Een Leopardtank tijdens een oefening in De Marnewaard. Foto: Defensie Brain Vonk
Gemeenten en provincies in het Noorden klimmen massaal in de pen tegen de jongste uitbreidingplannen van Defensie. Dat wil meer vliegen, grotere oefenterreinen en meer munitiedepots. Vijf vragen over de plannen en bezwaren.
1. Wat wil Defensie?
Sinds de inval van Rusland in Oekraïne in 2022 staat de stabiliteit in Europa onder druk. Defensie wil, met NAVO-partners, zijn slagkracht vergroten en trekt daarvoor miljarden euro’s uit. De consequentie is dat ons leger meer moet oefenen, ook in Nederland. Gevechtsvliegtuigen en helikopters hebben meer (laag)vliegruimte nodig en de landmacht wil grote oefenterreinen.
Om bij conflicten als in Oekraïne of een aanval op een NAVO-land snel te kunnen handelen, zijn extra munitiedepots, goede zeehavens, vliegvelden en spoorwegen nodig. Defensie presenteerde in december de nota Nationaal Programma Ruimte voor Defensie, waarin staat wat het leger in de toekomst nodig heeft.
Defensie wil het oefengebied voor jachtvliegtuigen als deze F35 uitbreiden in het Noorden. Foto: Defensie/Arnoud Schoor
2. Wat betekent dit voor het Noorden?
Uitbreiding van de oefenterreinen Marnewaard bij Lauwersoog, De Haar bij Assen en bij de kazerne in Havelte. De (laag)vliegroutes voor gevechtsvliegtuigen boven de Noordzee, Groningen, Friesland en Drenthe worden intensiever gebruikt, net als de bestaande laagvliegroutes voor helikopters in Drenthe.
Er zijn daarnaast meer munitiedepots nodig naast de grote in Veenhuizen en de kleine bij Ruinen. Er moet één groot depot bijkomen bij IJhorst, op de grens van Drenthe met Overijssel en vier kleine depots: nabij Groningen, in Midden-Groningen, nabij Schoonoord en Exloo. Via deze depots kan munitie snel via de Eemshaven vervoerd worden naar conflictgebieden.
Nee, dat gaat niet. Er spelen veel andere belangen. Denk aan woningbouw, landbouw, natuur en de energietransitie. Die belangen moeten afgewogen worden tegen de plannen van Defensie. Vandaar dat het ministerie de plannen vrij heeft gegeven voor commentaar bij de belanghebbenden als provincies en gemeenten. Die hebben massaal gereageerd met een zienswijze, zoals dat tegenwoordig heet.
4. Wat zijn de bezwaren?
Meer geluidsoverlast van laagvliegende gevechtsvliegtuigen en helikopters. Voor de uitbreiding van oefenterreinen moet landbouwgrond (Drenthe) en natuur (Marnewaard en Havelte) opgeofferd worden.
De Marnewaard is ook in beeld als aanmeerplaats voor amfibievoertuigen en als springplek voor bommen. Dat zorgt voor verstoringen in beschermde gebieden als Lauwersmeer en de Waddenzee. Ook zijn er zorgen over de veiligheid bij de nieuwe munitiedepots. De provincie Drenthe doet ook een suggestie: laat meer militair vliegverkeer op Groningen Airport Eelde vliegen.
Apache helikopers oefenen vaak laagvliegen in Drenthe. Foto: Defensie/Maartje Roos
5. Hoe gaat het nu verder?
Tot 12 februari konden burgers, overheden en maatschappelijke organisaties reageren op de plannen van Defensie. Dit voorjaar volgen nog twaalf provinciale informatiebijeenkomsten, in elke provincie één.
Diverse belangen worden tegen elkaar afgewogen en allerlei formele procedures moeten worden doorlopen. Uiteindelijk neemt het nieuwe kabinet een besluit. En dat kan nog wel een paar jaar duren.
