geen goed. „Ik heb mezelf getraind om het een uur vol te kunnen houden.”
Die ballonvaart? Dat was zijn cadeau aan zijn vrouw voor haar 67ste verjaardag op 14 juli. „Ik had ook voor mezelf geboekt. Samen is dat veel leuker.” Eefje, die ook al eens parachute had gesprongen op Texel, had altijd nog de wens een ballonvaart te maken.
Sipke Hiemstra bij Revalidatie Friesland in Beetsterzwaag. Met kerst mag hij naar huis. Foto: Rens Hooyenga
Sipke Hiemstra in actie als kaatsscheidsrechter. Foto: Lieuwe Bosch
Hun toer door de lucht was al een keer uitgesteld omdat het te hard waaide, maar die 13de augustus zag het er goed uit. Hiemstra verwijt de piloot dan ook niets. „In 99,9 procent van de gevallen gaat dit goed.” Ze werden ook goed geïnstrueerd over de landing, vertelt hij. Hoe ze moesten bukken en zich vast moesten houden. Zoals dat in zo’n situatie kan gaan, maakte hij nog een grapje tegen de vrouw naast hem in het compartiment van de ballon waar ze met zijn vieren best krap in zaten. ,,Anders komt u maar bij mij op schoot.’’ Het was tegen de vrouw die het ongeluk niet overleefde.
Op het laatste moment zag Hiemstra de wind wel ineens aanhalen en dacht hij: ,,Ik moet voor mijn vrouw staan’’. Zij is nierpatiënt en zit aan de dialyse. Ze zaten net in het verkeerde gedeelte van de ballon, stelt hij vast. Het deel waarvan de punt de grond raakte, waardoor ze uit de mand „donderden”. Voor hetzelfde geld hadden ze helemaal niet in deze ballon gezeten. In Joure werden de passagiers verdeeld over deze grote ballon en een kleinere.
Vier weken coma
Hier houden de herinneringen van Hiemstra op. Wat hem daarna overkwam heeft hij van horen zeggen. Dat is maar goed ook, maakten zijn twee dochters en een zoon hem later duidelijk. ,,Alles wat vader niet wilde, hebben ze met hem gedaan.’’ De drie kinderen – er zijn zes kleinkinderen – doelen op de periode in het UMCG. Daar werd Hiemstra na zijn ambulancerit in coma gebracht voor twee of drie dagen, maar het werden vier weken. Zaken als een beademingsmasker en sondevoeding waren noodzakelijk. Cynisch: „Alle medische apparatuur die het ziekenhuis heeft, is voor mij wel gebruikt.”
Voor het eerst moet Sipke Hiemstra tijdens fysiotherapie in een touwladder lopen. Fysiotherapeut Susan Winkler Prins begeleidt hem. Foto: Rens Hooyenga
Vaag herinnert Hiemstra zich alleen nog dat hij een constructie in zijn mond had die verband hield met de nekbeschermer. „Het is bijna onmogelijk, zeggen ze, maar die heb ik kapot getrokken. Door dat ding 24 uur in mijn mond kon ik niet praten. Maar ik wilde praten, man!” Een extra complicatie was dat zijn nieren uitvielen. De sportieve Eastereinder die tegen de 100 kilo woog, hield daardoor vocht vast en tikte de 118 kilo aan. Inmiddels is hij aanzienlijk magerder en haalt nog maar net de 75 kilo.
De eerste week na het ongeluk in het UMCG. Sipke Hiemstra wordt vergezeld van zijn zoon Pytrik Hiemstra. Eigen foto
Terugblikkend is Hiemstra het „allerdankbaarst” dat zijn nieren het weer zijn gaan doen. „Anders had ik net als mijn vrouw aan de dialyse gemoeten.” Het bloedprikken is elke keer spannend, maar pakte de laatste keer heel goed uit voor iemand van zijn leeftijd. „Daar ben ik zo blij mee.” Dat zijn vrouw eerst naar het ziekenhuis in Heerenveen werd gebracht om de arm te laten zetten en later alsnog aan die arm geopereerd moest worden in het ziekenhuis in Leeuwarden, kreeg Hiemstra allemaal niet mee. „Ik had ook meer dan genoeg aan mezelf.”
Revalidatie
Dat zijn zoon met een noodgang naar Groningen reed en zijn beide dochters hun vakantie afbraken om zo snel mogelijk bij hun ouders te kunnen zijn, drong allemaal later door. „Ik had ook meer dan genoeg aan mezelf. Mijn zoon had twee boetes, die zijn gelukkig kwijtgescholden.” Twee keer mocht hij tijdens de revalidatie een weekend naar huis. Altijd gehaald en gebracht door zijn kinderen of hun partners. Zij zorgden er ook voor dat geen dag in Beetsterzwaag zonder visite verliep. Ze kwamen zelf of er meldden zich anderen uit de familie-, kennissen- of werkkring.
Onder begeleiding van fysiotherapeut Susan Winkler Prins leert Sipke Hiemstra weer lopen. Foto: Rens Hooyenga
De overgang naar het revalidatiecentrum was een pittige voor Hiemstra. Hij begrijpt heel goed dat het beleid daar is om revalidanten nieuwe uitdagingen te geven. Maar hij voelde zich niet in staat die strijd aan te gaan. „Ik was kotsberoerd. Echt niet fit. Zij kregen de indruk dat ik niet wilde, maar ik kón het niet. Onze kinderen hebben ook gezegd: wacht maar tot hij fit is. Dan zullen jullie wat beloven.” De psycholoog moest eraan te pas komen om uit deze impasse te komen.
Nu vertelt de liefhebber van de kaatssport vol trots dat hij liggend aankwam, door twee verpleegsters in en uit bed geholpen moest worden en dat nu zelf kan. Zoals hij ook om 6.45 uur de wekker zet omdat hij zichzelf wil douchen. „Ik heb hier net geoefend met een trap van twintig treden. Stapje voor stapje, zoals ik ook het lopen weer moet leren. Thuis zijn er dertien treden, dus dat moet lukken.” In Easterein staat het bed nog in de kamer dat zijn vrouw gebruikte. Voor de douche zal hij naar boven moeten.
800 kaarten
Zich niet kunnen redden, was de naarste ervaring voor Hiemstra. Groot respect heeft hij gekregen voor de verpleging. En er was nog iets wat hem erbovenop hielp. Zeker 800 kaarten bereikten hem en zijn vrouw. Zoals die ene van de coach van het jongenspartuur van Bolsward dat in 2024 de freule won, mede dankzij een scheidsrechtersbeslissing van Hiemstra. Hij valt even stil. „Tjonge jonge, die reacties hebben wel wat slikmomenten opgeleverd.”
Sipke Hiemstra krijgt bij Revalidatie Friesland in Beetsterzwaag fysiotherapie van Susan Winkler Prins.
Foto: Rens Hooyenga
Het spijt hem dat hij veel belangrijke momenten moest missen. Hiemstra werkte als inspecteur/auditor zuivel bij het Controle Orgaan Kwaliteitszaken (COKZ) met het kantoor in Leusden. Zijn werkgever houdt toezicht op de veiligheid en kwaliteit van in Nederland geproduceerde zuivel- en eiproducten. 40 jaar was hij er in dienst op 1 september toen hij in het UMCG lag en zijn pensioen had hij uitgesteld naar 1 oktober 2025. Zijn baas, uit Rotterdam, kwam hem hiervoor nog wel bezoeken.
Ook waren hij en Eefje op 17 oktober 45 jaar getrouwd, vierden twee zussen van hem een huwelijksjubileum en miste hij veel mooie kaatsmomenten. Hij zou arbiter zijn bij de grote kaatspartij in Bitgum op 27 augustus en bij een demonstratiepartij in Joure. In zijn woonplaats werd hij bij afwezigheid kaatser van het jaar en winnaar van het competitiekaatsen. Het ergste vindt hij dat hij zijn rijbewijs opnieuw moet aanvragen. ,,Ik had net de lease-auto ingeruild voor een eigen nieuwe wagen.”
Wiepkje Sijbesma-Hiemstra op bezoek bij haar moeder Eefje in het ziekenhuis na het ongeluk met de luchtballon. Eigen foto
Vastberaden is hij om alles weer op te pakken. „Ik wil zo positief mogelijk blijven. Ik wil beter worden.” Voor Hiemstra betekent dat eerst weer goed kunnen lopen en daarna het kaatsen oppakken. „Misschien eerst als scheidsrechter. Dat is wat rustiger.” Dat hij zou fluiten bij het WK kaatsen in Argentinië in april komend jaar heeft hij stiekem uit zijn hoofd gezet. „Jammer. Ik wilde daar op internationaal niveau stoppen en alleen in Nederland verder gaan.”
Sipke Hiemstra als scheidsrechter in actie op de Aldmeiers partij in Hitsum op 27 juli van dit jaar Foto: Henk Bootsma
Zijn bestuurswerk in Wetterskip Fryslân pakt hij weer op, evenals het surveilleren bij staatsexamens op een school in Sneek en op het Van Hall-instituut in Leeuwarden. „Ik heb me alweer ingeschreven voor maart, april.” Daarnaast zal hij zo’n drie keer per week voor fysiotherapie naar het ziekenhuis in Sneek moeten. „Ik ben er nog lang niet.”
Dat hij de dag voor kerst naar huis mag is een groot cadeau. Voor deze gelegenheid stapte het gezin af van zijun uitgebreide sinterklaastraditie en zullen er voor één keer cadeaus zijn onder de boom. In een luchtballon stapt hij nooit weer. Zijn vrouw moet zelfs niet aan een vliegtuig denken. Het gezin is naar elkaar toegegroeid, stelt hij. En Hiemstra beseft dat hij geluk heeft gehad. „De vrouw naast mij in de luchtballon is er niet meer.”
Helse minuten
,,Hoe tref ik ze aan? Leven ze nog?’’ Helse minuten beleefden dochter Marije Schurer-Hiemstra en haar zus en broer toen bleek dat hun ouders betrokken waren bij het ballonongeluk. Met haar gezin was ze op vakantie in Luxemburg. Een half uur voor opstijgen, stuurde moeder nog een foto. ‘Hier stappen wij zo in’ en ook tijdens de vlucht volgden enkele foto’s naar meerdere mensen.
Alle alarmbellen gingen rinkelen toen bekenden die avond vroegen hoe het met haar vader en moeder was vanwege dat ballonongeluk. De foto’s van moeder werden vergeleken met de ongevalfoto’s. ,,Dan is één en één twee. Dit was hun ballon.” Ze belden hun ouders. Die namen niet op. Daarna de ziekenhuizen in Friesland die niks mochten zeggen. Mocht het niet lukken, dan kon ze een van deze ziekenhuizen na twintig minuten terugbellen. ,,Dat is heel lang, hoor.”
Toen duidelijk werd in welke ziekenhuizen hun ouders lagen, werd het voor beide zussen een kwestie van de vakantiespullen inpakken en terug naar Nederland gaan, terwijl hun broer die eerste nacht bij hun vader waakte. Er waren momenten dat ze dachten hem te verliezen, maar Marije hield altijd hoop en moed. Soms waren het kleine momenten, maar haar vader werd ,,elke dag een beetje meer mijn vader”. Toen zijn scherpe opmerkingen kwamen, „dacht ik: hij is er weer.”
Bewust vierden ze elk hoogtepunt dat maar voorbijkwam. Heel dankbaar is Marije voor de anderen die in de ballon zaten. Het duurde even voor ze ermee in contact kon komen, maar zo hoorde de familie eindelijk wat er met hun ouders gebeurd was en dat medepassagiers eerste hulp verleenden. Een latere bijeenkomst met slachtoffers, hun familie en hulpverleners hielp ook in het verwerkingsproces.